گروه سیاسی: نشست «بررسی مذاکرات هسته‌ای لوزان از دیدگاه علوم سیاسی»، روز گذشته به همت انجمن علوم سیاسی ایران با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه برگزار شد. به گزارش «وطن‌امروز»، در این همایش که با حضور موافقان و مخالفان بیانیه لوزان برگزار شد، سیدعباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و مجید تخت‌روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه و عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نیز حضور داشتند. در ابتدای این همایش موافقان و مخالفان بیانیه سوییس به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند و پس از آن عراقچی و تخت‌روانچی به سخنرانی پرداختند. فؤاد ایزدی و ابراهیم متقی از جمله منتقدان و حسین موسویان و قاسم افتخاری از جمله موافقان بیانیه لوزان بودند که در نشست دیروز سخنرانی کردند. به اعتقاد مخالفان این بیانیه، براساس آنچه در لوزان تفاهم شده است در نهایت از 28 تحریم آمریکا علیه ایران تنها 5 تحریم قابل تعلیق یا لغو است که این با آنچه تیم هسته‌ای اشاره می‌کنند در تناقض است. مخالفان تاکید کردند تحریم‌ها براساس آنچه ثبت شده و آنچه در آمریکا پیگیری می‌شود، به هیچ‌وجه در فضای مذاکرات تیرماه برداشته نخواهد شد. غیرواقعی بودن بازسازی رآکتور اراک هم از دیگر موضوعات مورد اشاره مخالفان بود. منتقدان بیانیه لوزان همچنین تاکید کردند آمریکایی‌ها به اکثر خواسته‌های خود رسیدند و بازگشت به حالت قبل حداقل 2 سال وقت می‌برد. در مقابل اما موافقان بیانیه لوزان ضمن تایید اینکه ما در مذاکرات فراتر از ان‌پی‌تی تعهد داده‌ایم علت آن را قطعنامه‌های سازمان ملل بیان کردند که آنها فراتر از ان‌پی‌تی است. تصریح بر تعهدات فراتر از ان‌پی‌تی در حالی است که این حرف برخلاف سخنان تیم مذاکره‌کننده کشورمان و برخلاف قوانین بین‌المللی است. موافقان همچنین تاکید کردند در مذاکرات حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است و ما هیچ چیزی از دست نداده‌ایم. آنگونه که انتظار می‌رفت مجید تخت‌روانچی و سیدعباس عراقچی در این نشست عملا پاسخ قانع‌کننده‌ای به منتقدان ندادند اما تخت‌روانچی در بخشی از سخنان صراحتا اعتراف کرد در صورت حصول توافق نهایی فقط تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای برداشته می‌شود اما نکته مهم درباره این همایش نقد توافق لوزان توسط اساتید دانشگاه بود، اساتیدی که به هیچ‌وجه نمی‌توان آنها را چهره‌های حزبی دانست. به همین دلیل آنچه روز گذشته در این همایش بیان شد؛ نقد فنی جامعه دانشگاهی نسبت به عملکرد تیم هسته‌ای دولت بود.
فواد ایزدی، عضو هیأت علمی دانشگاه مطالعات جهان دانشگاه تهران در ابتدای سخنان خود با اشاره به طرح کورکر- منندز در کنگره آمریکا پیرامون مذاکرات هسته‌ای گفت: در صفحه 18 این طرح این جمله آمده است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران بویژه در حوزه تروریسم، حقوق‌بشر و موشک‌های بالستیک در توافق جامع پابرجا می‌ماند. کارشناس مسائل آمریکا با بیان اینکه این طرح مجلس سنای آمریکا در نهایت محدودیت‌های تیم مذاکره‌کننده آمریکا را افزایش داده است، گفت: مشکلی که ما در توافق ژنو نیز داشتیم این بود هر جایی که صحبت از برداشتن تحریم‌ها بود قید هسته‌ای نیز در کنار آن وجود داشت با این وضعیت تحریم‌هایی که قرار است لغو یا تعلیق شود 5 تا است که در بیانیه لوزان نیز همین وجود دارد. وی افزود: این وضعیت بدین معنی است که در نهایت از 28 تحریم آمریکا علیه ایران تنها 5 تای آن قابل تعلیق یا لغو است، طرح کورکر- منندز نیز تایید می‌کند که قرار نیست آمریکا به تحریم‌های اصلی نفتی و بانکی دست بزند. ایزدی در ادامه