گروه سیاسی: 9 روز رایزنی فشرده ایران و 1+5 در شهر لوزان سوییس در نهایت 13 فروردین ماه با قرائت بیانیه‌ای مشترک پایان یافت. به گزارش «وطن امروز»، این بیانیه که توسط محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی و به 2 زبان فارسی و انگلیسی قرائت شد از همان دقایق انتشار با سوالات و ابهامات گسترده‌ای مواجه شد. ابهاماتی که دقیقا ابهامات موجود در توافق ژنو را یادآوری می‌کند. در این بیانیه مشترک به موضوعاتی اشاره شده است که در حقیقت چارچوب کلی توافق جامع را تعیین خواهد کرد اما محمدجواد ظریف پیش از قرائت این بیانیه، همان روز در جمع خبرنگاران تصریح کرد: بیانیه امروز مطبوعاتی است و برای طرفین الزام‌آور نخواهد بود. زمانی که توافق صورت بگیرد برای طرفین الزام‌آور است. به گزارش تسنیم، در بخش‌هایی از بیانیه مشترک موگرینی و ظریف تصریح شده است: تصمیم امروز ما که مبانی مورد توافق برای متن نهایی برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) را پایه‌ریزی می‌کند بسیار مهم است. اکنون می‌توانیم مجددا نگارش متن توافق نهایی و ضمایم آن را با بهره گرفتن از راه‌حل‌هایی که در این چند روز به آنها دست یافته‌ایم، شروع کنیم. در این بیانیه آمده است: فردو از یک سایت غنی‌سازی به یک مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری تبدیل خواهد شد. در این مرکز همکاری بین‌المللی در حوزه‌های تحقیق و توسعه مورد توافق مورد تشویق قرار خواهد گرفت. مواد شکافت‌پذیر در فردو نخواهد بود. رآکتور تحقیقاتی پیشرفته آب سنگین در اراک با همکاری مشترک بین‌المللی بازطراحی و نوسازی خواهد شد به‌گونه‌ای که پلوتونیوم با قابلیت تسلیحاتی در آن تولید نشود. بازفرآوری صورت نخواهد گرفت و سوخت مصرف شده صادر خواهد شد. مجموعه تدابیری برای نظارت بر اجرای مفاد برجام شامل کد اصلاحی 1/3 و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی مورد توافق واقع شده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از فناوری‌های مدرن نظارتی استفاده خواهد کرد و از دسترسی‌های توافق شده بیشتری از جمله به منظور روشن کردن موضوعات گذشته و حال برخوردار خواهد شد. اتحادیه اروپایی، اعمال تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته‌ای خود را خاتمه خواهد داد و ایالات متحده نیز اجرای تحریم‌های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته‌ای را همزمان با اجرای تعهدات عمده هسته‌ای ایران به نحوی که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راستی‌آزمایی شود، متوقف خواهد کرد.
  اوباما: تحریم‌ها علیه ایران باقی خواهد ماند
اما در شرایطی که محمدجواد ظریف از موفقیت مذاکرات لوزان و بیانیه پایانی آن خبر می‌دهد، رئیس‌جمهور آمریکا از باقی ماندن تحریم‌ها علیه ایران می‌گوید. باراک اوباما در بیانیه‌ای که درباره توافق لوزان صادر کرد، تاکید کرد برخی تحریم‌ها علیه ایران مرحله به مرحله لغو خواهد شد البته بازگشت‌پذیر خواهد بود. تحریم‌های دیگر از جمله حمایت از تروریسم و موشک‌های بالستیک و حقوق بشر همچنان باقی خواهند ماند. به گزارش تسنیم، در بخش‌هایی از بیانیه اوباما تصریح شده است: امروز، پس از ماه‌ها دیپلماسی سخت و اصولی، به چارچوب توافق دست یافتیم و این یک توافق خوب است، توافقی که اهداف اصلی ما را تامین می‌کند. این چارچوب همه مسیرهایی را که ایران بتواند به سلاح اتمی دست پیدا کند، قطع خواهد کرد. ایران با محدودیت‌های شدیدی در برنامه هسته‌ای روبه‌رو خواهد شد و ایران همچنین با قوی‌ترین و شفاف‌ترین رژیم بازرسی که در هر برنامه هسته‌ای در تاریخ، وجود داشته موافقت کرده است بنابر‌این توافق براساس اعتماد نیست، توافق براساس راستی‌آزمایی بی‌سابقه است. اوباما همچنین تاکید کرد: حتی اگر ایران توافق کنونی را نقض کند، حداقل تا 10 سال آینده، حداقل یک سال تا گریز هسته‌ای فاصله خواهد داشت و ‌منابع مورد نیاز را برای تولید بمب نخواهد داشت و اعمال محدودیت‌ها علیه ذخایر ایران 15 سال ادامه خواهد یافت. جامعه جهانی به‌ازای اقدامات ایران تعهد کرده است برخی تحریم‌ها علیه ایران را حذف کند و این مرحله به مرحله خواهد بود البته بازگشت‌پذیر خواهد بود و اگر ایران تخطی کند تحریم‌ها باز خواهد گشت. تحریم‌های دیگر از جمله حمایت از تروریسم و موشک‌های بالستیک و حقوق بشر همچنان باقی خواهند ماند.
