پس از انتشار خبرهایی درباره برنامهریزی گسترده و تبلیغات سازمان یافته برخی شبکههای ماهوارهای برای ارسال نمونههای ژنوم انسانی از طریق خون یا بزاق دهان به خارج از کشور، با توجه به اهمیت موضوع، دکتر سیروس زینلی، رئیس انجمن بیوتکنولوژی ایران با نگارش یادداشتی که در اختیار گروه اجتماعی «وطن امروز» قرار گرفته است، به بررسی پشت پرده این موضوع و روشها و تاکتیکهای شبکههای ماهوارهای برای ترغیب و تشویق مخاطب برای انجام این کار و تحقق اهدافشان پرداخته است.
به تازگی شرکت انگلیسی and me 32 با تبلیغات بسیار از همگان دعوت میکند تا چند قطره از خون یا بزاق دهان خود را برای درمان بیماران سرطانی به آدرس مشخصی بفرستند. این شرکت از راه ایمیل برای کاربران اینترنت پیام میفرستد و از آنها میخواهد برای اهداف خیرخواهانه چند قطره خون یا بزاق دهان خود را برای این شرکت بفرستند. اگر کاربری اعلام آمادگی کند، آنها پاکتی را برای او ارسال میکنند تا خون یا بزاق دهان خود را روی کاغذی که داخل پاکت است بریزد و ارسال کند. آنها با ارسال پاکتی به در منازل، نمونهها را گرفته و آن را روی یک کاغذ از کشور خارج میکنند. این شرکت آزمایشهای زیادی شامل آزمایشهای تشخیص ژنتیکی تا آزمایشهای تعیین هویت را در سطح دنیا تبلیغ میکند. اما زمانی که چنین آزمایشاتی در داخل کشور و در مراکز معتبر انجام شود، خطری ندارد، چراکه یک ضرورت است. برای این منظور بیمارستان شریعتی در حال جمعآوری نمونههای HLA است تا بانک HLA تشکیل و کامل شود. برای این کار تعداد بسیار زیادی از جمعیت کشور باید مورد آزمایش قرار گیرند که اکنون تعداد بسیار کمی از این نمونهها در کشور جمعآوری شده است. بهعنوان نمونه درباره نمونههای مغز استخوان هم که چنین کاری در بیمارستان شریعتی بهطور محدود انجام میشود، تعداد نمونههای دریافتی بسیار کم است بهطوری که در بیشتر موارد نیازمندان به پیوند مغز استخوان، نمونه مورد نیاز خود را از اروپا تأمین میکنند که هزینه آن برای هر بیمار بین 20 تا 30 هزار دلار است. در حالیکه اگر هزینههای صرف شده برای دریافت مغز استخوان حدود 6 بیمار از اروپا را به تشکیل چنین بانکی در ایران اختصاص دهیم، میتوانیم از این نظر در دنیا بینیاز شویم. درباره تبلیغات شرکتهای اینترنتی برای دریافت چنین نمونههایی از راه بزاق دهان نیز به همه مردم کشورم هشدار میدهم. ارسال چنین نمونههایی به خارج از کشور یک تهدید جدی است و زمانیکه هنرپیشهای معلومالحال در شبکههای ماهوارهای منوتو و بیبیسی برای این موضوع تبلیغ میکند، احتمال اغفال عدهای از مردم وجود دارد بنابراین باید در اینباره به مردم اطلاعرسانی کرد. به تازگی سایت انجمن ژنتیک انسانی اروپا نیز با درج مطلبی به شرکتی اینترنتی اشاره کرده که گوگل آن را خریده و قرار است برای دریافت نمونههای مختلف از مردم سراسر اروپا و دنیا اقدام کند. این سایت در مطلب خود به همه متخصصان ژنتیک اروپا هشدار داده که نسبت به انواع آزمایشات ژنتیکی اینترنتی، مراجعان و شهروندان را آگاه کنند. این سایت از مردم خواسته است تا فریب اینگونه آزمایشهای اینترنتی و تبلیغات اینترتی را نخورند و نمونههای ژنی خود را به هیچ مرکزی ارسال نکنند. متأسفانه اینگونه شرکتها برای یک کار حساب شده اما در قالب پروژههای انساندوستانه از جمله مبارزه با سرطان اقدام میکنند و پس از تماس فردی با آنها، بستهای را از راه پست برایش ارسال میکنند تا به سادهترین شکل ممکن یعنی بزاق دهان، آن فرد نمونه را برایشان ارسال کند. البته در کنار اینگونه اقدامات که شاید جنبه تجاری داشته باشد همانگونه که به نیازمندی بیماران ایران به نمونههای مغز استخوان از اروپا اشاره شد، موضوع بیوتروریسم هم مطرح است که از راه اطلاعات ژنتیکی اقدامات خطرناکی در زمینه تروریسم میتواند رخ دهد بنابراین سیر ارسال نمونههای ژنتیک انسانی به خارج از کشور برای امنیت کشور بسیار خطرناک است. پس باید مردم را نسبت به این موضوع آگاه کرد و رسانهها بویژه رسانه ملی در این زمینه برنامههای آگاهیبخشی را تدارک ببینند، چراکه بهترین راه برای پیشگیری از این مساله، آگاهسازی مردم است.