سیدمرتضی حسینی: شناخت دقیق مسائل مربوط به روستا‌های ایران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا ریشه تمام مشکلات و مسائل عقب‌ماندگی مثل فقر گسترده، نابرابری در حال رشد، رشد سریع جمعیت و بیکاری فزاینده، در مناطق روستایی قرار دارد. یکی از اهداف کلان توسعه در اغلب کشورها و از جمله کشور ما، کاهش بیکاری و توسعه فعالیت‌‌های شغلی است. توسعه و عمران روستایی در چند دهه اخیر همواره یکی از دغدغه‌‌های اصلی توسعه در ایران و اکثر کشور‌های در حال توسعه بوده است. آنچه امروز درباره توسعه در مناطق روستایی مطرح است، توسعه پایدار روستایی است. توسعه پایدار توسعه‌ای است که بتواند نیاز‌های کنونی بشر را تامین کند بدون آنکه توان‌‌های محیطی و زیستی نسل‌های آینده را در تامین نیازهایشان به مخاطره اندازد. هدف اصلی توسعه پایدار، تامین نیاز‌های اساسی، بهبود و ارتقای سطح زندگی برای همه، حفظ و اداره بهتر اکوسیستم‌ها و آیند‌ه‌ای امن‌تر و سعادتمندانه‌تر بیان می‌شود. آنگونه که مایکل تودارو می‌گوید ضرورت تقدم و توجه به توسعه روستایی نسبت به توسعه شهری به این علت نیست که اکثریت جمعیت جهان سوم در مناطق روستایی قرار دارند، بلکه به این علت است که راه‌حل نهایی مساله بیکاری شهری و تراکم جمعیت، بهبود محیط روستایی است. با برقراری تعادل مناسب بین امکانات اقتصادی شهر و روستا و نیز ایجاد شرایط مناسب برای مشارکت وسیع مردم در تلاش‌هایی که برای توسعه ملی صورت می‌گیرد و متمتع شدن از مواهب آن، کشور‌های در حال توسعه گام بزرگی در جهت تحقق معنای حقیقی توسعه برخواهند داشت. فریدمن و ویتز از صاحب‌نظران توسعه، در چارچوب توسعه همه‌جانبه روستایی به طرح الگوهایی چون توسعه روستایی- شهری می‌پردازند و توسعه روستایی را فراتر از توسعه شهری در نظر می‌گیرند و توسعه ملی را در گرو توسعه روستایی می‌دانند. تولن هم معتقد است جهان سوم از طریق برنامه‌ریزی روستایی و توسعه روستاهاست که به توسعه دست می‌یابد. به این ترتیب می‌توان گفت در کشور‌های در حال توسعه توجه به توسعه روستایی نه یک گزینه بلکه یک ضرورت است، چرا که بدون توسعه روستایی، تحقق توسعه پایدار روستایی ممکن نخواهد بود. هدف‌‌های استراتژی توسعه روستایی ایران متکی بر اصول زیر است: کاهش شدت جریان مهاجرت‌‌های روستاییان به شهر، به نحوی که مهاجرت روستایی رابطه معقول و متعادلی با توسعه خدمات، صنعت و کشاورزی پدید آورد. تمرکز یا فشرده کردن جمعیت در محیط روستایی، جهت پدید آوردن مراکز روستایی بزرگ‌تر تا روستاییان بتوانند تحت پوشش شبکه خدمات قرار گرفته و در عین حال پوشش کافی جمعیتی برای استقرار صنایع در محیط روستایی فراهم‌ آید. انتظام بخشیدن به زراعت و دامداری در محیط روستا، تقویت کردن و تنوع بخشیدن به اشتغال غیرکشاورزی در محیط روستا، توسعه تعاونی‌‌های زراعی و دامداری در میان روستاییان، توسعه اراضی اشباع در چارچوب نظام تعاونی جهت بالا بردن میزان تولید. بنابراین باید برای رسیدن به توسعه روستایی، بویژه توسعه پایدار روستایی توجه به تعریف و اهداف توسعه و همچنین به‌کار‌گیری استراتژی‌هایی که برای توسعه روستایی در ایران در نظرگرفته شده لازم است. ضمنا در استراتژی‌های یادشده باید به مساله پایداری توسعه روستایی نیز دقت لازم صورت گیرد. بنابراین برای توسعه روستاها باید این موارد را رعایت کرد: ایجاد شبکه‌‌های حمل‌ونقلی استاندارد در جاده‌‌های دسترسی به روستاها و تامین و تجهیز مراکز درمانی در روستاها در جهت محرومیت‌زدایی، ایجاد بازارچه‌‌های فروش محصولات تولید کشاورزان برای جلوگیری از حضور دلالان و ایجاد زیرساخت‌هایی