سوزان ملونی: جشن و پایکوبی‌ها برای دستیابی به توافق و پیروزی را متوقف کنید. تنها یک هفته بعد از آنکه نمایندگانی از ایران، آمریکا و 5 قدرت جهانی از دستیابی به چارچوبی برای توافق هسته‌ای با ایران خبر دادند، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر عالی ایران با یک سخنرانی وارد بحث شد و تردیدهای جدی درباره این توافق مطرح کرد. اظهارات او، در شبکه‌های اجتماعی بازتاب داشت و امیدهای به وجود آمده بعد از بیانیه دقیقه آخری در لوزان سوییس را نقش بر آب کرد. همچنین مشخص شد هنوز برای دستیابی به توافق نهایی، یک راه طولانی باقی مانده است. هر چند بحث‌هایی درباره هدف و اهمیت اظهارات رهبر عالی ایران وجود دارد اما نتیجه مشخص آن، این است که اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای، کار باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا برای ساکت کردن مخالفان داخلی این توافق را با مشکلات پیچیده‌ای مواجه خواهد کرد. این سخنرانی همچنین نگرانی‌ها درباره اختلاف‌نظر در تفسیر و قبولاندن توافق لوزان را عمیق‌تر کرده است؛ نگرانی‌هایی که همزمان با انتشار چارچوب توافق در 2 آوریل/ 13 فروردین آغاز شد. به دلیل فقدان یک متن رسمی در ضمیمه بیانیه مطبوعاتی مذاکره‌کنندگان، به نظر می‌رسد تناقض بسیار زیادی میان روایت آمریکایی از آنچه در لوزان به دست آمده است و آنچه توسط مقامات ایرانی عنوان می‌شود، وجود دارد. اظهارات مطرح‌شده توسط آیت‌الله خامنه‌ای و همچنین سخنرانی جداگانه حسن روحانی، تنها شکاف میان 2 طرف را عمیق‌تر کرده است. 2 طرف، تفسیرهای مختلفی درباره برخی موضوعات کلیدی از جمله کاهش تحریم‌ها ارائه می‌دهند.
اصلی‌ترین دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه‌ای درباره برنامه هسته‌ای ایران همان سخنان سابق وی درباره مذاکرات هسته‌ای بود، هرچند شکل و ظاهر آن اندکی تفاوت داشت. آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی خود گفت به تیم مذاکره‌کننده اعتماد دارد و او در این مذاکرات به طور مستقیم مداخله نمی‌کند. رهبر عالی ایران پیش از این نیز گفته بود از تیم مذاکره‌کننده به سرپرستی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران حمایت می‌کند و این حمایت مصرانه از تیم هسته‌ای مطمئنا مانع مخالفت‌های داخلی با این توافق شده است. هرچند آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی اخیر خود از برخی بندهای این توافق ابراز نارضایتی کرده و اظهار داشت: «همیشه گفته شده است جزئیات مذاکرات توسط رهبر نظارت می‌شود ولی این اظهارنظر مناسبی نیست. من نسبت به مذاکرات، بی‌تفاوت نیستم اما تا حالا نیز در جزئیات آن مداخله نکرده‌ام». وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، اظهار داشت واشنگتن، قابل اعتماد نیست البته این کار همیشگی آیت‌الله خامنه‌ای است. او همواره از همین دیالوگ برای انتقاد از آمریکا استفاده می‌کند اما او در همین اظهارات، باب همکاری میان آمریکا و ایران را باز می‌گذارد. آیت‌الله خامنه‌ای همچنین عقیده دارد توافق نکردن بهتر از یک توافق بد است. در همین سخنرانی اخیر نیز وی گفت، نپذیرفتن توافقنامه‌ای که مغایر با منافع ملت ایران باشد و عزت و کرامت ایرانی را رعایت نکند، بهتر از توافقنامه‌ای است که به ملت ایران بی‌احترامی کند. اما نکته قابل توجه در این سخنرانی، اظهار نظر وی درباره این مساله بود که هنوز هیچ توافقی به دست نیامده است. آیت‌الله خامنه‌ای پیش از این توافق چندمرحله‌ای را که تیم مذاکره‌کننده خودش در نوامبر 2014 با آن موافقت کرده بود، رد کرد. مخالفت آیت‌الله خامنه‌ای، ناشی از بدبینی وی به هر توافق موقت است. سخنرانی اخیر وی منعکس‌کننده همین بدبینی است. آیت‌الله خامنه‌ای هرگونه تبریک گفتن به مناسبت دستیابی به چارچوب توافق و شادی ایرانی‌ها پس از بیانیه لوزان را رد کرد. وی اظهار داشت: «اگر از من پرسیده شود که آیا موافق مذاکرات هسته‌ای اخیر هستید یا مخالف آن، می‌گویم که نه با آن موافقم و نه مخالف». اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای به سرعت بحث‌های فشرده به وجود آمده درباره چارچوب توافق لوزان را تقویت کرد. این بحث‌ها دقیقا زمانی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسید اوباما در تلاش است مانع اقدام کنگره در تصویب لوایح جدید شود. مدافعان رویکرد دیپلماتیک اوباما با ایران به دنبال این استدلال هستند که سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای فقط مصرف داخلی دارد و آنها بخش‌های کمتر مساله‌‌دار این سخنرانی را برجسته می‌کنند اما این استدلال، مناسب نیست، چرا که هیچ کس با این اظهارنظر قانع نمی‌شود و برخی این سخنرانی را یک تغییر جدی در مواضع مذاکره با ایران می‌دانند. به نظر من، مهم‌ترین جنبه هشدار‌آمیز سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای- جز اظهارات ضدآمریکایی همیشگی وی- مسائل مربوط به قاطعیت وی درباره تحریم‌هاست. کاهش آنی تحریم‌ها نه از نظر منطقی و نه از نظر استراتژیک امکانپذیر نیست، آن هم زمانی که هنوز به ایران هیچ اعتمادی وجود ندارد.
پایگاه اینترنتی بروکینگز