گروه اقتصادی: با سخنان دیروز وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر تغییر روش شناسایی یارانه‌بگیران عملا حذف یارانه نقدی در دولت یازدهم کلید خورد. قبلا دولتی‌ها به دنبال شناسایی ثروتمندان برای حذف یارانه نقدی بودند اما حالا دولت به دنبال شناسایی نیازمندان است تا به جای ثروتمندان «غیرنیازمندان» را از لیست یارانه‌بگیران حذف کند. علی ربیعی، وزیر رفاه دیروز در جمع خبرنگاران در حاشیه مراسم امضای تفاهمنامه همکاری بین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و اتاق اصناف ایران گفت: «در حال شناسایی دهک‌های درآمدی متقاضیان یارانه نقدی هستیم و قبل از اعلام کامل دهک‌های درآمدی باید آسیب‌های این کار پیش‌بینی شود. فشار دولت برای شناسایی دهک‌های پایین جامعه است و در حال حاضر کم‌درآمدها دهک‌بندی شده‌اند. ربیعی با بیان اینکه معیار دولت برای پرداخت یارانه، واریز آن برای دهک‌های درآمدی پایین است، گفت: «در حال بررسی برای شناسایی دهک‌های پایین هستیم. دولت قصد دارد یارانه افراد کم‌درآمد را پرداخت کند». وی افزود: «طی مدتی که طرح هدفمندی اجرا می‌شد تاکنون سهم اشتغال پرداخت نشده بود. امسال این امر می‌تواند با اختصاص بودجه مشخص شده گام مؤثری در حمایت از مشاغل و واحدهای تولیدی باشد. خروج از رکود در درازمدت مشخص می‌شود. در حال حاضر برای رسیدن به وضعیت مطلوب در اشتغال باید سالانه 800 هزار تا یک میلیون شغل ایجاد کنیم. البته خروج از رکود نیازمند زمان است. امروز با رشد 4درصدی توانسته‌ایم بخشی از رکود را بهبود بخشیم».
14 ماه مأموریت بدون نتیجه
با وجود اینکه سخنان دیروز علی ربیعی را می‌توان سرآغاز حذف گسترده یارانه نقدی دانست اما وزارت رفاه نشان داده برای به سرانجام رسیدن برنامه‌های احتمالی فرصت نامحدودی دارد و اصلا نمی‌توان زمان و نوع اقدام دولت را پیش‌بینی کرد. اوایل آبان سال گذشته یعنی 14 ماه پیش دولت مسؤولیت کارگروه حمایت از خانوارها در ستاد هدفمندی یارانه‌ها را به وزارت رفاه سپرد. احمد میدری، معاون وزیر رفاه در این‌باره گفته بود: «وزارت کار مسؤولیت کارگروه حمایت از خانوارها  را برعهده دارد و برای شناسایی گروه‌های مشمول یارانه راهکار ارائه خواهد کرد. دیدگاه وزارتخانه نیز این است که گروه‌های محدودی از دریافت یارانه حذف شوند و اقشار آسیب‌پذیر همچنان یارانه دریافت کنند. اینکه 10، 20 یا 30 درصد حذف شوند، در حال بررسی است. دولت با مسأله پیچیده‌ای در هدفمندی یارانه‌ها روبه‌رو است؛ از یک طرف دولت نمی‌خواهد گروه‌هایی را حذف کند و از طرف دیگر با کمبود بودجه مواجه است و از طرف دیگر نمی‌خواهد از بانک مرکزی استقراض کند. ما هیچ راهی جز شناسایی گروه‌های مشمول دریافت یارانه نداریم و  می‌توان از روش شناسایی بانک‌های اطلاعاتی استفاده کرد. دولت نمی‌خواهد فقط 5 یا 10 میلیون مشمول دریافت یارانه شوند. وقتی می‌خواهیم عموم مردم را تحت شمول دریافت یارانه قرار دهیم به اشکال مختلف امکان‌پذیر است و کشورها به اشکال مختلف یارانه می‌پردازند، مثلا کانادا یارانه مسکن می‌پردازد یا یارانه کودک پرداخت می‌شود».