  کری: برخی تعهدات ایران ابدی خواهد بود
در کنار سخنان رئیس‌جمهور آمریکا، اظهارات وزیر خارجه آمریکا درباره بیانیه لوزان نیز قابل توجه است. سخنانی که باز هم دامنه شکاف‌های موجود میان اظهارات مقامات ایران و طرف‌های مذاکره‌کننده درباره بیانیه لوزان را بیشتر می‌کند. به گزارش نسیم، جان کری ضمن اشاره به این موضوع که این بیانیه نوعی توافق محسوب می‌شود به تعهدات بلندمدت و نامحدود ایران در این بیانیه اشاره می‌کند. وزیر خارجه آمریکا در بخشی از سخنان خود گفت: من می‌خواهم یک موضوع دیگر را هم کاملا صریح بیان کنم، زیرا تعبیرها و تفسیرهای بسیار نادرستی درباره آن در طول این مذاکرات ارائه شده است. هیچ پایانی برای اعتبار توافقنامه‌ای که تلاش می‌کنیم تدوین و نهایی‌سازی کنیم وجود ندارد. هیچ پایانی برای این توافقنامه وجود ندارد. پارامترهای این توافقنامه در مراحل مختلف اعمال و اجرا خواهند شد. برخی از این پارامترها برای مدت 10 سال اعمال خواهند شد. برخی دیگر برای مدت 15 سال اعمال خواهند شد. برخی دیگر هم برای مدت 25 سال اعمال خواهند شد اما پارامترهای خاص از جمله تدابیر شفاف‌سازی به شکل کاملا مشخص در زمان آینده هم اعمال خواهند شد. مدت اعتبار این تدابیر و پارامترها به هیچ‌وجه پایان نخواهد یافت و نکته مهم در این توافقنامه این است که جامعه جهانی این اطمینان را خواهد داشت که برنامه هسته‌ای ایران کاملا مسالمت‌آمیز است و در صورتی که براساس تدابیر و پارامترهای مشخص شده نباشد ما امکانات و تدابیری در اختیار داریم که با آن برخورد کنیم.
  یادداشت‌رسانه‌ای
اما به فاصله چند ساعت پس از قرائت بیانیه لوزان، جزئیات توافق هسته‌ای ظریف و 1+5 توسط وزارت خارجه آمریکا منتشر شد. جزئیاتی که تفاوت‌های گسترده‌ای با آنچه توسط تیم ایرانی مطرح می‌شود دارد. بخشی از مهم‌ترین موضوعاتی که در یادداشت‌رسانه‌ای وزارت خارجه آمریکا درباره تفاهم هسته‌ای با ایران آمده، به شرح زیر است:
غنی‌سازی:
- تعداد سانتریفیوژهای ایران از 19000 کنونی به 6104 دستگاه می‌رسد که در 10 سال آینده تنها 5060 عدد از آنها اورانیوم غنی‌سازی خواهد کرد. تمام سانتریفیوژها از نوع IR-1 خواهد بود.
- ایران موافقت کرده است دست‌کم به‌مدت 15 سال، بالای 67/3 درصد غنی‌سازی نکند.
- ایران موافقت کرده است به‌مدت دست‌کم 15 سال، ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را از مقدار 10000 کیلوگرم کنونی، به 300 کیلوگرم کاهش دهد.
- تمام سانتریفیوژهای اضافی ایران تحت نظارت آژانس ذخیره شده و تنها برای جایگزینی سانتریفیوژهای فعال مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- ایران موافقت کرده است دست‌کم به‌مدت 15 سال در فردو تحقیقات و توسعه مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم انجام ندهد.
- ایران به‌مدت دست‌کم 15 سال هیچ مواد شکافت‌پذیری در فردو نخواهد داشت.
- برای 10 سال، غنی‌سازی و تحقیقات و توسعه غنی‌سازی محدود خواهد بود، تا از زمان گریز یک‌ساله اطمینان حاصل شود. پس از 10 سال، ایران به طرح غنی‌سازی و تحقیقات و توسعه غنی‌سازی که به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه شده و مطابق با برنامه اقدام مشترک جامع و ذیل پروتکل الحاقی، مقید خواهد بود‌ که منجر به محدودیت‌های مشخص بر ظرفیت غنی‌سازی می‌شود.
