آزاده عامری: بارها و بارها مشاهده کرده یا خوانده‌ایم که فضاهای مجازی و دوستی‌های اینترنتی چه بلاهایی را بر سر خانواده‌ها آورده‌اند، این در حالی است که این روزها فضای جدیدی به نام کمپین‌های گوناگون در فضاهای مجازی ایجاد شده است که نه‌تنها بهره‌برداری نادرست از آنها باعث اتلاف وقت کاربران تلفن همراه بویژه جوانان می‌شود بلکه آنها را به سمت پرتگاه بیهودگی و پوچی سوق می‌دهد.
از شروع به کار فیس‌بوک، وایبر، واتس‌آپ، اینستاگرام و بسیاری دیگر از فضاهای مجازی مدت‌ها می‌گذرد و جالب است بدانید هر روز در این فضاهای مجازی اتفاقات تازه‌ای رخ می‌دهد و جالب‌تر و تامل‌برانگیز اینکه چگونه با این سرعت بالا هر روز برای جوانان و فرهنگ جامعه ما هدف‌های از پیش تعیین‌شده‌ای تعریف شده و به سرعت نیز جوانان، نوجوانان و حتی خانواده‌ها و پدر و مادر‌ها را درگیر خود می‌کند. برای مثال می‌توانیم به شبکه واتس‌اپ، وایبر، فیس‌بوک و اینستاگرام اشاره کنیم که با انتشار عکس‌های خصوصی کاربران خود، افراد را ترغیب و تشویق به این امر می‌کنند که شما هم بیایید و از فضای جذابی که برای شما ایجاد شده استفاده کنید و عکس و فیلم‌های خود را به نمایش عموم بگذارید!
شبکه‌های اجتماعی مدیریت زمان می‌خواهد؟
در همین باره احمد عزیزی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس، درباره کمپین‌هایی که در فضاهای مجازی تشکیل شده‌اند به«وطن امروز» می‌گوید: همگرایی عمومی در قالب کنش اجتماعی توسط ارتباط عمومی تشکیل می‌شود و شبکه‌های مجازی نرم‌افزارهای گریزناپذیر ارتباط افراد با یکدیگرند اما باید فرهنگ مدیریت زمان استفاده از این شبکه‌ها هم در جامعه جاری و ساری شود تا زمانی که کاربر در حال استفاده از آن است، به این موضوع واقف باشد که این شبکه‌ها در کنار فواید بسیار در امر ارتباطات گروهی، آسیب‌های جدی را هم می‌تواند در مباحث اخلاقی و خانوادگی در پی داشته باشد. به گفته این استاد دانشگاه، شبکه‌های مجازی یا حتی نشست‌های گروهی باید هدفی معنادار برای شناسایی گردهمایی‌های خود چه در فضای مجازی و چه غیر از آن داشته باشند و در این راستا هدف‌های ارزشمندی را تعریف کنند. وی می‌افزاید: نبود اطلاع و آگاهی کافی خانواده‌ها از این فضاهای مجازی، جوان را به این امر سوق می‌دهد که از زیر ذره‌بین نظارتی والدین بگریزد و به راحتی در این فضاها جست‌وجو کند و حتی عکس‌های شخصی و خانوادگی خود را ناخواسته در اختیار این فضاها قرار دهد و عوامل این سایت‌ها نیز به‌راحتی این عکس‌ها را به دید عموم مردم بگذارند.
سوءاستفاده از ناآگاهی جوانان و خانواده‌ها
شاید بسیاری از ما خبر نداشته باشیم که برای مثال نرم‌افزارهای تحلیلگر واتس‌اپ در حال دسته‌بندی اطلاعات ما، تزریق فرهنگ بی‌عفتی بین جوانان و سوءاستفاده از بی‌اطلاعی جوانان ما است، این اطلاعات همه دسته‌بندی شده و به نهادهای امنیتی دشمن برای برنامه‌ریزی علیه کشور فروخته می‌شود.
وابستگی روانی به فضاهای مجازی
این در حالی است که حمید محسنی جامعه‌شناس، دیوار ایجاد شده بین زوج‌ها، شکسته شدن تعهدات عاطفی زوجین در شبکه‌های مجازی و پایین آمدن تاملات بین آنها را یکی از مشکلات بزرگ فضاهای مجازی می‌داند که البته خود زوجین این شکاف ایجاد شده را باور ندارند. وی به
«وطن امروز» می‌گوید: ایجاد کمپین‌ها بویژه در اینستاگرام که یک فضای مجازی برای ارتباط متنوع بین افراد و تبادل عکس‌های خانوادگی است، زندگی خانواده‌ها را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.
