کوان هریس: بازار ایران ایجاد شده است. هتل‌های تهران پر است از گروه‌هایی از سرمایه‌گذاران اروپایی و آمریکایی که پیش از عزیمت به شهرهای گردشگری شیراز و اصفهان از مزایای بلندمدت سرمایه‌گذاری در ایران اطمینان می‌یابند. شرکت سرمایه‌گذاری شارلمانی کپیتال (Charlemagne Capital) اخیرا از همکاری خود با شرکت فیروزه ایران خبر داد. اکنون که شرکت شارلمانی برای سرمایه‌گذاری در ایران اقدام کرده است، این پرسش مطرح می‌شود که گروه‌های بعدی کدام‌ها هستند؟ در حالی که دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران نزدیک می‌شود، تجار خارجی به دنبال راهی برای ورود به بازار این کشور هستند. البته این مساله آن اندازه که ما فکر می‌کنیم، جدید نیست. پس از سال 2011 هم که تحریم‌های شدیدی برضد ایران اعمال شد، همسایه‌های آسیایی این کشور بدون توجه به فشارهای آمریکا هیچ‌گاه روابط اقتصادی خود را با ایران به‌طور کامل قطع نکردند.
ترکیه و ایران اخیرا به منظور افزایش تجارت مرزی خود به یک توافق کاهش تعرفه دست یافتند. تلفن‌های همراه چینی و سیگارهای پاکستانی و ماشین لباسشویی‌های کره‌ای همچنان به سمت ایران سرازیر است. شهرهای جنوبی عراق با فولاد و سیمان ایران بازسازی می‌شوند. شرکت اماراتی
«مجید الفوطین» نیز یک فروشگاه پرزرق و برق بزرگ را در غرب تهران اداره می‌کند. در سفرهای خود به ایران بین سال‌های 2011 و 2013 هم با مدیران هندی فعال در صنعت پتروشیمی در اهواز، فعالان ساختمانی چینی در یزد و سرمایه‌گذاران روس معادن در تبریز برخورد کردم. حتی با وجود اعمال تحریم‌های شدید برضد ایران درباره عدم خودکفایی بازار این کشور بزرگنمایی شده است. یکی از وقایع دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد (2005 تا 2013) این بود که وی مرزهای کشور را به روی واردات کالاهای مصرفی گشود و در عین حال دولت او میزان بی‌سابقه‌ای پول نقد وارد اقتصاد کرد. یکی از ایرانیان می‌گوید سال 2006 خیاط ترک من در جنوب تهران از من خواست از ترکیه یک روغن زیتون کمیاب و گرانقیمت برای همسرش بیاورم. سال 2011 همان روغن زیتون در تهران به‌راحتی پیدا می‌شد. به گزارش بانک مرکزی ایران، ارزش کلی واردات کالا و خدمات بین سال‌های 2005 تا 2011 همواره افزایش داشته و پس از آن شروع به کاهش کرده است اما حتی در سال‌های 2012 و 2013 هم ارزش کلی واردات بیش از یک دهه پیش از آن بوده است.
این روند لزوما به نفع اقتصاد ایران نبوده است. در 3 سال گذشته حباب سرگردان مصرف و تردیدهایی که درباره بازار وجود داشته، به اقتصاد ایران آسیب زیادی رسانده است. به دنبال منزوی شدن از بازار جهانی، تحریم صادرات نفت و کاهش ارزش واحد پول، دولت احمدی‌نژاد درصدد برآمد برای مقابله با فشارهای بین‌المللی به جای در پیش گرفتن یک راهبرد منسجم، به شلوغ‌کاری بپردازد. با وجود آنکه دولت حسن روحانی از طریق مذاکره با غرب برای رفع تحریم‌های ایران تلاش می‌کند به آهستگی کشور را از مشکلات عبور دهد، اما اقتصاد ایران همچنان با 10 سال پیش کاملا تفاوت دارد.
فعالیت‌های اقتصادی در ایران از جمله آنهایی که با بخش خصوصی مرتبط است، به طور قطع بخشی از اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد اما بخش بزرگ‌تری هم وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. قشر متوسط اقتصادی نیز که تعداد آنها زیاد هم هست تحت کنترل دستان آهنی یک سازمان یکپارچه که در راس حکومت کشور قرار دارد، نیست. محسن صفایی‌فراهانی، معاون سابق وزیر صنایع و سیاستمدار اصلاح‌طلب تابستان گذشته گفت: دست‌کم 120 نهاد اقتصادی وجود دارند که حدود
50 درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را تحت کنترل دارند.
واشنگتن پست