با این وجود وزارت رفاه در 14 ماه اخیر نتوانست ثروتمندان را شناسایی کند و یارانه آنها را قطع کند. به گفته بسیاری از کارشناسان اصولا با توجه به اینکه بانک‌های اطلاعات اقتصادی ایران ضعیف است نمی‌توان ثروتمندان را از نیازمندان تفکیک کرد. همچنین نیازمند بودن برای همه خانوارها  شاخص‌های متنوعی دارد. حال وزارت رفاه بعد از 14 ماه به این نتیجه رسیده که به جای شناسایی ثروتمندان، نیازمندان را شناسایی کند. این وزارتخانه در جریان طرح سبد کالایی سال گذشته نیز مامور شناسایی افراد نیازمند برای اهدای سبد امنیت غذایی شد. این وزارتخانه چند ماه بعد برای اجرای مرحله دوم طرح سبد کالا بسیاری از افرادی را که سبد کالا دریافت کرده بودند، از لیست حذف کرد. به عبارت بهتر وزارت رفاه فقط به افراد محدودی بسته امنیت غذایی را تحویل می‌دهد و اگر همین سیاست را برای یارانه نقدی اجرا کند باید شاهد حذف بسیاری از مردم از لیست یارانه نقدی باشیم. در حال حاضر افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی و عده محدودی از کارگران سبد کالا می‌گیرند.
یارانه زیاد نمی‌شود
محمدباقر نوبخت ماه گذشته در تشریح مواردی از بودجه 94 گفته بود: «طبق قانون هدفمندی هر سال منابع و مصارف را دولت باید در لایحه بودجه پیش‌بینی کند و سال 94 از محل اصلاح قیمت‌ها صورت گرفته، همان 48 هزار میلیارد تومان سال جاری باقی می‌ماند، مصارف نقدی و غیرنقدی در جهت حمایت غذایی بین خانوارها هم 42 هزار میلیارد تومان توزیع می‌شود. همچنین 5 هزار و 200 میلیارد تومان بین بخش‌های تولیدی و نیز 4 هزار و 800 میلیارد تومان برای طرح تحول سلامت، 1300 میلیارد تومان به مسکن نیازمندان و زوج‌های جوان و 1000 میلیارد تومان برای اشتغال در نظر گرفته شده است. از منابع عمومی برای هدفمندی یارانه‌ها برای سال 92 نزدیک به 11 هزار و 200 میلیارد تومان، سال جاری 1300 میلیارد تومان و سال آینده 6 هزار و 300 میلیارد تومان درنظر گرفته‌ایم». وی درباره مبلغ یارانه نقدی هم گفته بود: «سال آینده یارانه نقدی همان 45 هزار و 500 تومان بین خانوار توزیع می‌شود و هر چقدر سال آینده از محل یارانه نقدی صرفه‌جویی شود، در طرح‌های عمرانی آن استان هزینه خواهد شد و هیچ مبلغی از پول یارانه‌ها به خزانه نمی‌رود، بلکه دولت از خزانه به هدفمندی اختصاص داده است». سخنان نوبخت نشان می‌دهد قرار نیست درآمد دولت از هدفمندی یارانه‌ها بیشتر شود اما دولت به صرفه‌جویی از محل یارانه نقدی امیدوار است. شاید منظور از صرفه‌جویی همین حذف یارانه نقدی کسانی است که دولت آنها را نیازمند نمی‌داند. جالب اینکه مسؤولان 8 ماه بعد از پایان ثبت‌نام از متقاضیان یارانه نقدی معلوم نیست با اطلاعات اقتصادی که ملت برای دولت ارسال کرده چه خواهند کرد. دولت نتوانسته تکلیف یارانه را روشن کند و به همین علت شاهد تناقض‌گویی مسؤولان هستیم. از یک طرف وزیر اقتصاد در فروردین ماه گفت 10 میلیون ثروتمند شناسایی شده‌اند که براحتی قابل حذف هستند، از طرفی معاون اجرایی رئیس‌جمهور می‌گوید به تدریج در حال حذف ثروتمندان هستیم و از سوی دیگر مسؤولان رده بالا می‌گویند به راهکار درستی برای حذف یارانه‌بگیران نرسیده‌ایم! یارانه نقدی را می‌توان آزمون بزرگی برای دولت دانست اما دولتی‌ها به جای پرداختن به این آزمون با سخنان تبلیغاتی مانند اجازه نداشتن برای سرک کشیدن به اموال مردم از اهداف قانون هدفمندی یارانه‌ها دور می‌شوند. 6 ماه از پایان ثبت‌نام یارانه‌ای می‌گذرد و معلوم نیست دولتی‌ها چه موقع قرار است به راهکار درستی برای آینده یارانه نقدی برسند.