ایران از یک طرف و آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان از طرف دیگر بعد از بحران 12 ساله به سوی توافق درباره برنامه هستهای بحثانگیز تهران پیش رفتند که موضوع مذاکرات جدید در هفته آینده خواهد بود.
تهران اعلام کرده است فقط در پی دستیابی به توانایی انرژی صلحآمیز هستهای است. گروه 1+5 ، ایران را به مخفیکاری درباره عزم خود برای دستیابی به سلاح هستهای متهم میکند.
هدف
رسیدن به توافق کامل و قابل راستیآزمایی که به کاهش توانایی هستهای ایران به منظور ممانعت از انباشت اورانیوم غنیشده مورد نیاز برای ساخت بمب اتم منجر خواهد شد.
جامعه بینالملل در مقابل متعهد میشود تحریمهایی را که اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است بهتدریج لغو کند.
مذاکرات جدید با هدف رسیدن به توافق اصولی قبل از 31 مارس/11 فروردین و نهایی کردن متن آن تا اول جولای /10 تیر، انجام میشود.
زمان گریز
«زمان گریز» در ادبیات کارشناسان زمانی است که ایران برای تولید اورانیوم غنیشده مورد نیاز برای ساخت بمب اتم لازم دارد. این زمان حدود یک سال ارزیابی شده است. قدرتهای بزرگ معتقدند یک سال زمان کافی را به آنها میدهد تا از حرکت تهران به سوی ساخت بمب مطلع شوند و زیرساختهای هستهای ایران را در صورت لزوم منهدم کنند.
«زمان گریز» یک ساله در طول توافق نهایی لحاظ خواهد شد که دستکم 10 سال خواهد بود.
فرانسه دوره 10 ساله را ناکافی توصیف کرده است.
غنیسازی اورانیوم
جامعه بینالملل از ابتدا میخواست توانایی غنیسازی اورانیوم ایران را منکر شود. تهران آوریل 2006 روند غنیسازی تا 5/3 درصد را شروع کرد. ایرانیها فوریه 2010 توانایی غنیسازی خود را به 20 درصد رساندند که به آنها امکان میدهد هر چه سریعتر به 90 درصد ـ سطح مورد نیاز برای ساخت بمب اتم ـ برسند. جامعه بینالمللی از آن زمان دیگر توقف غنیسازی 5/3 درصدی را خواستار نیست و غنیسازی 5 درصدی را پذیرفته و اکنون روی توقف غنیسازی 20 درصدی متمرکز شده است.
ایران حدود 19 هزار سانتریفیوژ دارد که حدود 10 هزار و 200 سانتریفیوژ فعال است.
براساس اسناد محرمانهای که اسرائیل منتشر کرده است و کارشناسان آمریکایی آنها را معتبر توصیف کردهاند واشنگتن میخواهد تعداد سانتریفیوژهای ایران را به 6500 تا 7000 کاهش دهد.
تحقیق و توسعه
برخی مذاکرهکنندگان غربی گروه 1+5 اعلام کردند محدودیت کمی اورانیوم غنیشده بدون در نظر گرفتن پیشرفتهای فناوری انرژی که ایران در سالهای گذشته به آن دست یافته است، بینتیجه خواهد بود.
«علیاکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران 7 مارس/ 16 اسفند اعلام کرد ایران «با قدرت به تحقیق و توسعه» برای ساخت سانتریفیوژهای جدید، قدرتمندتر و مدرنتر ادامه خواهد داد.
مراکز هستهای
در این توافقنامه مشخص خواهد شد کدام مراکز هستهای ایران به فعالیت خود ادامه خواهند داد. کارخانه نطنز احتمال دارد به کار خود ادامه دهد و فعالیت فردو، دومین مرکز غنیسازی اورانیوم ایران احتمال دارد متوقف شود.
به گفته مقامات واشنگتن، تهران احتمال دارد به علاوه از تولید پلوتونیوم در سطح نظامی در رآکتور آب سنگین در دست ساخت اراک منع شود.
این ماده مثل اورانیوم غنیشده احتمال دارد برای ساخت بمب اتم به کار رود.
کنترل
آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرار است نقش جدی در کنترل ذخایر سوخت هستهای ایران داشته باشد. آژانس قرار است به همه تاسیسات هستهای ایران دسترسی داشته باشد؛ آنچه تا امروز وجود ندارد.
تحریمها
ایران لغو کامل و یک باره تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپایی و همچنین سازمان ملل متحد را خواستار است. قدرتهای بزرگ بر لغو تدریجی تحریمها تاکید دارند.
گروه 1+5 برای لغو سریع تحریمهای مالی و نفتی اروپا و آمریکا اعلام آمادگی کرده است. تحریمهای اقتصادی و تجاری که سازمان ملل متحد، سال 2006 تصویب کرد، میتواند بهصورت مرحله به مرحله و در چند سال و بعد از بازرسیها و گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی لغو شود.
برنامه هستهای غیرنظامی
توافقنامه هستهای قرار است «حق کامل ایران را در زمینه انرژی هستهای با اهداف صلحآمیز» براساس پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) تضمین کند. تهران نیز متعهد خواهد شد به پروتکل الحاقی انپیتی که کنترلها را تشدید میکند عمل کند.
ایران دسامبر 2003 پروتکل الحاقی را امضا کرد اما فقط تا فوریه 2006 به آن عمل کرد.
خبرگزاری فرانسه