گروه سیاسی: با ورود رسمی کنگره آمریکا به مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و تصویب طرح نظارتی در کمیته روابط خارجی سنا، عملا یک‌طرف دیگر به مذاکرات هسته‌ای اضافه شده است؛ طرفی با نقش تعیین‌کننده و با اختیار تام درباره وضعیت تحریم‌ها علیه ایران. به گزارش
«وطن امروز»، طرح نظارت سنا بر توافق هسته‌ای با ایران که روز سه‌شنبه در کمیته روابط خارجی سنا تصویب شد در عمل امکان لغو تحریم‌های ایران را در روز توافق ملغی و به حداقل 30 روز بعد از امضای توافق موکول می‌کند، در صورتی که براساس خطوط قرمز تعیین شده از سوی ایران، لغو تحریم‌ها باید در روز توافق صورت پذیرد. چراغ سبز کاخ‌سفید برای امضای این طرح نیز از عقب‌نشینی کامل اوباما در مقابل کنگره حکایت دارد. این عقب‌نشینی تمام عیار در شرایطی صورت گرفت که پیش از آن بارها اوباما قول وتوی این طرح را داده بود. ذوق‌زدگی بزک‌کنندگان داخلی آمریکا و تیترها و عکس‌های بزرگ روزنامه‌های داخلی در همان زمان نیز بیانگر حساب ویژه‌ای است که حامیان دولت روی قول آقای اوباما باز کرده بودند؛ قولی که به‌راحتی زیرپاگذاشته شد. اکنون دیگر کاملا مشخص شده است که نه دولت آمریکا و نه دیگر کشورهای طرف مذاکره نقش تمام‌کننده در لغو تحریم‌های ایران ندارند و تصمیم نهایی در این زمینه با کنگره آمریکاست اما پس از آنکه جاش ارنست، سخنگوی کاخ‌سفید از نگاه مثبت اوباما برای امضای این طرح خبر داد، اریک شولتز، معاون سخنگوی کاخ‌سفید هم به اظهارنظر جالب توجه دیگری در این زمینه اشاره کرد. ارنست که چهارشنبه هفته گذشته سخن می‌گفت، تصریح کرد رای‌گیری کنگره درباره لغو تحریم‌هاست و نه درباره اصل توافق. صحبت‌های معاون سخنگوی کاخ‌سفید که در ظاهر در ژست استقلال‌بخشی به کاخ‌سفید در مذاکرات هسته‌ای بیان شده اما حاوی نکته مهمی است که تاکید دیگری بر بی‌ارادگی رئیس‌جمهور آمریکا درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران دارد. مهم‌ترین هدف از مذاکرات هسته‌ای و اجازه‌ای که به تیم مذاکره‌کننده برای مذاکره در موضوع هسته‌ای با طرف آمریکایی داده شده لغو تحریم‌هاست. سخنگوی کاخ‌سفید اما این امر را عملا در اختیار کنگره دانسته است.  به گزارش فارس، «اریک شولتز»، معاون سخنگوی کاخ‌سفید روز چهارشنبه در یک کنفرانس خبری تصریح کرد دولت اوباما تصریح می‌کند هرگونه رأی‌گیری کنگره درباره توافق هسته‌ای ایران تنها درباره مساله کاهش تحریم‌هاست و درباره خود توافق هسته‌ای نیست. وی درباره لایحه‌ای که در کمیته روابط خارجی سنا به تصویب درآمد، گفت: آنچه در این کمیته به تصویب درآمد، رأی‌گیری درباره حق رأی‌گیری آینده درباره تحریم‌های کنگره (علیه ایران) و نه تصمیم برای ورود به توافق (هسته‌ای با ایران) است. این اظهارات کاخ‌سفید اما در حالی مطرح شده است که «باب کورکر» رئیس کمیته روابط خارجی سنا که از حامیان اصلی لایحه نظارت کنگره بر توافق هسته‌ای است، اعلام کرد لایحه یادشده به کنگره این حق را می‌دهد در صورتی که احساس کند توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵، آنطوری نیست که امنیت زندگی مردم آمریکا را حفظ کند، آن را رد می‌کند. وی به فاکس‌نیوز گفت: در شرایطی که اوباما نتواند تحریم‌های کنگره را لغو کند، توافقی صورت نخواهد گرفت.  براساس این گزارش، این طرح که توسط باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی و رابرت منندز، سناتور ارشد دموکرات ارائه شده و مجموعا از سوی 21 سناتور به صورت مشترک مورد حمایت قرار دارد، دولت باراک اوباما را ملزم می‌کند در صورت حصول هرگونه توافقی با ایران، ظرف 5 روز آن را برای بررسی به کنگره ارائه دهد. فارس در این‌باره نوشت: تبدیل این طرح به قانون، به آن معنی است که دولت باراک اوباما دست‌کم تا 30 روز امکان برداشتن تحریم‌های ایران را نخواهد داشت. در این طرح، دوره‌ای 52 روزه برای بررسی توافق هسته‌ای در نظر گرفته شده است. یک دستیار کورکر روز گذشته درباره دوره زمانی 52 روزه گفت: کنگره برای نظارت بر این طرح و تصویب یا رد آن، 30 روز زمان دارد. پس از آن در صورتی که کنگره با توافق با ایران مخالفت کرد، رئیس‌جمهور برای وتوی آن 12 روز زمان دارد. در صورتی که اوباما مخالفت کنگره را وتو کند، قانونگذاران 10 روز باقی‌مانده را زمان خواهند داشت با جمع‌آوری دست‌کم 67 رأی از مجموع 100 کرسی سنا (دوسوم آرا) حق وتو را از اوباما سلب کنند.  