هماکنون در بسیاری ازمناطق استان یزد بهرهبرداریهای معدنی صورت میگیرد و در برخی معادن به جای بهرهبرداری، گویی معادن غارت میشود که نهتنها این رویه برداشت از معادن بلکه تاسیسات معدنی، حملونقل و.. مراتع را به سمت نابودی کشانده است. این در حالی است که مراتع بهعنوان بخشی از عرصههای منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است و در استانی نظیر یزد اهمیتی دوچندان دارد اما این عرصهها سالهاست که بهتدریج و آرامآرام تبدیل به بیابان میشوند. به گزارش مهر، یزد از استانهای مرکزی ایران و دارای آب و هوای خشک و بیابانی است. ۹۸ درصد از مساحت استان یزد به وسعت 7 میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی این استان از عرصههای منابع طبیعی است که
۳۸ درصد این مساحت با وسعت 2 میلیون و ۶۵۰ هزار هکتار، عرصههای بیابانی است. عرصههای بیابانی یزد به دلایل مختلف از عوامل طبیعی گرفته تا عوامل انسانی و محیطی هر سال در حال افزایش است و این عرصهها در اثر تخریب و خشکیدن مراتع کمتراکم به وجود میآید. در شرایطی که شنهای روان و گرد و غبار امان مردم یزد را بریده است، هر روز بر وسعت بیابانهای یزد اضافه میشود تا گرد و غباری که سالانه بر سر شهر مینشیند، بیشتر و بیشتر شود. در حالی که مسؤولان منابع طبیعی هر سال هزینههای بسیاری برای بیابانزدایی و ایجاد عرصههای جنگلی در بیابانها میکنند، از سوی دیگر مراتع کمتراکم به بیابان تبدیل میشود و این روند اگرچه ممکن است کندتر از فعالیتهای بیابانزدایی باشد اما به نظر میرسد همه رشتههای مسؤولان آن را پنبه میکند. مروری بر عوامل بیابانزایی و تبدیل مراتع کمتراکم به بیابان این نکته را در ذهن تداعی میکند که گویی همه عوامل دست به دست هم داده تا مراتع را بیصدا ذبح کرده و بر وسعت بیابانهای استان بیفزایند. خشکسالی، بهرهبرداری بیرویه از معادن، چرای بیرویه دام، عدم آگاهی بهرهبرداران منابع طبیعی و دهها دلیل دیگر از عوامل اصلی از بین رفتن مراتع استان یزد و تبدیل آنها به بیابانهایی شده که فقط و فقط در خود شنهای روان دارند و آن را روانه ریههای مردم میکنند. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد با اشاره به آماری در زمینه مراتع استان یزد و وضعیت آنها اظهار داشت: از 4 میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتعی که در استان یزد وجود دارد، 2 درصد شامل ۹۱ هزار هکتار را مراتع متراکم تشکیل میدهد. سیدابوالفضل وکیلی گفت: ۱۹ درصد از مراتع شامل ۸۳۴ هزار هکتار از عرصههای مرتعی استان یزد را مراتع نیمهمتراکم تشکیل میدهد و ۷۹ درصد شامل
3 میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار نیز مراتع کمتراکم است. وی بیان کرد: مراتع کمتراکم به تدریج پوشش خود را از دست میدهد و به بیابان تبدیل میشود که در چنین شرایطی باید عوامل فشار و تخریب را کم کنیم. وکیلی با بیان اینکه عوامل متعدد طبیعی و محیطی بر روند تخریب مراتع و تبدیل آن به عرصههای بیابانی تاثیرگذار است، عنوان کرد: عوامل انسانی به هر ترتیب قابل کنترل بوده و لازم است عوامل فشار و تخریب را کاهش دهیم اما عوامل اقلیمی و طبیعی قابل کنترل نیست. وکیلی با بیان اینکه عوامل متعدد طبیعی و محیطی بر روند تخریب مراتع و تبدیل آن به عرصههای بیابانی تاثیرگذار است، عنوان کرد: عوامل انسانی به هر ترتیب قابل کنترل است و لازم است عوامل فشار و تخریب را کاهش دهیم اما عوامل اقلیمی و طبیعی قابل کنترل نیست. بهطور قطع یکی از عوامل طبیعی خشکسالی است که روند تخریب آن در سالهای گذشته در استان یزد کاملا مشهود بوده است و توانسته پا به پای معادن و چرای بیرویه بلکه جلوتر از آنها کمر به قتل مراتع ببندد. بعد از خشکسالی، اصلیترین عامل تخریب مراتع را به ترتیب برداشت بیرویه از معادن، توسعه راهها و چرای بیرویه دام تشکیل میدهد. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد درباره مجوزهایی که برای معادن در استان یزد صادر میشود، اظهار داشت: از سال ۸۶ با ابلاغ قانون جدید درباره معادن، استعلام از منابع طبیعی برای صدور مجوز بهرهبرداری از معدن الزامی شد و از آن زمان همه مجوزهایی که صادر میشود با نظر منابع طبیعی است. سیدابوالفضل وکیلی عنوان کرد: منابع طبیعی با در نظر گرفتن محدودیتها از صدور برخی مجوزها جلوگیری میکند و در عوض هر جا که امکان بهرهبرداری وجود داشته باشد، سختگیری بیمورد انجام نمیدهد و در برخی موارد نیز مجوزها را با میزان بهرهبرداری کمتر صادر میکند. وی افزود: اما در بسیاری از موارد، خود معادن مشکلزا نیستند بلکه عوامل وابسته به آن مشکلاتی ایجاد میکنند به نحوی که حملونقل مواد معدنی به وسیله وسایل نقلیه سنگین سبب میشود گرد و غبار حاصل از تردد تا ۵۰۰ کیلومتر را تحتالشعاع قرار داده و روی گیاهان مراتع بنشیند که در این صورت گیاه نه برای دام و نه برای انسان قابل بهرهبرداری نخواهد بود و خود مرتع نیز به تدریج کمتراکم شده یا از بین خواهد رفت. وی با بیان اینکه خشکسالی در تخریب مراتع بسیار اثرگذار است، عنوان کرد: اما نمیتوان از عوامل انسانی غافل شد و به نظر من عوامل تخریب در مراتع استان یزد بهطور عمده انسانی است. وکیلی خاطرنشان کرد: البته در برخی موارد نظیر توسعه راهها نیز ضرورت دارد و از خواستههای خود مردم است و نمیتوان بهخاطر حفظ مراتع از احداث جاده جلوگیری کرد اما معتقدیم در کنار آن باید از برخی عوامل آسیبزای دیگر جلوگیری شود و همه عوامل تخریب دست به دست هم ندهند تا یک مرتع به طور کامل از بین برود. خشکیدگی مراتع بویژه مراتع کمتراکم و تبدیل آن به بیابان نه تنها بر سرعت بیابانی شدن یزد میافزاید و حرکت شنهای روان در این استان و مشکلات ناشی از آن را بیشتر میکند بلکه به ضرر بهرهبرداران منابع طبیعی و پرورش دام بهعنوان یکی از ثروتهای ملی نیز میشود.