محسنی خاطرنشان کرد: مردان و زنانی که مدت‌ها در فضای مجازی با یکدیگر در گفت‌وگو هستند، خود نیز باور ندارند که به زندگی خانوادگی و مشترکشان خیانت می‌کنند، کمپین‌هایی تشکیل می‌شود که در آن افراد بدون اینکه به زمان نگاه کنند ساعت‌ها با یکدیگر گفت‌وگو کرده و خوش می‌گذرانند، هر چه تعداد افراد این کمپین‌ها بیشتر باشد وقت بیشتر و خارج شدن از فضای خانوادگی را در پی دارد. وی یادآور می‌شود، وابستگی روانی به فضاهای مجازی مشکل بزرگی است که افراد با آن دست به گریبانند به حدی که حتی یک لحظه هم نمی‌توانند از آن دست بکشند و در هر فضایی که باشند خیلی سریع به دنبال موقعیتی هستند که خودشان را به گروه برسانند و یک لحظه گفت‌وگو را از دست ندهند.
بی‌اعتمادی در فضای مجازی
فضای مجازی تا زمانی می‌تواند خوب باشد و از آن به درستی استفاده کرد که به زندگی‌مان ضربه وارد نکند، بی‌اعتمادی در آن شکل نگیرد، چرا که اگر بی‌اعتمادی شکل گرفت دیگر نمی‌شود اعتماد اطرافیان‌مان، همسرمان، پدر، مادر و جوان و نوجوان‌مان را جلب کنیم.
شاید برخی افراد این منطق را داشته باشند که چه ایرادی دارد در فضای مجازی و کمپین‌ها با یکدیگر رابطه داشته باشیم، جنس این رابطه مجازی است نه یک رابطه چهره به چهره اما در پاسخ به این افراد باید گفت اگر همسر، خواهر یا برادر شما هم مانند شما فکر کند آیا باز هم همین دیدگاه را دارید و از وی حمایت خواهید کرد؟ بارها و بارها مشاهده کرده یا خوانده‌ایم که فضاهای مجازی و دوستی‌های اینترنتی چه بلاهایی بر سر خانواده‌ها آورده‌اند، حال فضای جدیدی به نام کمپین در فضاهای مجازی ایجاد شده است که نه‌تنها موجب اتلاف وقت جوانان می‌شود بلکه آنها را به سمت پرتگاه بیهودگی و پوچی سوق خواهد داد.
فضای مجازی ما را به کدام سمت سوق می‌دهد؟
وایبر، واتس‌اپ، اسکایپ، لاین و وی‌چت هم‌اکنون فضاهایی هستند که دختران و پسران بسیاری هر روز از صبح تا پاسی از شب مشغول نوشتن کامنت‌های گوناگون هستند و به‌اصطلاح دوستان اینترنتی در حال گفت‌وگو و چت کردن با یکدیگرند، شبکه‌های مجازی بسیاری طراحی شده و هر روز نیز به تعداد آنها افزوده می‌شود، پس با وجود پیشرفت علم در قالبی نوین‌تر اینکه انسانی با انسانی دیگر گفت‌وگو کند عجیب و باورنکردنی نیست، مهم این است که بیراهه‌ها را شناسایی کنیم و به جوان آن را نشان داده و با تدبیر و برخوردی صحیح و علمی آنها را از رفتن به این بیراهه‌ها منع کنیم. بالا بردن عزت نفس جوانان، حضور در شبکه‌های مجازی در حدی که به سلامت روحی، عفاف و کانون خانواده صدمه وارد نکند می‌تواند تا حدی نیاز جوان و نوجوان و حتی خانواده‌ها را برطرف کند. هم‌اکنون فضاهای مجازی به حدی رشد کرده‌اند که افراد با یکدیگر تعامل بیشتری برقرار می‌کنند، با هم در این فضاها قرار گذاشته و به مسافرت می‌روند، آنقدر فضاهای مجازی وقت جوان و خانواده را گرفته است که حتی برای احوالپرسی و به جای دید و بازدید از فضاهای مجازی استفاده می‌کنیم، جالب است بدانیم این فضا تنها جوانان را درگیر خود نکرده است بلکه خانواده‌ها نیز هر کدام تلفن همراهی در دست دارند و به جای انجام دادن وظایف خود با یکدیگر در حال گفت‌وگوی اینترنتی هستند.