به عبارتی یکی از مهم‌ترین نکات پذیرش طرح سنا این است که اوباما همه توافق هسته‌ای را مشروط به توافق با سنا کرده و از سوی دیگر برای نمایندگان سنا این حق و شانس را قائل شده که وتوی احتمالی او را نیز وتو و بی‌اثر کنند. به تعبیری اکنون این سناست که تصمیم‌گیر اصلی درباره تحریم‌ها علیه ایران است نه کاخ‌سفید.
لغو تحریم‌های اصلی در اختیار کنگره
تصویب طرح نظارت سنا بر توافق هسته‌ای با ایران و نظر مثبت دولت اوباما برای امضای این طرح با واکنش‌های داخلی مختلفی مواجه شد. براساس مصوبه جدید سنا، تحریم‌های اصلی علیه ایران حفظ خواهد شد. دولت اوباما نیز معتقد است نمی‌تواند درباره تحریم‌های نفتی و بانکی که توسط خود کنگره اعمال شده است اظهار نظر کند. در این رابطه فؤاد ایزدی، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با فارس، درباره تصویب طرح نظارت کنگره بر توافق هسته‌ای گفت:‌ طرف غربی عهدشکنی نکرده است و از همان روز اول هم اعلام کرده فقط تحریم‌های هسته‌ای را تعلیق می‌کند. وی افزود:‌ دولت آمریکا معتقد است چون تحریم‌های بانکی و نفتی مصوب کنگره آمریکاست دولت نمی‌تواند آن را لغو کند و این اختیار فقط در دستان کنگره است. ایزدی اظهار داشت: مبنای حقوقی دنیا در این مورد معاهده 1969 وین است که براساس آن نهادهای قانونگذاری در کشورها می‌توانند بر تعهدات بین‌المللی دولت‌ها تأثیرگذار باشند و مانع از دست باز دولت‌ها در این امور شوند، به همین دلیل در قانون اساسی کشورمان به صراحت بیان شده است تمام تعهدات بین‌المللی باید در مجلس شورای اسلامی به تصویب نمایندگان برسد. کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: قانون اساسی آمریکا هم در این باره قوانین بین‌المللی موجود را به رسمیت شناخته و به همین دلیل کنگره تلاش دارد روی توافق هسته‌ای ایران نظارت کند.
اوباما دیگر اختیار «تعلیق» تحریم هم ندارد
به اعتقاد کارشناسان وقتی رئیس یک دولت توان ممانعت از تصویب یک طرح در سنا را ندارد نمی‌توان با آن توافق کرد. آنچه در اثر مصوبه سنا حاصل شده حتی اختیار تعلیق تحریم‌های ایران را نیز از اوباما گرفته است.  ایزدی با اشاره به این موضوع گفت: تیم مذاکره‌کننده ایرانی باید بداند افراد آمریکایی نشسته در مقابل آنها در مذاکرات هسته‌ای هیچ قدرتی برای لغو تحریم‌ها ندارند و هرچیزی هم که در نهایت امضا شود دولت اوباما قدرت لغو تحریم‌ها را ندارد، در حالی که جمهوری اسلامی ایران فقط لغو همه تحریم‌ها را از طرف مقابل انتظار دارد. ایزدی گفت: در صفحه 41 قانون مصوب کمیته روابط خارجی سنا به صراحت آمده است تحریم‌های تروریستی، حقوق بشر، سلاح و موشک‌های بالستیک باید بر سر جای خود باقی بماند. استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت: طرف مقابل همواره قبل از توافق ژنو تأکید داشته که در صورت امضای توافق نهایی، تحریم‌های هسته‌ای ایران لغو خواهد شد. وی اظهار داشت: تحریم‌های هسته‌ای یعنی 5 تحریم از 28 تحریم آمریکا علیه ایران. ایزدی خاطرنشان کرد: تحریم‌های اصلی علیه ایران غیر از تحریم‌های هسته‌ای است، زیرا 18 تحریم به دستور رئیس‌جمهور آمریکا صورت گرفته و 10 تحریم هم متعلق به کنگره است. عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اظهار داشت:‌ با تصویب طرح نظارت کنگره بر توافق هسته‌ای ایران، اختیار تعلیق تحریم‌ها نیز از دولت اوباما گرفته شده است. وی گفت: در صورت توافق نهایی آنچه درباره تحریم‌های ایران رخ خواهد داد باقی ماندن تحریم‌های اصلی نظیر تحریم نفتی و بانکی است. ایزدی افزود: مصوبه جدید کنگره روی باقی ماندن تحریم‌های اصلی علیه ایران تأکید دارد ضمن اینکه دولت اوباما هیچ اختیاری برای لغو یا تعلیق تحریم‌های نفتی و... ایران نخواهد داشت.
