محمدمهدی محمودی*: جمعیت کره‌ زمین به لحاظ بهبود معیشت زندگی و در نتیجه‌ آن افزایش طول عمر انسان، به طور روزافزون افزایش می‌یابد و از آنجا که با محدودیت زمین روبه‌رو هستیم بنابراین باید نیاز بیشتر به مسکن را با رشد شهرها در ارتفاع حل کنیم، زیرا توسعه‌ افقی شهرها باعث تخریب زمین‌های بکر و طبیعی و در نتیجه تغییرات اقلیمی می‌شود. در نتیجه بلندمرتبه‌سازی با رعایت مسائل خاص می‌تواند سودمند باشد اما در مکان‌سنجی بلندمرتبه‌سازی‌ها باید به این نکته توجه کرد که بافت‌های مرتفع در کنار بافت کوتاه قرار نگیرد تا مشکلاتی را از نظر سیمای شهری و مسائل سایه‌اندازی ایجاد نکند. همچنین در قرارگیری ساختمان‌های بلند باید به درجه‌بندی‌های حلقه‌واری که اطراف میراث فرهنگی قرار دارند، توجه خاص کرد و طراحی‌های شهری را با دید سه‌بعدی انجام داد تا سیمای شهری از دید زیبایی، دچار خطر نشود؛ در واقع نسخه یکسانی در مکان‌سنجی بلندمرتبه‌سازی‌ها وجود ندارد و مهندسان معمار و شهرساز در کنار دیگر مهندسان باید در این‌باره با هم همکاری کنند. از سوی دیگر باید در طراحی ساختمان‌های بلند بیشتر از ساختمان‌های کوتاه به مسائل اقلیمی توجه کرد، زیرا مساله‌ نور، سایه‌اندازی ساختمان‌های همجوار و تأثیر باد بر سازه در ساختمان‌های بلند به دقت بیشتری نیاز دارد. در ساختمان‌های بلند از آنجا که فضای سکونتی چند خانوار در کنار هم قرار می‌گیرد، مشاعات کمتر شده و فضای زیستن بیشتر می‌شود. در تعریف ساختمان‌های بلند باید گفت که ساختمان مرتفع در هر شهر تعریف خاص خود را دارد؛ در شهرهای کوچکی که بناهای آن یک یا 2 طبقه است، ساختمان 4 طبقه، ساختمان مرتفع به شمار می‌رود و سیمای شهر را دگرگون می‌کند. بنابراین در تعریف ارتفاع ساختمان‌ها باید در کنار بحث محرمیت، نور و سایه‌اندازی، به فرهنگ و اقلیم توجه خاص داشت. در اینگونه بناها با کاربری‌های مسکونی، تجاری و... که تعاملات به صورت اجتماعی انجام می‌گیرد، سبک و نوع زندگی باید تغییر کند به‌طوری‌که در این ساختمان‌ها ضرب‌المثل «چهار دیواری اختیاری است»، معنای متفاوتی دارد. در این ساختمان‌ها هر واحد، جزئی از کل به حساب می‌آید و باید با حفظ محرمیت قسمتی از یک فضای اجتماعی واحد بودن را از یاد نبرد. البته این موضع را هم نباید فراموش کرد که بعضی شهرهای قدیمی تا حدی فرسوده شده و کارآیی خود را از دست داده‌اند و در نتیجه ساکنان آنها، طراوت و انگیزه مطلوب را ندارند. در این‌باره لازم است معماران با بازنگری و اختصاص دادن کارآیی امروزی به آنها، طراوت و روح زندگی را به آنها بازگردانند.
* استادیار دانشگاه تهران