گروه اقتصادی: با آغاز پرداخت تسهیلات خرد و افزایش مبالغ وامها، بانک مرکزی نحوه اخذ وثیقه این نوع تسهیلات را در اختیار بانکها قرار داد، بر این اساس دریافت وثیقههای سنگینتر در انتظار مشتریان وامهای خرد است. افزایش میزان وامهای خرد در حالی بزودی رقم میخورد که بانک مرکزی نحوه دریافت وثایق را برعهده بانکها گذاشته، این در حالی است که در سالهای گذشته بانک مرکزی برای نحوه دریافت وثایق تسهیلات خرد بانکی، مصوباتی را به بانکها ابلاغ کرده بود. این اقدام بانک مرکزی در ابلاغ نحوه دریافت وثایق به دلیل اعتراضات مشتریان خرد بانکی و ناهمخوانی وثایق با میزان وام دریافتی صورت گرفته بود اما حال قرار است با عملیاتی شدن وامهای جدید خرد که مبالغ آن افزایش یافته است، بانکها در دریافت وثایق آزاد گذاشته شوند. این موضوع نگرانی را در مشتریان و متقاضیان وامهای بانکی بویژه تسهیلات خرد افزایش میدهد، کما اینکه پیش از این هم با وجود مصوبات بانک مرکزی بانکها بدون توجه به این مصوبات، نحوه دریافت وثایق را تعیین میکردند.
وثایق با مبلغ وام همخوانی ندارد
بسیاری از مشتریان خرد هستند که تا مرحله اخذ وام پیش رفته و مرحله تایید پرداخت وام را سپری کردهاند حتی در برخی موارد سپردهگذاریهایی را برای دریافت وام انجام دادهاند اما در مرحله ارائه وثیقه به بانک به مشکل برخورد کردهاند و دریافت وام آنها به بنبست خورده و متوقف شده است. مدیران بانکها در دریافت چنین وثایق سنگینی مطرح میکنند که مطالبات معوق باعث شده بانکیها در دریافت وثیقهها احتیاط به خرج دهند اما مسؤولان بانک مرکزی مطرح میکنند میزان معوقات بانکی در بخش وامهای خرد بسیار کم است. در بخش وام جعاله مسکن که بهتازگی به ۱۰ میلیون تومان در بانکها افزایش یافته است، در بیشتر موارد وثیقه ملکی از سوی بانکیها دریافت میشود و این وثیقه با میزان وام همخوانی ندارد و به دلیل وضعیت فعلی مسکن، قیمت این وثایق چندین برابر وام دریافتی جعاله است. در سایر وامها نیز چنین است. اگرچه در وام خودرو، در بیشتر موارد این خودرو است که بهعنوان وثیقه در رهن بانک خواهد ماند اما ارائه دو ضامن معتبر بانکی، با ارائه فیش حقوق ضامن، گواهی اشتغال به کار و کسر از حقوق مشتری بانکی و ضامن وی، ارائه چک، سفته، سند، ارائه سند ملکی و خودرو، سپردهگذاری در حساب بانکی و... از مواردی است که بهعنوان وثیقه از سوی بانکها اخذ میشود و مشتریان را ناراضی میکند. این وثایق در حالی اخذ میشود که به تازگی و با افزایش وام خودرو به ۱۵ میلیون تومان، سقف پرداختی تسهیلات خرد به ۱۵ میلیون تومان افزایش یافته است. براساس آخرین مصوبه شورای پول و اعتبار مبلغ افزایش وامهای خرد در بخشهای مختلف چنین است: خرید کالاها و خدمات ضروری از قبیل کالاهای مصرفی بادوام نو و دست اول از محل تولیدات داخلی و هزینه تحصیل، ودیعه مسکن و سایر نیازهای ضروری مشابه حداکثر تا مبلغ ۸۰ میلیون ریال، تسهیلات جعاله تعمیر مسکن حداکثر تا مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال، تسهیلات خرید خودروی سواری (تولید داخل) معادل ۶۰ درصد بهای خودرو و حداکثر به میزان ۱۵۰ میلیون ریال، تسهیلات کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه حداکثر تا مبلغ ۵۰ میلیون ریال، تسهیلات خرید خودرو بابت جایگزینی خودروهای فرسوده شخصی از محل تولید داخلی معادل ۸۰ درصد بهای خودرو و حداکثر به مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال. علیاصغر میرمحمدصادقی، مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی در این زمینه با تاکید بر اینکه اخذ وثایق تسهیلات خرد در اختیار بانکهاست، گفت: البته در سالهای گذشته مصوباتی داشتهایم که براساس آن تسهیلات ۱۰ میلیون تومانی با یک ضامن پرداخت میشد اما هماکنون با افزایش سقف تسهیلات خرد بانک مرکزی توصیه میکند بانکها در گرفتن وثایق دقت داشته باشند البته امیدواریم پرداخت تسهیلات راحتتر صورت گیرد. وی در پاسخ به پرسشی درباره اینکه با افزایش سقف تسهیلات خودرو و تسهیلات خرد تعداد متقاضیان افزایش خواهد یافت و آیا بانکها امکان پاسخگویی به این تقاضا را دارند، تصریح کرد: با افزایش سقف تسهیلات خودرو میزان متقاضیان افزایش مییابد اما پیشبینیهایی شده تا بانکها عملکرد بهتری در این زمینه در سال جاری داشته باشند، هرچند قرار است نسبت منابع به تسهیلات خرد را در سال جاری افزایش دهند. مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی درباره میزان مطالبات معوق تسهیلات خرد، گفت: میزان مطالبات در این بخش بسیار کم است و افرادی که تسهیلات خرد دریافت میکنند اقساط آن را پرداخت میکنند بنابراین با افزایش سقف تسهیلات خودرو میزان تسهیلات معوق افزایش نمییابد.
مشتریان بانکها چه میگویند؟
گزارش میدانی مهر از سطح شعب بانکها حاکی از این است که تسهیلاتدهی خرد بانکها اغلب در قالب سپردهگذاری انجام میشود و در بیشتر موارد بانکها اعلام میکنند وام خرد نمیپردازند و فعلا تسهیلات خرد نمیدهند. یکی از مشتریان بانکی به مهر گفت: دریافت وام از بانکها بسیار سخت شده است و اگر کسی بخواهد از بانکی وام دریافت کند باید چندین بار مراجعه کند و با پیگیریهای مستمر بتواند وامی را دریافت کند. وی افزود: البته بانکهای بزرگتر و بانکهای خصوصی بزرگ به راحتی وام نمیپردازند و به همین دلیل مردم به سمت بانکهای کوچکتر و موسسات اعتباری که بعضا مجوز بانک مرکزی را ندارند، میروند و البته این موسسات و بانکهای کوچک هم فقط در قبال سپردهگذاری وام میپردارند، چه برسد به اینکه بخواهد به مرحله وثیقه برسد. یکی دیگر از مشتریان بانکی گفت: بانکها در دریافت وثیقهها بسیار محتاط عمل میکنند و تنها در صورتی که مشتری را کامل بشناسند در دریافت وثیقه سختگیری نمیکنند اما در اغلب موارد مشتریان با مشکل تامین وثیقه مواجه میشوند.