لابی کری در تصمیم کنگره بی‌تأثیر بود
عقب‌نشینی دولت اوباما در مقابل کنگره آنقدر مشهود بود که رسانه‌های بین‌المللی نیز به آن اشاره کردند. شاهد این موضوع لابی چند ساعته جان کری قبل از تصویب طرح با اعضای کنگره است.  ایزدی در این‌باره خاطرنشان کرد: مصوبه جدید کنگره آنقدر برای دولت آمریکا سخت بوده که تا 2ساعت قبل از رأی‌گیری، جان‌کری، وزیر خارجه آمریکا در حال لابی کردن برای عدم تصویب آن بود، زیرا آنها می‌دانستند با این مصوبه در توافق نهایی با ایران دستشان بسته شده و آبروی‌شان خواهد ریخت اما در نهایت حتی نتوانستند یک رأی سناتورها را هم جلب کنند. استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران افزود: مذاکرات با دولتی که هیچ توان و قدرتی برای تعلیق و لغو تحریم‌ها ندارد بی‌دلیل است و این موضوعی قابل اهمیت برای تیم مذاکره‌کننده ایرانی است. وی گفت: دولتی که نمی‌تواند یک سناتور را با خود همراه کند چگونه می‌تواند در نهایت کنگره را با توافق نهایی ایران هماهنگ کند. ایزدی افزود: مذاکرات هم اکنون در حالی ادامه دارد که امتیازات زیادی را به طرف مقابل داده‌ایم و کم و بیش برنامه هسته‌ای کشورمان در حال توقف است و در نهایت هم قول بدون عمل طرف غربی برای لغو یا تعلیق تحریم‌ها را دریافت کرده‌ایم که تازه آن هم باید به تصویب کنگره برسد لذا باید چشم‌ها را باز کرد و واقعیت‌ها را دید.

اقدام مشابه مجلس در صورت تصویب نهایی کنگره
رای مثبت کمیته روابط خارجی سنا به طرح نظارت سنا بر توافق هسته‌ای با ایران، واکنش نمایندگان مجلس شورای اسلامی را در پی داشت. نمایندگان تاکید کردند درصورت تصویب طرح نظارت کنگره آمریکا، مجلس دست به «اقدام مشابه» می‌زند. محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه مطمئنا اینگونه اقدامات سنای آمریکا در راستای لابی و فشار صهیونیست‌هاست، به تسنیم گفت: دولت آمریکا را متعهد می‌دانیم در صورت توافق بین ایران و 1+5 نسبت به اجرایی و عملیاتی شدن آن اقدام ‌کند. وی برهمین اساس تاکید کرد: اگر کنگره آمریکا از اینگونه اقدامات دست برندارد، مجلس شورای اسلامی هم مقابله به مثل کرده و با تصویب طرحی دولت را ملزم می‌کند نسبت به برگشت به عقب و غنی‌سازی تا حدی که نیاز کشور است، اقدام کند. عضو هیات‌رئیسه کمیسیون امنیت ملی با بیان اینکه این اقدام سنای آمریکا سناریویی برای تحت فشار قرار دادن ایران است، گفت: بهتر است کنگره آمریکا با مساله مذاکرات هسته‌ای عاقلانه برخورد کند و اقداماتی که مذاکرات را با چالش و بن‌بست مواجه می‌کند، انجام ندهد. آصفری تاکید کرد: اگر کنگره آمریکا چنین طرحی را به تصویب برساند مجلس شورای اسلامی هم اقدام مشابه انجام می‌دهد لذا به نفع آنهاست که دست از چنین اقداماتی بردارند.