حامد مهرنیا: با مختل شدن جریان عادی زندگی در شهرهای مرزی بویژه استان خوزستان که به دنبال هجوم گردوخاک به آسمان این شهرها اتفاق افتاده است، ساکنان این منطقه خواستار بسیج امکانات و انجام اقدامات فوری و آنی برای مهار این بحران هستند اما هر چه زمان می‌گذرد تدبیری از سوی دولت در این زمینه دیده نمی‌شود و امید اهوازی‌ها از تدابیر سازمان محیط زیست ناامید شده است. بی‌پاسخ ماندن انتظارات مردمی که گلوی سلامتی‌شان زیر تیغ گردوخاک فشرده می‌شود تا حدی پیش رفت که صدای انتقاد نمایندگان نیز بلند شد و تعلل رئیس سازمان محیط زیست برای سفر به خوزستان باعث شد نماینده مردم اهواز از اولویت‌های کاری رئیس سازمان محیط‌زیست انتقاد کرده و گفته است: توجه به گربه‌سانان در حوزه محیط‌زیست این روزها به جای بحث سلامتی مردم در اهواز از اولویت‌های این سازمان است. این در حالی است که موج اعتراضات به عملکرد معصومه ابتکار تا مرز درخواست استعفا از وی پیشرفته است. در چنین شرایطی تعدادی از اعضای فراکسیون محیط زیست و کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در گفت‌وگو با «وطن امروز» پیشنهاداتی را به عنوان مهم‌ترین اقدامات اورژانسی برای مقابله با گردوخاک به پاخاسته در اهواز پیش پای سازمان محیط زیست قرار دادند.
اهواز روی موج گردوخاک
هرچند وقوع آلودگی و مات شدن آسمان شهرهای جنوب غربی کشور طی چند ساله گذشته با هجوم گردوخاک با شدت و ضعف همراه بوده است اما آنچه طی روزهای گذشته در این نواحی بویژه در استان خوزستان اتفاق افتاده به مراتب شدید‌تر از تجربیات گذشته است. روزهای ۷ تا ۹ بهمن ماه سال جاری را می‌توان به عنوان روزهای آغازین ماجرای خوزستان نامید. روزهایی که شدت غبار و حجم خاکی که در آسمان وجود داشت تا حدی بود که مدارس بیشتر شهرهای این استان تعطیل شد در روز 7بهمن ماه تنها مدارس شهر اهواز تعطیل شد اما روز نهم علاوه بر اهواز، دانش‌آموزان شهرهای آبادان و ماهشهر نیز به جمع خانه‌نشینان اضافه شدند. همچنین در این روز پروازهای فرودگاه اهواز به مقاصد گوناگون کنسل شد.
هجوم گردوخاک فراتر از حد انتظار
با وقوع خشکسالی‌های پی‌درپی و البته کم‌توجهی سازمان محیط زیست به تبعات این موضوع و خشک شدن تالاب هورالعظیم، پتانسیل شکل‌گیری گردوخاک در استان‌های جنوبی کشور قوت دوچندانی یافته است. در چنین شرایطی وزش کوچک‌ترین نسیمی می‌تواند راه تنفس ساکنان این مناطق را تنگ کند، چرا که به سرعت ذرات خاک را از کانون‌های تشکیل گردوخاک به شهرها منتقل می‌کند. موضوعی که طی روزهای گذشته در اهواز تجربه شد آن هم تا حدی که دستگاه‌های اندازه‌گیری آلاینده‌ها در برابر آن تسلیم شده و نتوانستند حد و اندازه این گردوغبار را اندازه‌گیری کنند. روزهای بحرانی شدن وضعیت اهواز زمانی به خطر جدی برای سلامت شهروندان تبدیل شد که میزان آلاینده‌ها 66 برابر حد مجاز اعلام شد.
آلایندگی 70درصد بیشتر از حد مجاز
البته با گذشت چند روز و تغییر شرایط جوی کمی از میزان این آلودگی کاسته شد تا اینکه روز یکشنبه 19بهمن ماه موج تازه‌ای از گردوخاک مردم استان‌های جنوبی و برخی استان‌های غربی کشور را غافلگیر کرد. تردد اتومبیل‌ها در روز با چراغ روشن و تعطیلی ادارات و مدارس به دنبال تیره شدن فضای خوزستان گویای میزان غلظت گردوخاک در آسمان این استان است. وضعیتی که مدارس و ادارات 11شهر استان خوزستان را دوباره به تعطیلی کشاند و جریان زندگی عادی را مختل کرد. اما شناور بودن چیزی فراتر از 10 هزار میکروگرم در مترمکعب ذرات معلق طی یکی، دو روز گذشته در اهواز وضعیتی را به وجود آورده که به باور سیدشریف حسینی، نماینده مردم اهواز در مجلس 70درصد فراتر از حد مجاز است.
