دانش پورشفیعی: شهروندان افغان از ایرانیان بیش از دیگر کشورها انتظار دارند تا به بازارهای تجاری، صنعتی، تولیدی و اقتصادی آنها رونق ببخشند. آنها به محصولات ایرانی علاقه زیادی دارند و البته گله‌مندند که چرا ایرانی‌ها در بازار تجاری افغانستان حضور جدی ندارند. این بازار و بازار تجاری عراق به‌دلیل همه اشتراکات تاریخی، اعتقادی، مذهبی و قومی که با پارسیان دارند به‌خصوص اشتراک زبانی میان ایران و افغانستان از جمله بازارهای استراتژیک به حساب می‌آیند. برای بررسی بیشتر و کنکاش درباره وضع بازار تجاری افغانستان با مظفر علیخانی، دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان به گپ‌وگفت نشستم که در ادامه می‌خوانید.
 چرا بازار افغانستان برای ایران استراتژیک است؟ قبل از عراق یا پس از آن؟
قبل از عراق و به این دلایل؛ اول اینکه زبان در همکاری‌های اقتصادی و تجاری و برقراری ارتباط مهم‌ترین ابزار است بنابراین زبان فارسی و مشترک، مهم‌ترین ابزار همکاری‌های اقتصادی ایران با افغانستان است. غیر از افغانستان و تاجیکستان با کجا این زبان مشترک را داریم. پس افغانستان، ایران و تاجیکستان 3 ضلع یک مثلث‌اند. در همین‌باره، نژادمان، تاریخ‌مان، تمدن‌مان و دین‌مان با افغانستان یکی است. در گذشته نه چندان دور افغانستان جزئی از ایران بوده است. دوم اینکه حدود 946 کیلومتر با افغانستان مرز مشترک داریم.
 به اعتقاد شما، همه اینها زمینه حضور ایران در افغانستان را افزایش می‌دهد؟
به طور قطع همین طور است. دیگر اینکه افغانستان کشوری است که به‌طور عمده کشاورزی و دامپروری دارد و از صنعت بهره زیادی نبرده است، چه آنچه در این 30 سال داشته در جنگ با اتحاد جماهیر شوروی سابق، طالبان و جنگ‌های داخلی از دست داده است بنابراین در سال‌های اخیر و از زمان روی کار آمدن دولت موقت و سپس دولت قانونی (از سال 81)، گرایش کشور به سمت سرمایه‌گذاری، راه‌اندازی واحدهای صنعتی و ایجاد اشتغال برای رسیدن به توسعه پایدار شدت یافته است با این حال تا این لحظه بیش از 95 درصد نیاز مردم افغانستان از طریق کالاهای خارجی و به طور عمده از راه کشورهای همسایه تأمین و وارد می‌شود. برآورد این است که افغانستان در حال حاضر 30 تا 34 میلیون نفر جمعیت دارد. از کنار هم گذاشتن اینها، یعنی تامین نیازها از راه کشورهای خارجی و به‌طور عمده از طریق کشورهای منطقه، افزایش جمعیت و رشد تقاضای روزافزون و همچنین شناختی که افغان‌ها از توانمندی تولیدی و صادراتی ایران دارند، امتیاز بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید. از سوی دیگر و باتوجه به اینکه بر این باوریم که تحریم‌های اقتصادی شورای امنیت و کشورهای غربی علیه فعالیت‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران خیلی اثرگذار نبوده اما بی‌تأثیر هم نبوده و فعالیت‌های تولیدی و صادراتی را آسیب‌پذیر کرده است، پس در چنین شرایطی افغانستان دریچه‌ای است برای ارتباط ما با دنیا و دور زدن این تحریم‌ها. یعنی جایی قرار گرفته که سوق‌الجیشی و استراتژیک است؛ با چین هم‌مرز است، با هند، پاکستان و خیلی از کشورهای آسیایی مرز مشترک دارد و به خاطر بحث ترانزیتی بودنش، به‌راحتی می‌توان از این راه با کشورهای دنیا ارتباط گرفت. همچنین این کشور از معادن غنی، بکر و دست نخورده برخوردار است ذخایر  نفت، گاز، کانی‌های فلزی، فلزات رنگی، کانی‌های غیرفلزی، سرب، روی، آهن، آلومینیوم و مس در افغانستان بسیار بالاست و براساس مطالعاتی که انجام شده ارزش این ذخایر بالغ بر 22 تریلیون دلار برآورد می‌شود که البته حداقل است. در کشاورزی هم با توجه به کوهستانی بودن افعانستان و بارندگی و آب زیاد، محصولات کشاورزی ارگانیک تولید می‌شود. تولیدات هم در گندم، جو، ذرت، حبوبات، میوه‌های تازه، هندوانه، خربزه و صیفی‌جات و محصولات درختی مثل انار پتانسیل بالایی دارد و بسیار باکیفیت است بنابراین فرصتی است تا  همکاری‌های خوبی در بخش کشاورزی داشته باشیم. در صنایع دستی هم در تولید گلیم، جاجیم، قالی و زیرانداز افغان‌ها توان خیلی خوبی دارند چون دامپروری در آنجا رونق دارد.
 مراودات تجاری ایران و افغانستان با چه میزان آغاز شد؟
در سال 81 صادرات‌مان به افغانستان حدود 50 میلیون دلار بود که الان حدود 3میلیارد دلار است؛ این آمار با توجه به اینکه اقتصاد افغانستان اقتصاد بزرگی نیست رقم قابل توجهی است. حجم اقتصاد افغانستان را سالانه 5 میلیارد دلار برآورد می‌کنند، براساس این حجم، 3 میلیارد دلار رقم بزرگی است. بیش از یک چهارم واردات این کشور سهم ماست. این در حالی است که هم‌اکنون 44 کشور در افغانستان فعالیت می‌کنند.
 مهم‌ترین رقیب ما در افغانستان چه کشورهایی هستند؟
چین، پاکستان، ترکیه و هند.