دیوید سانگر: مونیز اواسط دهه 1970 فردی آتیه‌دار در موسسه تکنولوژی ماساچوست و تحصیلکرده رشته علوم هسته‌ای بود که به دنبال شغل بود. علی‌اکبر صالحی نیز دانشجویی ممتاز بود که پایان‌نامه‌اش درباره رآکتورهای نوترون سریع در مراحل نهایی قرار داشت.
این دو نفر یکدیگر را نمی‌شناختند اما زمانی که دانشگاه را ترک کردند مسیرهای مشابهی را دنبال کردند؛ آقای مونیز به یکی از مورد احترام‌ترین فیزیکدانان هسته‌ای آمریکا تبدیل شد و در حال حاضر وزیر انرژی باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکاست. آقای صالحی که یکی از آخرین ایرانیانی بود که به انجام مطالعات هسته‌ای در دانشگاه‌های مهم آمریکا پرداخت نیز زمان انقلاب به ایران بازگشت و عهده‌دار نظارت بر برنامه هسته‌ای کشورش شد.
پس از گذشت 40 سال، این دو نفر به مذاکراتی رو در رو و فشرده می‌پردازند آن هم در حالی که مهلت دستیابی به توافقی هسته‌ای رو به پایان است.
این توافق یکی از مهم‌ترین و مناقشه‌برانگیزترین توافق‌های بین‌المللی در چند دهه گذشته محسوب می‌شود.
آقای مونیز و آقای صالحی مذاکره‌کنندگان شماره دوی کشورهای خود محسوب می‌شوند. این دو نفر، دیپلمات‌های اتمی هستند که به طیف گسترده مسائل فنی رسیدگی می‌کنند که موجب اختلافات سیاسی شده‌اند. نقش مونیز و صالحی به‌عنوان نمایندگان مذاکره‌کنندگان ارشد یعنی جان کری، وزیر خارجه آمریکا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نشان می‌دهد دو طرف با سخت‌ترین مسائل درباره نوع زیرساخت‌های هسته‌ای روبه‌رو هستند که به ایران اجازه داده خواهد داشت در اختیار داشته باشد.
مونیز و صالحی قبلا تنها یک بار در وین آن هم بیش از یک دهه قبل ملاقات کرده بودند اما در 5 هفته گذشته، آنها بیش از 20 ساعت به تنهایی با هم مذاکره کرده‌اند.
موضوع مطرح این است که آیا برچیدن اندازه‌ای کافی از زیرساخت‌های هسته‌ای ایران ممکن است تا آمریکا و متحدان آن اطمینان حاصل کنند اگر ایران برای ساخت بمب هسته‌ای تلاش کند، برای متوقف کردن تهران زمان کافی در اختیار خواهند داشت.
مونیز 70 ساله نیز نقش خود را بخوبی درک می‌کند؛ او نه‌تنها به ارائه دانش فنی می‌پردازد بلکه پوشش سیاسی برای آقای کری را نیز فراهم می‌کند. این مونیز است که باید نظر کنگره مشکوک، اسرائیل و متحدان عرب را جلب کند که ایران قادر به مونتاژ مواد خام برای یک سلاح هسته‌ای در کمتر از یک سال نخواهد بود.
یکی از اعضای دولت آمریکا که خواست معرفی نشود، گفت: «معنی ندارد کری در این باره اقدام کند. نظری که وجود دارد این است که قضاوت مونیز درباره این موضوع، انکارناپذیر است».
آقای صالحی 66 ساله نیز مشکلات خاص خودش را در قبولاندن توافق به ژنرال‌ها و روحانیان در تهران دارد که بسیاری از آنها به مذاکره‌کنندگان ایرانی تحصیلکرده غرب مشکوک هستند. ژنرال‌ها و روحانیان ایران باید متقاعد شوند ایران تسلیم خواسته‌های آمریکا نمی‌شود. در روزهای اخیر آقای صالحی لحنی به‌طور قاطعانه مثبت را در ملأعام در پیش گرفته است. این لحن القاء می‌کند تمام اختلافات فنی با آمریکا حل و فصل شده است. برخی مقامات آمریکایی این شیوه عمل صالحی را تلاشی برای مقصر نشان دادن واشنگتن در صورت شکست مذاکرات تعبیر می‌دانستند. صالحی و مونیز کمی بیش از یک ماه پیش وارد این مذاکرات به‌طور فزاینده پر تنش شدند. ایرانی‌ها اعلام کردند صالحی، وزیر امور خارجه پیشین ایران که نماینده این کشور در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین بود در مذاکرات هسته‌ای آتی حضور می‌یابد. این اقدام خودش گویاست؛ آقای صالحی فردی نزدیک به آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر عالی ایران در نظر گرفته می‌شود. صالحی پشت صحنه در تهران یک پیشنهاد آمریکا مبنی بر پیکربندی مجدد سانتریفیوژهای ایران را به شکلی که توانایی سانتریفیوژها برای تولید اورانیوم غنی شده کاهش می‌یافت از بین برد.
نیویورک‌تایمز