حامد مهرنیا: بارش بارانی که طی چند روز گذشته اتفاق افتاد و آسمان پایتخت را برای مدت کوتاهی شفاف کرد موجی از ابهام را نیز با خود به ارمغان آورد. از یک سو مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران مدعی شد این بارش ثمره بارورسازی ابرهاست اما طرف دیگر ماجرا سازمان هواشناسی قرار دارد که این بارندگی را پیش‌بینی‌شده دانسته و اعلام کرده که براساس نقشه‌های پیشیابی انتظار چنین بارشی وجود داشته است.
یکشنبه پرماجرا
ماجرا از آنجا آغاز شد که یکشنبه گذشته و به دنبال بارش باران در پایتخت مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران در گفت‌وگو با فارس این بارندگی را متاثر از انجام باروری ابرها اعلام کرد. خسرو ارتقایی که در این روز از انجام باروری ابرها طی روزهای گذشته خبر داد، ریزش باران در تهران را نیز مرتبط با همین موضوع دانست و گفت: باروری ابرها نتیجه‌بخش و مثبت بود. این در حالی است که ارتقایی معتقد است باروری ابرها 10تا 15درصد موفقیت‌آمیز است اما چندی بعد در گفت‌وگو با مهر دوباره دلیل بارش باران در تهران را انجام دو سورتی پروازی عنوان کرد که برای باروری ابرها انجام گرفت. اما به دنبال مطرح شدن دوباره این ادعا، سازمان هواشناسی واکنش نشان داد و طرح چنین موضوعی را از نظر علمی رد کرد.
دعوا بر سر باروری ابرها
هرچند درباره ریزش نزولات آسمانی نقش باروری ابرها مثبت ارزیابی می شود اما احد وظیفه، ‌مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با رسانه‌ها این ادعا را درباره بارندگی تهران رد کرد. وی که معتقد است انجام یک مورد عملیات باروری نمی‌تواند دلیلی برای اثبات این موضوع باشد، گفته است: برای ارزیابی نتیجه باروری ابرها باید به صورت آماری و به صورت بلندمدت نتیجه را بررسی کرد. به باور وی، انجام یک‌بار باروری درباره سیستمی که در حال بارندگی است نمی‌تواند معیار و ملاک خوبی برای ارزیابی موفقیت باروری ابرها باشد و این روش علمی و قابل قبول نیست.  ‌مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی با اشاره به اینکه باروری ابرها در بهترین شرایط، ١٠ تا ١٥ درصد افزایش بارش ایجاد می‌کند، گفت: این افزایش باروری در شرایط مناسب ابر ایجاد می‌شود. وقتی ابر به اندازه کافی رطوبت داشته و سرد باشد، در ضمن باید فیزیک ابر را هم ببینیم که بارور کردن یا پاشیدن ذرات به درون ابر، سبب افزایش بارش می‌شود یا نه. باید ببینیم ابری که وجود دارد، از نظر هسته‌های میعان (ذره‌های آب‌دوست) کمبود دارد یا نه، هسته‌های میعان ابر باید کمتر از میزانی باشد که ابر نیاز دارد. اگر بیش از مورد نیاز ذره آب‌دوست، دی‌اکسید‌کربن یا یخ خشک پاشیده شود، ممکن است نتیجه معکوس بدهد.
 بارش پیش‌بینی شده در تهران
وظیفه به سامانه بارش‌زای وارد شده از اقیانوس هند اشاره کرد و افزود: از طرفی برای تهران انتظار بارندگی داشتیم، حتی ١٠میلی‌متر هم پیش‌بینی کرده بودیم که در فرودگاه مهرآباد ٢/٥ میلی‌متر بارش داشتیم و 24 میلیمتر در آبعلی بارش داشتیم که بیشترین میزان بود. این کارشناس هواشناسی خاطرنشان کرد: بارشی که در تهران اتفاق افتاد نتیجه ورود سامانه‌ای بود که از روی اقیانوس هند انتقال رطوبت را به همراه داشت، از شبه جزیره عربستان رد شد و از غرب ایران وارد شد. در زاگرس میانی و جنوبی، شمال خوزستان و جنوب فارس هم در اثر عبور این سامانه بارش داشتیم. انتظار داشتیم در آذربایجان، قزوین و تهران هم بارش داشته باشیم که این انتظار برآورده شد.
مصائب بارورسازی ابرها
البته این تمام ماجرا نیست و ‌مدیرکل پیش‌بینی هواشناسی انجام پروژه بارورسازی ابرها را مستلزم آماده‌سازی مقدمات فراوان دانسته است. وی در این باره بیان داشت: اگر بخواهیم در منطقه باروری را ادامه دهیم، باید سازوکارش را از قبل تهیه کنیم. وظیفه درباره نحوه بارورسازی ابرها یادآور شد: انجام این کار باید در بلندمدت و در بازه زمانی بیش از یک سال یا در 2 فصل زمستان که تعداد قابل توجهی سامانه بارشی از منطقه عبور می‌کند، انجام گیرد. وی همچنین درباره چگونگی سنجش صحت این عملیات تصریح کرد: باید منطقه هدف را مشخص کرده و سیستم بارشی را توسط هواپیما یا ژنراتورهای زمینی دنبال کنیم و با انتخاب 2 منطقه مشابه و نصب باران‌سنج میزان بارش ناشی از باروری را نسبت به منطقه مجاور که باروری در کار نبوده، بسنجیم.
پیشگویی به جای پیش‌بینی
هرچند باروری ابرها روشی علمی و به اثبات رسیده در افزایش میزان بارندگی‌هاست اما طرح این ادعا که بارش هفته گذشته در تهران در اثر به‌کارگیری این روش اتفاق افتاده آن هم یکی، دو روز بعد از بارندگی چه معنایی می‌تواند داشته باشد. به نظر می‌رسد اگر مدیران شرکت آب منطقه‌ای تهران از به ثمر نشستن باروری ابرها اطمینان داشتند باید یکی، دو روز قبل از بارندگی این موضوع را اطلاع‌رسانی می‌کردند و به نوعی با پیشگویی زمینه را برای پذیرش این ادعا فراهم می‌آوردند.