درخواست از رئیس‌جمهور برای تشکیل کمیته اضطرار
با اوج گرفتن میزان ذرات آلاینده و افزایش غلظت آن، مراجعات مردم به مراکز درمانی هم رشد چشمگیری پیدا کرد و براساس آنچه مجتبی خالقی، سخنگوی اورژانس کشور گفته است طی روز یکشنبه تنها در اهواز 234 نفر راهی بیمارستان‌ها شدند.
بر این اساس مهم‌ترین نکته درباره نفوذ ذرات گردوخاک تهدید سلامت شهروندان و انتظار برای رفع این خطر است. موضوعی که تاکنون بارها از سوی نمایندگان مجلس مطالبه شده و خواستار رسیدگی هرچه سریع‌تر سازمان محیط زیست به این موضوع شده‌اند. حتی مجمع نمایندگان خوزستان با نگارش نامه‌ای به شخص رئیس‌جمهور از وی خواستند برای ساماندهی به این اوضاع بحرانی کمیته اضطرار تشکیل دهد.
سازمان محیط زیست، متولی اصلی
این در حالی است که سازمان محیط زیست به‌عنوان متولی اصلی موضوعات زیست محیطی می‌تواند بیش از سایر دستگاه‌ها با ساماندهی امکانات و به‌کارگیری منابع در اختیار وارد عمل شود اما آنچه تاکنون از این سازمان در حیطه عمل دیده شده چندان مورد رضایت مردم و نمایندگان آنها نیست. معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست در برنامه‌‌ای تلویزیونی به مردم خوزستان قول داد برای رفع مشکل آنها وارد عمل شود اما با گذشت چند روز از این وعده اتفاق خاصی در سطح استان نیفتاد. ضمن اینکه مقرر شده بود رئیس سازمان محیط زیست به خوزستان سفر کند تا از نزدیک پیگیر برنامه‌ها شود اما تعلل در انجام این سفر برای شهروندان بسیار دور از انتظار بود.
فرافکنی خانم ابتکار
نه‌تنها انجام سفر به استان خوزستان انجام نشد بلکه رئیس سازمان محیط زیست در واکنش به انتقادات مطرح شده توپ را به زمین دولت‌های قبلی انداخت و با این کار از پذیرفتن مسؤولیت طفره رفت. سیدشکرخدا موسوی، مدیر کارگروه محیط زیست و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی ضمن انتقاد از سهل‌انگاری مدیران برای تصمیم‌گیری کنترل آلودگی هوای استان خوزستان بیان داشت: اگر خانم ابتکار توانایی مدیریت و برنامه‌ریزی برای کنترل آلودگی هوا را ندارد، به جای حرف، از سمت خود استعفا کند. این نماینده مجلس شورای اسلامی با انتقاد از به تأخیر افتادن سفر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به استان خوزستان گفت: قرار بود سخنگوی دولت و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هفته گذشته برای بررسی وضعیت موجود به خوزستان بیایند که تاکنون به تأخیر افتاده است. این نشان‌دهنده سهل‌انگاری و بی‌توجهی سازمان حفاظت
محیط زیست و دولت به وضعیت مردم جنوب کشور است. مسؤولان باید در مقابل ملت پاسخگو باشند. موسوی افزود: در صورتی که اقدام مفیدی برای کنترل وضعیت کنونی صورت نگیرد، ناچار هستیم از راه‌های دیگر مانند طرح سوال از وزرای مرتبط استفاده کنیم، چرا که اگر بنا باشد درباره آلودگی هوای خوزستان به دنبال مقصر باشیم، تمام رؤسای سازمان‌های حفاظت محیط زیست در این زمینه مقصر هستند.