بازرسی و شفافیت:
- آژانس بین‌المللی به تأسیسات هسته‌ای ایران از جمله به تأسیسات غنی‌سازی این کشور در نطنز و تأسیسات غنی‌سازی پیشین آن در «فردو» دسترسی منظم خواهد داشت و در این راستا از پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین فناوری‌های نظارتی استفاده خواهد کرد.‎
- یک کانال تدارکاتی انحصاری به‌منظور نظارت و تایید تک تک موارد مربوط به تأمین، فروش و انتقال مواد و فناوری‌های هسته‌ای و مواد دارای استفاده‌های دوگانه به ایران ایجاد خواهد شد.‎
- ایران با اجرای پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موافقت کرده که برای آژانس امکان دستیابی به اطلاعات و دسترسی بیشتر به برنامه هسته‌ای ایران را هم در تأسیسات اعلام شده و هم در تأسیسات اعلام‌نشده، فراهم می‌آورد.‎
- ایران ملزم خواهد بود برای آژانس دسترسی‌های لازم برای تحقیق درباره تأسیسات مشکوک این کشور یا تحقیق درباره ادعاهای وجود تأسیسات غنی‌سازی پنهان، تأسیسات تبدیل (اورانیوم)، تأسیسات تولید سانتریفیوژ یا تأسیسات تولید کیک زرد را در هر نقطه از آن کشور فراهم کند.‎
- ایران اقدام به اجرای مجموعه‌ای مورد توافق از اقدامات برای پرداختن به نگرانی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره جنبه‌های نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای خود خواهد کرد.‎
رآکتورها و بازفرآوری:
- ایران موافقت کرده رآکتور تحقیقاتی آب سنگین در اراک را براساس طراحی مورد توافق با 1+5، بازطراحی و بازسازی کند، به‌نحوی که دیگر پلوتونیوم سطح تسلیحاتی تولید نکرده و تحقیقات و تولید رادیوایزوتوپ را امکان‌پذیر کند.
- هسته اصلی رآکتور که می‌توانست مقادیر قابل توجه پلوتونیوم سطح تسلیحاتی تولید کند، نابود شده یا از کشور خارج می‌شود.
- ایران در طول عمر رآکتور، تمام سوخت مصرف‌شده رآکتور را به خارج از کشور منتقل می‌کند.
- ایران به‌مدت 15 سال، فراتر از نیازهای رآکتور اصلاح‌شده اراک، آب سنگین انباشت نکرده و تمام آب سنگین باقیمانده را در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رساند.
تحریم‌ها:
- ایران در صورتی که به شکلی قابل راستی‌آزمایی به تعهدات خود پایبند باشد، تخفیف تحریمی دریافت خواهد کرد.
- آمریکا و اتحادیه اروپا زمانی که آژانس تایید کند ایران تمام گام‌های کلیدی مرتبط با هسته‌ای را برداشته، تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای را تعلیق خواهند کرد. در هر زمان که ایران به تعهدات خود عمل نکند، این تحریم‌ها فوراً به جای خود بازمی‌گردند.
- معماری تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای ایالات متحده در بخش اعظم دوره توافق حفظ شده و امکان بازگشت فوری آنها را در صورت بروز مورد جدی عدم‌کارآیی فراهم می‌کند.
- ذیل توافق، تحریم‌های ایالات متحده مرتبط با مساله تروریسم، نقض حقوق بشر و موشک‌های بالستیک پابرجا خواهد بود.
زمان‌بندی:
- به‌مدت 15 سال، ایران عناصر اضافی برنامه خود را محدود خواهد کرد، به‌عنوان نمونه، ایران تأسیسات غنی‌سازی جدید یا رآکتورهای آب سنگین نساخته و ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را محدود کرده و فرآیندهای پیشرفته شفافیت را می‌پذیرد.
- تمهیدات مهم بازرسی و شفاف‌سازی پس از 15 سال نیز ادامه خواهد داشت. پایبندی ایران به پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از جمله دسترسی قابل توجه و تعهدات شفاف‌سازی، دائمی خواهد بود. بازرسی‌های قدرتمند زنجیره تأمین اورانیوم ایران برای دست‌کم 25 سال، ادامه خواهد داشت.
  فابیوس: هیچ توافقی درباره لغو تحریم‌ها صورت نگرفته است
اما چند ساعت پس از قرائت بیانیه مشترک از سوی ظریف و موگرینی، لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه در مصاحبه با ایستگاه رادیو یک اروپا گفت: مساله مربوط به زمان‌ لغو تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، در پی چارچوب توافق هسته‌ای، هنوز حل و فصل نشده است. به گزارش تسنیم، فابیوس افزود: ایرانی‌ها خواستار لغو فوری تحریم‌ها هستند. ما به آنها می‌گوییم، ما تحریم‌ها را زمانی کاهش خواهیم داد که شما نیز به آنچه توافق کرده‌اید، احترام بگذارید و اگر به تعهدات خود پایبند نباشید، ما نیز می‌توانیم به شرایطی که قبلا داشتیم، برگردیم. وزیر خارجه فرانسه در ادامه اظهار داشت: در این نقطه، هنوز توافقی حاصل نشده است. براساس چارچوب توافق، ایران با محدود شدن برنامه هسته‌ای در ازای لغو تحریم‌ها موافقت کرده است.