رضا فرخی: این روزها دیگر نه کسی به فکر کنترل شدید بر ورود بازیهای رایانهای به کشور است و نه دیگر هزینه کلان چندانی به آن اختصاص داده میشود، چراکه نظارتهای عینی بر بازار و کنترل آنها مانند گذشته کارآمد نیست. امکان دانلود گسترده بازیهای رایانهای از طریق اینترنت، شبکه گستردهای از توزیع را در میان نوجوانان و کودکان به وجود آورده آنچنان که جوانان حتی کار را به صورت شبکهای بین خود توزیع میکنند. هر کدام از 100 مگ تا یک گیگ از یک بازی را دانلود میکنند و سپس کنار هم میگذارند تا نتیجه کار مشترکشان را استفاده کنند.
نتیجه این همکاری مشترک همیشه از دید والدین پنهان میماند و بچهها هم ساعتها از وقت خود را پای آن صرف میکنند، بویژه اینکه دیگر مانند گذشته والدین نه برای بچهها سیدی بازی میخرند و نه بهطور کلی چیزی بهعنوان سیدی بازیهای جدید را در دست بچهها میبینند که بخواهند نظارت فوری روی آن داشته باشند. در واقع نسل امروز فرزندان ایرانی در مساله بازیهای رایانهای خیلی مخفیانه عمل میکنند، به این صورت که بازیها تنها با یک فلش دست به دست میشود.
سایتهای دانلود، جایگزین سیدیفروشها
بازیهای رایانهای که امروز از طریق دانلود آن هم از سایتهای فیلتر شده به دست کودکان و نوجوانان میرسد، هیچگونه حد و مرزی در ابتذال و خشونت نمیشناسد. شاید زمانی نام بازیهایی همچون رزیدنت اویل، سایلنت هیل یا حلقه از مهمترین بازیهای رایانهای خشن یا به تعبیری نامناسب بود اما این روزها تعداد این بازیها آنقدر زیاد شده که حتی مخاطبان هم در تشخیص ژانر و محتوای آنها دچار سردرگمی میشوند، به شکلی که بسیاری از بازیهایی که شاید در ابتدا آن را یک بازی ساده میتوان تصور کرد پس از طی چند مرحله، وارد فضایی آکنده از خشونت، تجاوز و ابتذال وصفناشدنی میشود. حال میتوان تصور کرد یک کودک یا نوجوان کم سن و سال، با دیدن این تصاویر که بهطور ناگهانی در مقابلش ظاهر میشود چه حالی پیدا خواهد کرد و چگونه آن را تجزیه و تحلیل میکند. بهعنوان نمونه در بازیهایی همچون راه باریک، آسایشگاه یا اره، مخاطب شاهد فضایی در ابتدا آرام است که به تدریج به ترس و خشونت آن افزوده میشود. این بازیها که در ژانر ترس و بقا به مخاطب ارائه شده، برای کودکان تبعات منفی قابلتوجهی دارد.
قتل و کشتار در نیمهشب
این در حالی است که رهام سجادی، روانشناس و استاد دانشگاه در این باره به «وطن امروز» میگوید: در شرایط امروز، بخش قابلتوجهی از این بازیها توسط کودکان از والدین پنهان میشود، چراکه نوجوانان و حتی کودکان به خوبی آگاه هستند که در صورت اطلاع والدین از این محتوا، به آنها اجازه استفاده از بازی داده نمیشود. به همین دلیل در بسیاری مواقع نوجوان یا کاربر کم سن و سال در نیمههای شب شروع به بازی کردن میکند. میتوان تصور کرد که وقتی یک کاربر آن با چنین سنی در نیمههای شب به صورت مجازی قتل میکند و خون میریزد چه حالت پریشانی پیدا خواهد کرد. حتی اگر کاربر بزرگسال هم چنین صحنههایی را آن هم در آن ساعت نیمهشب مشاهده کند دچار مشکلات جدی فکری میشود.
بازیهای بچه ساکت کن!
صحبتهای این استاد دانشگاه در حالی است که بسیاری از والدین ایرانی این روزها از این بازیها
به عنوان موضوعی برای ساکت کردن بچهها نگاه میکنند. خاموش کنی که ساعتها بچههای کم سن و سال را پای تلویزیون مینشاند و آنها هم هنگام بازی کردنهای طولانی انواع و اقسام خوراکیهای غیرمفید را مصرف میکنند و چاق میشوند. گاه عدم آگاهی والدین در این زمینه به جایی میرسد که پدر خانواده به همراه فرزندان کم سن و سال به استفاده از این بازیها میپردازد و حتی آنها را به آدمکشی و خونریزی در قالب بازیها تشویق میکند.
آگاهی ناقص زودرس، برابر با فاجعه
سجادی، درباره استفاده از این بازیها عنوان میکند: بسیاری از خانوادهها همیشه نسبت به اینکه فرزندانشان نسبت به مسائل جنسی، زودتر از وقت تعیین شده کنجکاو شوند، حساسیت دارند. بویژه اینکه آگاهی زودرس، کنجکاوی پنهان و بلوغ زودرس جنسی به دنبال دارد. فضای این بازیها چنین مسائلی را هم برای یک نوجوان به دنبال خواهد داشت. باید توجه داشت که در شرایط جدید، والدین ایرانی دیگر نمیتوانند روی این بازیها به شیوه گذشته نظارت کنند و به این ترتیب نوجوانان ایرانی به یکباره با سیگنالهای جنسی فراوانی روبهرو میشوند. سیگنالهایی که ذهن آنها را تسخیر میکند. پس از این ذهنشویی توسط این بازیها، سوالات بیشمار جنسی افکار این نوجوانان را به سوی جذابیتهای جنسی میکشاند که با توجه به سن آنها به معنی سوق پیدا کردن به بیراهه است.
نظارت با کنترل حجم ترافیک دانلود
البته باید به این هم مساله توجه کرد که بهطور معمول این بازیهای رایانهای با حجمهای بالای یک گیگ هستند. به شکلی که وقتی دانلود شوند والدین با در نظر گرفتن حجم ترافیک دانلود شده میتوانند متوجه دانلود این بازیها از سوی فرزندان خود شوند. نکته مهم اینجاست که تنها کسانی که میتوانند جلوی ورود بیوقفه محصولاتی با محتوای ابتذال و خشونت را به خانههای ایرانی بگیرند، والدین هستند، چراکه به هر ترتیب دانلود این بازیها از بسیاری سایتها امکانپذیر است. سایتهایی که فیلتر کردن آنها یا منطقی نیست یا غیرممکن! به هر صورت به نظر میرسد والدین ایرانی با شرایط اینچنینی و باز بودن دست فرزندانشان در دانلود بازیهایی با محتوای نامناسب، باید برای گذر از تبعات منفی این بحران فناوری کفش آهنین بپوشند. هر چند برخی کارشناسان اجتماعی اینگونه کنترل شدید نوجوانان را نمیپسندند اما در این باره اگر غفلت شود، تبعات آن دامن کل جامعه ایران را خواهد گرفت.