زهرا حیدرزاده: حتی اگر پوستر فیلم را ندیده و بیهیچ اطلاعات قبلی روی صندلی سینما بنشینید تیتراژ فانتزی فیلم سینمایی «فرار از قلعه رودخان» خواهد گفت این فیلم کودک و نوجوان است. حوزه بسیار مهمی که سالهاست از آن غافلیم و یکی از دلایل این امر سختی کار در این حوزه است. برخلاف ظاهر اینگونه فیلمها کار رسانهای برای کودک و نوجوان بویژه در سینما به علت حساسیتهای این سن کار مشکلی است. بویژه در سالهای اخیر که جلوههای ویژه و داستانهای تخیلی اساس کار سینمای جهان شده است کار بر فیلمسازان داخلی مشکلتر شده است. شاید یکی از علتهای اینکه در سالهای اخیر فیلمهای این حوزه فقط نام کودک را یدک میکشند اما دنبال حرفهای بزرگسالانه خود هستند، همین امر باشد اما جای خوشحالی دارد که این فیلم نه به بهانه کودک و نوجوان بلکه برای آنهاست بنابراین وقتی میشنویم غلامرضا رمضانی، پروانه زرین بهترین کارگردانی را برای این فیلم بیست و هشتمین جشنواره بینالمللی جشنواره کودکان و نوجوانان اصفهان از آن خود کرده متعجب نمیشویم.
هرچند فیلم فرار از قلعه رودخان برای گروه سنی نوجوان ساخته شده است اما بهخوبی میتواند لحظات خوشی را برای بزرگسالان نیز رقم زند، بویژه برای هر شخصی که زمانی محصل بوده حس نوستالژیک خوبی پدید میآورد. اما این فیلم ماجراجویانه فقط سرگرمکننده نیست و فیلمساز با قابهای زیبایش از طبیعت چشمنواز شمال ایران بویژه قلعه تاریخی و دیدنی رودخان همچنین لهجه دلنشین نوجوانان میبدی، زیباییهای وطنش را به رخ میکشد. نماهای هوایی از این قلعه تاریخی، حرکت در پیچ و خم جاده میان جنگل، مردان کوچک با لباسهای نصفه و نیمه رنگارنگ در میان درختان چندصد ساله جنگل، حرکت آهسته پرش آنان در دریا و حس خنکای آب روی پرده سینما از جاذبههای بصری این اثر است.
هرچند کل فیلم خارج شهر میگذرد و شخصیتها اکثراً شهرستانی و دارای لهجهاند اما استفاده از تکنولوژی یکی از پایههای فیلم است چه آنجا که فیلم گرفتن با تلفن همراه خود یکی از نقاط عطف میشود و چه کافینت داخل روستا. ویژگی مثبت دیگر فیلم قهرمانسازی بدون سوپر است، فیلم بدون قهرمان نیست اما قهرمانان ضدکلیشهاند، نوجوانانی کنشگر، سرزنده و پویا که امید را به دل بیننده هدیه میدهند. جز نوجوانان فیلم یک کاراکتر دیگر که لحظاتی تبدیل به قهرمان میشود صاحب کافی نت است، یک قهرمان غیرمعمول که کمک او ربطی به حوزه فناوری اطلاعات و هک کردن جایی ندارد بلکه اتفاقاً او هم کنشگر میشود و از دیوار بالا رفته و عملا فعایت انجام میدهد. جز شخصیتهای اصلی بقیه تیپ هستند و حتی کلیشه دزد چاق و لاغر رعایت شده ولی به علت بازی خوبشان و جای مناسبشان در خدمت درام فیلم هستند.
سیر داستانی این درام قابل قبول است و مولفههای لازم برای جذب مخاطب را داراست. معرفی کاراکترها و فضاسازی را از همان اولین قاب شروع میکند و با مختصرو مفید کردن این بخش میتواند بموقع سراغ گرهافکنی رود و فرصت مناسب برای نقاط عطف گرهافکنیهای بعدی و در نهایت گرهگشایی پیدا میکند. البته گرهگشاییها سادهاند و نقطه اوجش اتفاق ویژهای ندارد که با توجه به گروه سنی مخاطب قابل قبول است.
موانع سر راه قهرمانان کوچک، بیرونیاند که اتفاقا مناسب کودک و نوجوانی است که بر حسب فطرت خود دوست دارد خیر و شر را بهراحتی از هم تفکیک داده و طرفدار خیر شود. هرچند چالشهای کوچکی بین اعضای گروه میبینیم که در روابط نوجوانان طبیعی است و در نهایت به تحکیم دوستیهاشان کمک میکند.
طبیعی است که دوستان حوزه تعلیم و تربیت نگرانیهایی بابت بخشهای مختلف فیلم که دانشآموزان با همکاری هم با رای اولیای مدرسه مخالفت میکنند و دست به اعمال خطرناکی میزنند، داشته باشند. همچنین متن اثر همانطور که انتظار میرود سراسر شوخیهایی ریز و کلکلهای کودکانه است که هرچند جاهایی پا از حریم ادب عرف مدرسه بیرون میگذارد اما همواره حریمهای اخلاق را رعایت میکند.
این فیلم نشان میدهد که طنز و سرگرمی میتواند بدون زیر پاگذاشتن مرزهای حریم و اخلاق عمومی جامعه و اهانت به قومیت یا طبقه خاصی از مردم بلکه بسیار ساده و بیآلایش با اعتماد و احترام به فرهنگ عامه مردم و نگاه استیلایی به نوجوانان کشور بهعنوان امیدهای آینده کشور همراه باشد.