در حالی که آمریکا کنار ایستاده است و مبارزان تحت حمایت ایران، مبارزه برای بازپسگیری شهر تکریت عراق را هدایت میکنند، نمیتوان گفت اوضاع برای این مبارزان در صورت پیروزی بر داعش بهتر خواهد یا بدتر. چیزی که روشن است، این است که آمریکا و متحدانش باید نقش پررنگتری در مبارزه با داعش برای جلوگیری از قطبی شدن عراق ایفا کند. پیروزی این شبهنظامیان ممکن است به ایجاد نیرویی همانند جنبش حزبالله لبنان در عراق منجر شود؛ روندی که در چارچوب آن متحدان شبهنظامی ایران مسؤولیت نهادهای امنیتی و دولت مرکزی را برعهده خواهند گرفت، یعنی همان کاری که حزبالله در لبنان انجام داده است.
جای تعجب ندارد که «مارتین دمپسی» رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا اوایل این هفته به عراق سفر کرد تا از اندیشهها و افکار «حیدر العبادی» نخستوزیر این کشور مطلع شود. همانطور که دمپسی در هواپیما به خبرنگاران گفت: «مهمترین مساله مربوط به عملیات تکریت، پیامدهای آن است تا جنبه نظامی خود عملیات».
راهحلی تمامعیار و بدون نقص در این باره وجود ندارد. راهبرد آمریکا برای بازسازی ارتش عراق متشکل از شیعیان، سنیها، کردها و... و قرار دادن شبهنظامیان سنی و شیعه تحت یک فرماندهی مشترک، بهترین راهحل موجود است. با وجود این متاسفانه همانطور که عملیات تکریت نشان میدهد، عکس این رخ داده است: شبهنظامیان شیعه تحت هدایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، ارتش عراق را تحت کنترل خود درآوردهاند.
آمریکا برای تحقق رویکرد خود برای ایجاد یک ارتش چندملیتی و چندقومیتی در عراق، باید ثابت کند شریک امنیتی مؤثرتر و قابل اعتمادتری برای دولت عراق است. این به معنای بازگرداندن نظامیان آمریکایی به بغداد نخواهد بود؛ اقدامی که کاخسفید بار دیگر هنگام ارائه پیشنویس «اختیارات استفاده از نیروی نظامی» به کنگره در ماه گذشته آن را منتفی دانست. در عین حال آمریکا نیازی به این کار ندارد، چرا که ایران نیز تمایلی به استقرار شمار زیادی نیرو در عراق نداشته است. همچنین با اینکه ایران ممکن است ترجیح دهد عراق در تسلط شیعیان باشد، این کشور در عین حال تمایل دارد در کل این کشور نفوذ داشته باشد.
بنابراین آمریکا و متحدان آن برای اعمال نفوذ بر بغداد تنها باید راهبرد خود را قاطعانهتر اجرا کنند. برای مثال، آنها درباره مسلح کردن کردها توافق کردهاند اما کردها از این بابت که تسلیحات سنگین کافی برای مبارزه با داعش در اختیار ندارند، ناراضیاند.
در نتیجه، نیروهای پیشمرگ کرد به علت کمبود تسلیحات، از نبرد خسته شدهاند و شمار زیادی تلفات میدهند. این حس نارضایتی ممکن است باعث شود نیروهای پیشمرگ در صورت درخواست آمریکا برای بیرون راندن داعش از موصل- که شهری سنینشین است و متعلق به کردها نیست- با این کشور همکاری نکنند.
آمریکا همچنین تمایلی به استقرار مشاوران نظامی خود برای همکاری با مبارزان عراقی در خطوط مقدم از خود نشان نداده است، در حال حاضر 3 هزار مشاور نظامی آمریکایی در عراق حضور دارند. گمان میرود ایران نسبت به آمریکا پرسنل کمتری در عراق داشته باشد اما همین تعداد کم مشاور نظامی در خطوط مقدم نبرد با داعش بهخوبی مشهودند و در سازماندهی حملات به تکریت نقش مؤثری ایفا کردهاند. گفتنی است شیعیان عراق تحتتاثیر این پایبندی ایران قرار گرفتهاند.
در حال حاضر هم آمریکا و هم ایران تمرکز خود را به یک دشمن مشترک یعنی داعش معطوف کردهاند اما به محض اینکه این تهدید از بین برود، رقابت 2 کشور برای کنترل عراق بار دیگر آغاز خواهد شد.
پایگاه اینترنتی بلومبرگ