به این شبهه که با توجه به هسته‌ای بودن مذاکرات امکان لغو دیگر تحریم‌ها وجود ندارد، پاسخ داد. وی گفت: طرف آمریکایی باید بداند مردم و مسؤولان ما واقف هستند تحریم‌های هسته‌ای تنها به بهانه هسته‌ای اعمال نشده و هدف سیاسی و فشار روی ایران باعث آن تحریم‌ها شده است. عضو هیأت علمی دانشگاه مطالعات جهان دانشگاه تهران خطاب به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان گفت: اشکالی ندارد تیم ما به طرف مقابل بگوید شما به دلایل سیاسی ما را تحریم کرده‌اید و حال باید تصمیم سیاسی بگیرید همچنین ایران در مذاکرات بسته‌ای را به شما می‌دهد که قیمت آن برداشتن همه تحریم‌هاست. برداشتن تمام تحریم‌ها مساله‌ای است که هم مقام معظم رهبری و هم آقای روحانی به آن اشاره کرده‌اند. ایزدی در ادامه خاطرنشان کرد: ما مشاهده می‌کنیم رئیس‌جمهور کشورمان و تیم هسته‌ای در سخنرانی‌هایشان از برداشته شدن همه تحریم‌ها سخن می‌گویند اما در متن‌هایی که توافق می‌شود تحریم‌هایی که قرار است برداشته شود بسیار محدود است. کارشناس مسائل آمریکا خاطرنشان کرد: آنچه که برداشت می‌شود این است که طراحی مذاکرات ما و هدف آن رسیدن به یک توافق است و نه برداشتن تحریم‌ها؛ بدین صورت که همه کار می‌کنیم تا مذاکرات شکست نخورد یا به وقفه نخورد. وی گفت: اینکه می‌گوییم توافق را ذیل فصل 7 بیاوریم به نفع ما خواهد بود اینگونه نیست. این کار باعث می‌شود اگر ایران خطایی کند گزینه نظامی بالای سرش باشد و طرف مقابل امکان استفاده از زور را دارد.
متقی: تحریم‌ها برداشته نخواهد شد
ابراهیم متقی از دیگر اساتید دانشگاه حاضر در نشست دیروز بود. متقی که در دولت اصلاحات همکاری‌های نزدیکی با مرکز بررسی‌های استراتژیک آن دولت داشت اما عموما چهره‌ای فراجناحی است نیز از جمله منتقدان بیانیه لوزان است البته اینطور نیست که ابراهیم متقی یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب باشد و از همین رو نظرات وی نیز در چارچوب کارشناسی و نه حزبی دیده می‌شود. به اعتقاد متقی، الگوی بیانیه لوزان با 190 هزار سو منطبق نیست. متقی تاکید دارد تحریم‌ها در نهایت برداشته نخواهد شد. ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران و از مخالفان بیانیه لوزان در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه همان‌گونه که در آن دوره جامعه در فضای احساسی بود و فکر میکرد تحریم‌ها کاغذ پاره است اکنون نیز تصور می‌کند تحریم‌ها برداشته خواهد شد، گفت: آن چیزی که آمریکایی‌ها می‌خواستند حاصل شد؛ آنها می‌خواستند ذخایر ما نزدیک به صفر برسد که اجرا شد، این بحث‌هایی که گفته می‌شود سوخت در حال تبدیل به میله‌های سوخت است به هیچ‌وجه با واقعیات نیروگاه بوشهر هماهنگی ندارد. استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه خواست دیگر آمریکا این بود که زیرساخت‌های ما از بین برود که اکنون شاهدیم فردو تبدیل به یک مرکز فیزیک هسته‌ای شده، اظهار داشت: این بحث که ما هر وقت شیرها را باز کنیم می‌توانیم به حالت قبل بازگردیم صحت ندارد و حداقل 2 سال وقت می‌برد، همچنین بازسازی رآکتور اراک هم امری غیر واقعی است و این اتفاق با الگوی ما برای داشتن 190 هزار سو مواد شکافت‌پذیر منطبق نخواهد بود. متقی همچنین گفت: دیوید آلبرایت درست می‌گوید که همه شرایط ایران در حالت تغییر است. وی تاکید کرد: تحریم‌ها براساس آن چیزی که در آمریکا پیگیری می‌شود به هیچ‌وجه در فضای مذاکرات تیرماه برداشته نخواهد شد و آن چیزی که در تلویزیون گفته می‌شود، واقعی نیست. متقی تصریح کرد: در آینده فرآیند تصاعدی فشار به ایران ادامه پیدا خواهد کرد و روند آینده بیش از آنکه معطوف به برداشته شدن تحریم‌ها شود منجر به فشار خواهد شد.