در جهت استفاده از شیوه‌‌های نوین کشاورزی با مصرف بهینه از آب برای رونق تولید محصولات کشاورزی و ممانعت از بهره‌برداری‌‌های تخریب‌گرایانه طبیعت بکر و زیبای روستاها برای مصارف معدنی در جهت حفظ مناظر زیبا برای ایجاد کمپ‌‌های گردشگری در عین حالی که از شرایط زیست‌محیطی و اکونومیستی نیز حفاظت می‌شود و ایجاد زیرساخت و حمایت در جهت کشت صنعتی برخی محصولات برای صادرات و تبدیل مراکز نگهداری و پرورش دام و طیور از سنتی به صنعتی برای تامین بازار داخلی و ایجاد اشتغال مولد و پایدار و امکان دستیابی به ارزش افزوده برای زمین‌های روستایی که از عوامل مهم و بازدارنده در مهاجرت به شهرها و انگیز‌های ترغیب و تشویق برای مهاجرت معکوس از شهر به روستا و بهسازی بافت‌های روستایی در عین رعایت اصول مهندسی نوین و مقاوم‌سازی در برابر حوادث طبیعی در اسکلت این بافت‌ها و استفاده از مصالح و سبک معماری سنتی در نمای بیرونی این بافت‌های مسکونی و کوچه و خیابان‌های روستایی موجب ایجاد جاذبه‌‌های بکر توریستی، همه از جمله مواردی است که در اجرای طرح‌های توسعه روستایی در یک وسعت جغرافیایی با نگاه توسعه‌ای فراملی و از طرفی، واقع شدن بسیاری از روستاها در حدود و نقاط صفر مرزی با کشور‌های همسایه نیازمند تعریفی ماورای تعریف سیاسی مرز است، به عبارتی از آنجا که مرز به لحاظ سیاسی تعریف شده است در حالی که از لحاظ جغرافیایی و اقلیمی این روستا‌های مرزی، تجانسات اقلیمی و فرهنگی مشترکی با روستا‌های واقع در کشور همسایه دارند که از این رو اگر در روابط دیپلماتیک و مذاکرات با کشور‌های همسایه توجه به این مهم لحاظ شود و با عنایت به قانون حضور گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی در مناطق آزاد بعد از فنس‌کشی و مشخص شدن حوزه استحفاظی این مناطق بدون نیاز به روادید، ارائه امکاناتی از قبیل انرژی ارزان و معافیت‌‌های مالیاتی چندین ساله و امکان دسترسی به نیروی کار متخصص و بومی که از الزامات توسعه درون‌زاست، می‌تواند برای حضور گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی در عین توجیه اقتصادی مناسب، ایجاد انگیزه کند و فراموش نکنیم جوامع شهری ما در سایه گسترش و توسعه جوامع روستایی به‌وجود آمده‌اند. بنابراین اهمیت توجه به بسترسازی برای زیرساخت‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و از همه مهم‌تر عمرانی در روستا‌های این مناطق از اوجب واجبات است که قابلیت پیاده‌سازی و کسب تجربه برای الگوبرداری و تعیین مسیر توسعه در جهت اجرای عملیاتی در سطح وسیع‌تر یعنی کل کشور با تمرین و تجربه پیاده‌سازی در روستاها هم برای دولت به‌عنوان متولی امر توسعه و ایجاد زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال پایدار و هم برای صاحبان سرمایه به‌عنوان مامنی با توجیه اقتصادی بالا برای سرمایه‌گذاری را در بر خواهد داشت و برای نیل به این مقصود در ایران 1404 برنامه‌ریزی و توجه به توسعه کالبدی روستا در سیاستگذاری‌ها که در چشم‌اندازی 20 ساله و رسیدن به اوج پیشرفت نیازمند توجه و اهتمام به توسعه روستاهاست. توسعه روستایی در ایران در بعد نظری دارای فقر مفهومی و در بعد اجرایی دارای فقر برنامه و برنامه‌ریزی است. حل هر دو مشکل در ایران نیازمند هم‌اندیشی متخصصان و تحلیل دیدگاه‌‌های صاحب‌نظران توسعه است. جامعه روستایی در ایران در حال حاضر با چالش‌ها و مسائل نوینی روبه‌رو شده است که غالبا از چشم کارگزاران اجرایی پنهان مانده است. بدون شک در صورت بی‌توجهی به این مسائل، در حوزه مسائل اقتصادی، اجتماعی موج جدیدی از مشکلات در فرآیند توسعه روستایی ایجاد می‌شود.