آندره ویولاز: کشورهای امضاکننده پیمان ممنوعیت گسترش تسلیحات هستهای اوایل ماه مه در نیویورک برای احیای مساله خلع سلاح هستهای تلاش کردند؛ در حالی که روابط بین 2 قدرت بزرگ هستهای یعنی آمریکا و روسیه متشنج شده است و مذاکرات با ایران مرحله حساسی را میگذراند.
محمدجواد ظریف و جان کری، وزیران خارجه ایران و آمریکا در مراسم افتتاحیه این کنفرانس که ویژه پیگیری پیمان ممنوعیت تسلیحات هستهای است، حضور داشتند و در حاشیه این کنفرانس، مذاکراتشان را درباره چارچوب توافق هستهای که اوایل آوریل درباره برنامه هستهای جنجالبرانگیز تهران در لوزان سوییس به دست آمد، پیگیری کردند. این توافق که قرار است تا پایان ژوئن تکمیل شود، یکی از خبرهای خوش اخیر در زمینه مبارزه با گسترش تسلیحات هستهای است. یک دیپلمات غربی گفت: «توافق لوزان تاثیری مثبت» بر مناقشات درباره پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای (انپیتی) خواهد داشت. وی افزود: «تلاش میکنیم به یکی از 2 بحران بزرگ در این زمینه پایان دهیم». وی به بحران کره شمالی نیز اشاره داشت. 190 کشور جهان عضو پیمان انپیتی هستند که در سال 1970 اجرایی شد و هر 5 سال یکبار اعضای این پیمان کنفرانسی برای پیگیری اجرای آن برگزار میکنند. بین دولتهایی که به طور رسمی یا غیررسمی سلاح هستهای در اختیار دارند، فقط هند، پاکستان و اسرائیل این پیمان را امضا نکردهاند. 5 قدرت هستهای امضاکننده این پیمان عبارتند از: آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلیس و چین. کره شمالی در سال 2003 از این پیمان خارج شد و از آن زمان 3 آزمایش هستهای انجام داده است. دیپلماتها و کارشناسان از به دست نیامدن پیشرفت در 3 سرفصل این پیمان شامل نوع سلاحها، تحقیق درباره ماهیت صلحآمیز بودن برنامه هستهای کشورها و استفاده صلحآمیز از اتم، از زمان کنفرانس قبلی در ماه مه 2010 تاکنون ابراز ناامیدی میکنند. کنفرانس سال 2010 با تصویب برنامهای بلندپروازانه به پایان رسید که اجرای آن به تعویق افتاده است. نمایندگانی که در نشست نیویورک حضور یافتند، پیشرفتی را که باید در سالهای آینده به دست آید بررسی کردند. «آنجلا کین» نماینده ارشد سازمان ملل متحد در امور خلع سلاح گفت: «در مسیری که به جهان بدون سلاح هستهای منجر میشود، درجا میزنیم». وی افزود: «کشورهایی که دارای سلاح هستهای هستند به قول خود برای کاهش زرادخانهشان عمل نمیکنند». این مسؤول سازمان ملل به سرخوردگی فزاینده کشورهای غیرهستهای که «احساس میکنند جدی گرفته نمیشوند» و به خطری که این مساله برای «اعتبار» انپیتی دارد اشاره کرد. «گرت ایوانز» وزیر سابق خارجه استرالیا که ریاست کمیته بینالمللی منع گسترش هستهای را برعهده دارد، از «زمینگیر شدن و حتی عقبگرد» سخن گفت. این بدبینی ناشی از تلاشهای زیادی است که واشنگتن و مسکو برای نوسازی زرادخانه هستهای خود انجام میدهند. ولی یک مسؤول وزارت خارجه آمریکا گفت این کشور «از سال 1967-زمان اوج جنگ سرد- تاکنون تعداد کلاهکهای هستهای خود را 85 درصد کاهش داده» و آن را از 31 هزار و 800 کلاهک به 4200 کلاهک رسانده است. دیپلماتها احتمال شکست این کنفرانس را مانند کنفرانس سال 2005 که نمایندگان کشورها نتوانستند درباره سند نهایی به توافق برسند، بعید نمیدانند. 2 مشکل وجود دارد که ممکن است موجب شکست این نشست شود: تنش آمریکا و روسیه بر سر اوکراین و جدال بین اسرائیل و کشورهای عربی بر سر طرح خاورمیانه عاری از سلاح هستهای. یک دیپلمات متخصص در این پرونده گفت: «تنش بین روسیه و آمریکا خبر خوبی برای از سرگیری مذاکرات درباره خلع سلاح بین مسکو و واشنگتن نیست» که از سال 2011 متوقف شده است. وی این مساله را برای کنفرانس پیگیری انپیتی، نگرانکننده دانست. در بیانیه پایانی کنفرانس سال 2010، تشکیل نشستی در هلسینکی در سال 2012 درباره عاریسازی منطقه خاورمیانه از سلاح هستهای پیشبینی شد ولی این نشست هیچگاه برگزار نشد. اسرائیل که به گفته کارشناسان، دارای 200 کلاهک هستهای است، از شرکت در چنین نشستهایی تا زمانی که توافق صلح در منطقه امضا نشده باشد، خودداری میکند. ایوانز گفت: «مصریها که این مساله را محور تلاشهای خود در سال 2010 قرار دادند تمایلی به استفاده از این اهرم برای به شکست کشاندن کنفرانس سال 2015 نشان ندادند».
خبرگزاری فرانسه