لوزان، تهدید نظامی علیه ایران را افزایش داد
محمد جمشیدی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز از دیگر سخنرانان نشست روز گذشته بود. جمشیدی با توجه به بیانیه لوزان تاکید کرد قرار دادن نطنز به عنوان مرکز غنی‌سازی تهدید نظامی علیه ما را افزایش می‌دهد. عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه عنوان مخالف بیانیه لوزان برای من صحیح نیست، گفت: بنده یک ناصح مشفق هستم. جمشیدی در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه گریز هسته‌ای یک منطق من‌درآوردی است و واقعیت ندارد، در تشریح آن گفت: نخست اینکه ماهیت برنامه هسته‌ای ما را متمایل به انحراف هسته‌ای نشان می‌دهد که این منطق غیرحقوقی است. ما هیچ جای ان‌پی‌تی گریز هسته‌ای نداریم و این موضوع یک منطق ضداستراتژیک است. کارشناس مسائل سیاسی در ادامه گفت: دومین منطق بیانیه منطق مصونیت است که اسرائیلی است و آن بدین صورت است که پراکندگی و تنوع برنامه هسته‌ای ایران به گونه‌ای باشد که دشمن امکان نابود کردن آن را داشته باشد. اگر این منطق را بپذیریم امکان تهدید نظامی علیه خود را افزایش داده‌ایم که باید از آن پرهیز کنیم. توافقی که موجب احتمال افزایش تهدید نظامی شود توافق خوبی نیست و فردو مکانی است که این مصونیت را محقق می‌کند. تمرکز غنی‌سازی در فردو به لحاظ راهبردی موثرتر است تا نطنز. کارشناس مسائل سیاسی درباره موارد بیان شده در بیانیه لوزان پیرامون تحقیق و توسعه برنامه هسته‌ای ایران گفت: ما در این رابطه پذیرفته‌ایم که دامنه و جدول زمانی آن محدود شده است که این خلاف توافق ژنو است چراکه در ژنو مساله محدودیت تحقیق و توسعه در گام نهایی مطرح نبود.
سر و ته لوزان با هم یکی نیست
جمشیدی در بخش دیگری از سخنان خود به یکی از تناقض‌های موجود در بیانیه لوزان اشاره و تصریح کرد حتی برخی مفاد موجود در ژنو، در لوزان وجود ندارد. جمشیدی پیرامون لغو تحریم‌ها گفت: در ابتدای بیانیه آمده است تحریم‌های ایران به صورت جامع لغو می‌شود اما در ادامه بیانیه آمده است تحریم‌های اقتصادی و مالی اروپا و آمریکا لغو خواهد شد که این نشان می‌دهد ابتدا و انتهای بیانیه با هم نمی‌خواند. وی افزود: براساس توافق ژنو تحریم‌های ملی کشورهای اروپایی نیز باید برداشته شود اما در بیانیه لوزان فقط تحریم‌های اتحادیه اروپایی برداشته می‌شود. برای مثال معلوم نیست تحریم‌های کشور انگلیس برداشته شود. وی گفت: البته لغو این تحریم‌ها نیز مشروط به تایید آژانس است. این وضعیت باعث می‌شود سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت در ایران انجام نشود. جمشیدی در پایان سخنان خود با بیان اینکه پس از اجرای این توافق معلوم نیست پرونده هسته‌ای ما عادی شود، گفت: ما شاهدیم که در قطعنامه‌های شورای امنیت تحریم‌های موشکی ما به موضوع هسته‌ای وصل شده است. به همین خاطر اگر قطعنامه جدیدی ذیل فصل 7 منشور ملل متحد بیاید تحریم‌ها در حوزه تسلیحاتی ما خواهد بود.