چند راهکار پیشنهادی
اما در آن سوی ماجرا برخی نمایندگان مجلس راهکارهایی را به عنوان مهم‌ترین اقدامات فوری و مطالبه شهروندان از سازمان محیط زیست مطرح کردند که توجه به آنها می‌تواند زمینه کاهش آلودگی در استان‌های جنوبی را فراهم آورد. محمداسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از وضعیت رسیدگی به معضل آلودگی زیست محیطی خوزستان به «وطن امروز» می‌گوید: اولین اقدامی که لازم است سازمان محیط زیست انجام دهد جلب رضایت مردم پاسخگویی به انتظارت آنهاست. به باور این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، در این زمان همه ساکنان خوزستان منتظر هستند اقدام عملی از سازمان محیط زیست ببینند و این سازمان باید به نیاز آنها پاسخ دهد. وی با اشاره به زمانبر بودن حل ریشه‌‌ای مشکل ریزگردها می‌افزاید: هر چند درمان قطعی این مشکل از طریق مالچ‌پاشی و تعامل با کشورهای همسایه برای این کار میسر می‌شود اما سازمان محیط زیست که ادعای صیانت از سلامت مردم را دارد باید به‌عنوان یک اقدام کوتاه‌مدت برای باروری ابرها و مدیریت آب در منطقه وارد عمل شود. سعیدی درباره حضور ابتکار در مجلس بیان داشت: رئیس سازمان محیط زیست سال گذشته در جلسه‌ای در مجلس حاضر شد و از خرید 50دستگاه صحبت کرد که می‌تواند گردوخاک را به پایین بکشد و دفع کند. باید از این سازمان پرسید این دستگاه‌ها کجا هستند و چرا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند؟ وی با تاکید بر نقش کلیدی سازمان محیط زیست خاطرنشان کرد: اقدام بلندمدت و برون‌مرزی برای انجام مالچ‌پاشی هم باید از طریق سازمان محیط زیست پیگیری شود و لازم است این سازمان با همکاری دستگاه دیپلماسی برای فعال کردن سازمان‌های بین‌المللی وارد عمل شود و نقطه آغاز این کار به دست سازمان محیط زیست است.
توقف طرح انتقال آب
از دیگر موضوعات مهمی که نمایندگان مجلس درباره وظایف سازمان محیط زیست در این شرایط بحرانی از آن یاد کردند، توقف طرح انتقال آب در استان خوزستان است. سیدمحمدسادات ابراهیمی، عضو فراکسیون محیط زیست مجلس در این باره به «وطن امروز» می‌گوید: مهم‌ترین اقدام عاجلی که انتظار می‌رود سازمان محیط زیست در این شرایط بحرانی انجام دهد بالا بردن حساسیت وزارتخانه‌ها و سایر دستگاه‌های دولتی برای مدیریت این موضوع است. به گفته سادات‌ابراهیمی، سازمان محیط زیست یک نهاد حاکمیتی و نظارتی است و باید برای رفع این بحران و مدیریت اوضاع همه دستگاه‌های کشور را بسیج کرده و به عنوان متولی اصلی حساسیت همگان را نسبت به این موضوع افزایش دهد تا امکانات سایر دستگاه‌ها هم برای مقابله با گردوخاک بسیج شود. وی با تاکید بر نقش سازمان محیط زیست یادآور می‌شود: مهم‌ترین و سریع‌ترین اقدامی که در این زمان انجام آن به عنوان یک ضرورت مطرح است و لازم است سازمان محیط زیست برای انجام آن تعلل نکند توقف طرح انتقال آب در استان خوزستان است تا با مدیریت منابع آب از خشکسالی و تبعات آن جلوگیری شود.
ابتکار مشغول گربه‌سانان است!
یک نماینده مجلس با انتقاد از به تأخیر افتادن یک هفته‌ای سفر رئیس سازمان حفاظت
محیط زیست به استان خوزستان گفت: خانم ابتکار مشغول گربه‌سانان است و مردم اولویت دوم او هستند! سیدشریف حسینی، نماینده مردم اهواز درباره وضعیت آلودگی هوای خوزستان بیان داشت: شرایطی که در خوزستان وجود دارد به هیچ عنوان قابل قبول برای مردم نیست. اینکه خانم ابتکار دولت‌های قبل را مسؤول بداند که مشکل مردم حل نمی‌شود. وی ادامه داد: دولت‌ها یکی پس از دیگری بر سر کار می‌آیند و طبیعی است که باید اقدامات دولت‌های گذشته را پیگیری کنند. وی افزود: دولت موظف است حالت خاص و اضطراری ایجاد کند و کمیته‌ای را که انتخاب کرده است مستقر و اعتبارات لازم را منظور کند و با تفویض اختیار کامل از هیأت وزیران یک کار کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای کنترل شرایط انجام دهد. حسینی با انتقاد از به تأخیر افتادن یک هفته‌ای سفر رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به استان خوزستان اظهارداشت: این موضوع نشان می‌دهد که خانم ابتکار مشغول گربه‌سانان است و مردم در اولویت دوم قرار دارند. وی ادامه داد: در دولت دهم مصوب شد که 200 هزار هکتار مالچ‌پاشی در استان خوزستان انجام شود اما تا به امروز حدود 25 هزار هکتار انجام شده است که این میزان تنها 5/12 درصد از 200 هزار هکتار است.