دیوید سینجر: در شرایطی که دولت اوباما 2 سال اخیر را برای نزدیک شدن به توافقی صرف کرد که حرکت پرشتاب ایران به سمت بمب اتم را به تأخیر بیندازد، کرهشمالی هزینه کردن بیرویه برای برنامه هستهای خود را ادامه میداد. اکنون کارشناسان هستهای در آمریکا میگویند واشنگتن چندان امیدی به متوقف کردن برنامه هستهای کرهشمالی ندارد. عکسهای ماهوارهای از مهمترین تأسیسات هستهای کرهشمالی در یانگون که در سال 2013 منتشر شد، نشان میداد اندازه مرکز غنیسازی اورانیوم در این مکان که آمریکا تا سال 2010 میلادی از وجود آن اطلاع نداشت، 2 برابر شده است. مقامات آمریکایی میگویند به احتمال قوی، مرکز غنیسازی دیگری نیز وجود دارد. اکنون اکثر کارشناسان توافق نظر دارند کرهشمالی احتمالاً 12 سلاح هستهای دارد و ممکن است شمار تسلیحات زرادخانه اتمی خود را تا پایان سال 2016 میلادی به 20 عدد برساند.
«زیگفرید هکر» استاد دانشگاه استنفورد در مصاحبهای گفت: «به عقیده من، 20 بمب اتم واقعاً تعداد زیادی است». هکر، نخستین شهروند آمریکایی است که برای بازدید از مرکز غنیسازی (کرهشمالی) دعوت شده و او نیز برخی از بهترین برآوردهای غیرمحرمانه را درباره قابلیتهای هستهای آینده در کرهشمالی دارد. این تحلیلگر آمریکایی درباره ادعای اخیر مقامات نظامی آمریکا که گفتهاند کرهشمالی در آستانه کوچکسازی سلاح هستهای و نصب آن روی موشکهای دوربردی قرار دارد که میتواند به غرب آمریکا اصابت کند، ابراز تردید میکند.
افزایش بمبهای اتم کرهشمالی، بعد از 20 سال تلاش نافرجام آمریکا برای جلوگیری از رسیدن کرهشمالی به این مرحله، نکتهای است که هر دو طرف بحث بر سر توافق با ایران به آن اشاره میکنند. جمهوریخواهان و مقامات اسرائیل به ریاست نتانیاهو، توافقهای شکستخورده با کرهشمالی را هشداری درباره آن چیزی میدانند که بر سر توافق ایران خواهد آمد. هواداران اوباما، همین استدلال را به شیوه دیگری مطرح میکنند. آنها میگویند این درس را آموختهاند که توافق قابلِ اجرا و راستیآزمایی، تنها راه برای جلوگیری از آن است که ایران در 10 سال آینده، همان کار چند سال اخیر کرهشمالی را انجام ندهد.
البته هر دو طرف بحث نیز برای دفاع از استدلال خود به شکل گزینشی برخورد میکنند. واقعیت آن است که تفاوتهای برنامه هستهای ایران و کرهشمالی که سیاستمداران اغلب آنها را به یکدیگر شبیه میدانند، به قدری زیاد است که هر گونه قیاس این دو، اشتباه خواهد بود. سادهترین تفاوت 2 برنامه آن است که هیچ توافقی با کرهشمالی به اندازه توافق پیشنهادی با ایران- که کنگره بعد از تصویب طرح سنا قصد دارد آن را مجدداً بررسی کند- دقیق و خاص نبوده است. چارچوب توافقشده بین آمریکا و کرهشمالی در سال 1994 میلادی تنها 4 صفحه بود، در حالیکه توافق ایران و ضمیمههای آن صدها صفحه را به خود اختصاص میدهد.
افزون بر این، ایران پایبندی خود را به معاهده منع گسترش هستهای اعلام کرده است و همین مساله پشتوانه حقوقی برای توافق نهایی خواهد بود که قرار است تا سیام ژوئن/ نهم تیر، حاصل شود اما کرهشمالی با این ادعا که در قانون اساسی این کشور به اهمیت زرادخانه هستهای اشاره شده است، مدتها پیش از اِنپیتی خارج شد. (تاکنون اسرائیل، هند و پاکستان معاهده انپیتی را امضا نکردهاند و گفته میشود هر کدام از آنها بین 100 تا 200 سلاح هستهای دارند. بسیاری معتقدند هدف نهایی «کیم جونگ اون» رهبر جوان کرهشمالی نیز دستیابی به همین تعداد سلاح است).
از سوی دیگر، بازرسان نیز مرتباً به مراکز هستهای مهم ایران دسترسی خواهند داشت؛ اگرچه تلاش آنها برای اطلاع از کارهایی که گفته میشود قبلاً برای طراحی تسلیحات هستهای در ایران صورت گرفته، راه به جایی نبرده است. توافق با ایران، تمهیداتی برای نظارت بر تجهیزات در همه مراکز شناختهشده هستهای دارد و ایران را به رقیقسازی ذخایر سوخت هستهای مناسب برای استفاده در سلاح و انتقال آن به خارج از این کشور ملزم میکند؛ در حالی که سالهاست هیچ بازرسی وارد کرهشمالی نشده است.
نکته دیگر آنکه کرهشمالی بقای خود را در گرو انزوای کامل میداند. راهبرد آمریکا نیز 2 مسیر کاملاً برعکس را (در قبال ایران و کره شمالی) پیموده است. اوباما در نخستین ماههای ریاست جمهوری خود به کرهشمالی پیشنهاد آشتیجویی داد، اما زمانی که این کشور به آزمایش هستهای مبادرت ورزید، دیدگاه اوباما فوراً تغییر کرد. رئیسجمهور آمریکا و مشاوران او به این نتیجه رسیدند که سرمایهگذاری راهبردی روی ایران به مراتب بهتر است و اگر بخت یارشان باشد، میتوان ایران را از ساخت تسلیحات هستهای بازداشت.
درباره توسعه برنامه هستهای کرهشمالی، این نگرانی وجود ندارد که پیونگیانگ به حمله پیشگیرانه علیه کرهجنوبی یا ژاپن مبادرت ورزد، زیرا مقامات کرهشمالی میدانند با این کار، دولت آنها در مدت چند ساعت نابود خواهد شد. با وجود این، کارشناسان آمریکایی و کرهجنوبی نگران آن هستند که 20 سلاح هستهای که احتمالاً تا سال 2020 میلادی به 50 سلاح یا بیشتر افزایش خواهد یافت، به کرهشمالی اجازه فروش مازاد اورانیوم غنیشده با خلوص بالا را میدهد؛ کما اینکه کرهشمالی در گذشته نیز موشک و دیگر فناوریها را به ایران، پاکستان و سوریه فروخته است.
برخی مقامات آمریکایی میگویند فقط یک امید باقیمانده است؛ اینکه اگر توافق با ایران به سرانجام برسد و تحریمها برداشته شود، مقامات کرهشمالی که مذاکرات را از نزدیک پیگیری میکنند، به این نتیجه برسند که میتوانند برنامه هستهای خود را با داشتن روابط اقتصادی با دیگر کشورهای دنیا معامله کنند.
نیویورکتایمز