موسویان: فراتر از ان‌پی‌تی تعهد داده‌ایم
اما در کنار مخالفان بیانیه لوزان، موافقان این بیانیه نیز به ارائه نظرات خود پرداختند. حسین موسویان از جمله موافقان بیانیه سوییس و عضو اسبق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای صراحتا تایید کرد ایران فراتر از ان‌پی‌تی تعهد داده است و البته علت آن را قطعنامه‌های فرا ان‌پی‌تی سازمان ملل دانست. به گزارش فارس، عضو اسبق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در بخشی از سخنان خود با اشاره به داده‌ها و ستانده‌ها در مذاکرات تصریح کرد: اگر ما 2 امتیاز خود را ندهیم، نمی‌توانیم
2 امتیازی که گفته شد را بگیریم لکن تمام نگرانی‌ها روی امتیازاتی است که قرار است بدهیم و کسی روی امتیازاتی که می‌گیریم، حرفی ندارد. عضو اسبق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ادامه داد: همه می‌گویند ما فراتر از ان‌پی‌تی امتیاز دادیم، به نظر من این حرف درست است، اما این کار برای این است که قطعنامه‌های سازمان ملل فراتر از ان‌پی‌تی است. اکنون ما براساس مصوبه مجلس ان‌پی‌تی را اجرا می‌کنیم بنابراین مذاکره‌کننده ما هرکس باشد مجبور است بین قطعنامه‌های سازمان ملل و ان‌پی‌تی مذاکره کند.
افتخاری: هیچ چیزی از دست نداده‌ایم
قاسم افتخاری، عضو هیات علمی دانشگاه تهران از دیگر موافقان بیانیه لوزان بود که در نشست دیروز سخنرانی کرد. به اعتقاد افتخاری، ما در مذاکرات حق غنی‌سازی را به دست آوردیم و هیچ چیزی از دست نداده‌ایم. افتخاری با اشاره به مذاکرات لوزان گفت: این تفاهمنامه یا بیانیه که اکنون نوشته شده هیچ چیزش قابل ارزیابی نیست و باید برای آن یک ملاک مشخص کرد و بدانیم ملاک موافقان و مخالفان برای ارزیابی چیست. عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه با بیان اینکه در این مذاکرات حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است، گفت: به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی ایران پیامدهایی نیز داشته است، این کار قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت سازمان ملل را بلاموضوع کرده است. وی گفت: اگر از من بپرسند در مذاکرات چه به دست آورده‌اید می‌گویم همه چیز غنی‌سازی را به دست آوردیم و تاسیسات ما سر جایش باقی ماند و اگر بگویند چه چیزی از دست داده‌ایم می‌گویم هیچ چیز!
عراقچی: برای رفع تحریم مذاکره نکردیم!
سیدعباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای پس از آنکه سخنان موافقان و منتقدان این بیانیه را شنید به ایراد سخنرانی پرداخت. سخنان عراقچی اما در حقیقت پاسخی منطقی به هیچ کدام از انتقادات و ایرادات مطرح‌شده توسط اساتید دانشگاه نبود. عراقچی گفت: ما هنوز هیچ توافقی نداریم؛ یک توافق در یک مرحله خواهیم داشت و اگر بشود آخر ماه ژوئن یا 10 تیر و شاید هم زودتر حاصل خواهد شد و آنچه اکنون به آن دست یافته‌ایم بیانیه مطبوعاتی لوزان است که مجموعه‌ای از راه‌حل‌هاست. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در پاسخ به انتقادات فؤاد ایزدی، استاد دانشگاه که هدف مذاکرات را برداشته شدن تحریم‌ها عنوان کرد، گفت: این نگاه در تیم وجود ندارد و نگاه مقامات نظام نیز نیست و تحریم‌ها ما را مجبور نکرد وارد مذاکرات شویم. وی گفت: در یک پروسه 10 تا 15 ساله ما به کشوری با غنی‌سازی پیش‌صنعتی و با پیشرفته‌ترین ماشین‌ها تبدیل می‌شویم که به لحاظ حقوق بین‌الملل دارای مشروعیت است. معاون وزیر امور خارجه اضافه کرد: در نطنز غنی‌سازی ما با 5 هزار و اندی ماشین سانتریفیوژ ادامه می‌یابد با محوریت 20 ساله و بعد از آن به سمت غنی‌سازی صنعتی حرکت ادامه خواهد یافت. معاون وزیر امور خارجه درباره تأسیسات هسته‌ای فردو نیز گفت: ارزش فردو برای ما راهبردی است چون نمی‌توان به آن حمله کرد. فردو پشتوانه و بیمه نطنز و سایر تأسیسات ماست و دشمنان می‌دانند اگر کوچک‌ترین تعرضی به نطنز کنند فردو چکار خواهد کرد. وی گفت: 1044 سانتریفیوژ در فردو با تمام زیرساخت‌ها و تأسیسات آماده است و برگشت‌پذیری در برنامه هسته‌ای ما یک ساعت است. عراقچی افزود: فردو ظرفیت راهبردی خود را حفظ کرده است. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ادامه داد: در صورت حصول توافق، تکنولوژی رآکتور آب سنگین اراک به‌روز خواهد شد و ایزوتوپ‌های بیشتری تولید می‌کند و خواسته اصلی ما در تثبیت برنامه هسته‌ای محقق شده است.
اعتراف تخت‌روانچی
مجید تخت‌روانچی نیز از دیگر سخنرانان نشست دیروز بود. عضو تیم مذاکره‌کننده گفت: نمی‌توان قطعی گفت می‌توانیم به توافق دست یابیم چون طرف مقابل ممکن است بازی دربیاورد. تخت‌روانچی همچنین تصریح کرد تنها تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای برداشته می‌شود. این اعتراف رسمی تخت‌روانچی در تایید همه انتقادات گذشته بود که خروجی توافق اولیه و بیانیه لوزان را باقی ماندن تحریم‌های اصلی علیه ایران می‌دانست. معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه و عضو تیم مذاکره‌کننده در بخشی از سخنان روز گذشته خود گفت: در یکی ـ دو ماه آینده مذاکرات سخت و پیچیده‌ای پیش رو داریم. نمی‌توان قطعی گفت می‌توانیم به توافق دست یابیم چون طرف مقابل ممکن است بازی دربیاورد اما ما چشمان‌مان باز است و با حمایت‌های مقام معظم رهبری، مردم و رئیس‌جمهور حرکت می‌کنیم. تخت‌روانچی در واکنش به اینکه گفته می‌شود بیانیه لوزان زمینه‌ساز حمله نظامی به ایران است که از سوی یکی از منتقدان بیان شد، خاطرنشان کرد: این کاملا توهین‌آمیز است و این بیانیه اصلا برخلاف امنیت ملی کشور نیست. وی در پاسخ به این پرسش که چرا فقط تحریم‌های هسته‌ای لغو می‌شود و تحریم‌های دیگر باقی می‌ماند نیز، تصریح کرد: در مذاکرات فقط درباره موضوع هسته‌ای گفت‌وگو می‌کنیم و تمامی تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای در صورت حصول توافق لغو خواهد شد. ما از ابتدا هم نمی‌خواستیم درباره موضوعات دیگر مثل حقوق‌بشر صحبت کنیم، طبیعی است تنها در این مذاکرات، تحریم‌های هسته‌ای لغو شود.
ایزدی: هدف تحریم‌ها نیست، توافق است!
دکتر فواد ایزدی، کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره نشست روز گذشته بررسی بیانیه لوزان در دانشگاه علامه، اظهار داشت: با توجه به نحوه چیدمان سخنرانی‌ها، بعد از توضیحات اعضای تیم هسته‌ای امکان پاسخگویی مجدد وجود نداشت. ایزدی ادامه داد: اما آنچه مسلم است آقایان عراقچی و تخت‌روانچی نه‌تنها پاسخی متناسب با انتقادات مطرح شده ندادند بلکه به صورت ضمنی، انتقادات اصلی مطرح شده را نیز تایید کردند. این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنده در این نشست به لزوم برداشته شدن تحریم‌ها اشاره کردم که آقای عراقچی در پاسخ به آن گفت: ما برای برداشته شدن تحریم‌ها مذاکره نمی‌کنیم. خب! این اظهار نظر تایید همان انتقاد ما است و اگر قرار است تحریم‌ها برداشته نشود پس اصلا به چه دلیل مذاکره می‌کنیم. ایزدی همچنین با اشاره به سخنان تخت‌روانچی مبنی بر برداشته شدن تحریم‌های صرفا مرتبط با موضوع هسته‌ای، بیان داشت: این اظهار نظر نیز تایید یکی دیگر از انتقادات مهم مطرح شده بود. در صورتی که در همان نشست اشاره کردم که تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای نیز جنبه سیاسی دارد. فواد ایزدی در پایان برآورد خود را از هدف اصلی تیم هسته‌ای در مذاکرات مطرح کرد و در عین حال گفت: امیدوارم این تحلیل اشتباه باشد. ایزدی در این‌باره گفت: به نظر می‌رسد هدف تیم مذاکره‌کننده کشورمان از مذاکرات، برداشته شدن تحریم‌ها نیست بلکه اصل توافق هدف است.