جورج جان: «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی هستهای هفته گذشته گفت: «توافق هستهای میان ایران و 6 قدرت جهانی به کارشناسان این نهاد این حق را خواهد داد که به مراکز نظامی ایران دسترسی پیدا کنند». ایران ماه گذشته میلادی موقتا موافقت کرد اقدامات امنیتی بیشتری به موجب توافق هستهای درباره فعالیتهای اتمی این کشور صورت گیرد. اما آیتالله خامنهای، رهبر عالی ایران بر این موافقت شروطی گذاشت و مراکز نظامی را بهعنوان خط قرمز اعلام کرد. ژنرال حسین سلامی، جانشین فرمانده سپاه پاسداران نیز هشدار داد هرکس پا به تاسیسات نظامی ایران بگذارد با سرب داغ مواجه خواهد شد.
آمانو در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت ایران هنگام موافقت با کلیات توافق هستهای، بویژه برای اجرای آنچه پروتکل الحاقی خوانده میشود موافقت کرد.
این پروتکل به بازرسان آژانس اجازه خواهد داد دسترسی بیشتری برای بررسی فعالیتهای غیراعلامشده احتمالی ایران داشته باشند.
آمریکا و روسیه در میان 147 کشوری هستند که این پروتکل را امضا کردهاند هرچند آمریکا و برخی کشورهای دیگر مفادی را تصویب کردهاند تا مطمئن شوند بازرسان آژانس، امنیت ملی آنها را به خطر نمیاندازند. ایران نیز خواهان همین مساله است. با این حال، آمانو گفت همان قوانینی که درباره دیگر کشورها صدق میکند، درباره ایران نیز صدق میکند.
وی افزود: «در بسیاری از کشورها ما هر از گاهی وقتی دلیلی پیدا میشود، خواستار دسترسی به مراکز نظامی میشویم، چرا از ایران نخواهیم؟»
وی ادامه داد: «اگر دلیلی برای تقاضای دسترسی داشته باشیم، این کار را خواهیم کرد و ایران باید به طور اصولی آن را بپذیرد». آمانو گفت هرگاه ناهمخوانی یا وضعیت غیرعادی در فعالیت یا داراییهای هستهای ایران دیده شود آژانس میتواند تقاضای دسترسی، توضیح یا بازرسی با اعلام کوتاه قبلی کند. آمریکا و سایر کشورها در میز مذاکره با ایران در استدلال ضرورت دسترسی آژانس به مراکز نظامی ایران گفتهاند چون ایران در گذشته در این مراکز روی تسلیحات هستهای کار کرده است باید از آنها بازدید شود اما ایران منکر چنین فعالیتی است. آمریکا و متحدانش مایل هستند مطمئن شوند آژانس نقشه کاملی از چنین فعالیتهایی در دست دارد. ایران میگوید بازگشایی این مراکز به روی بازرسان موجب جاسوسی از داراییهای نظامی این کشور خواهد شد. ایران از موضع قبلی خود که برخی مسائل غیرقابل مذاکره است عقبنشینی کرده است اما مشخص نیست آیا درباره دسترسی به مراکز نظامی نیز کوتاه خواهد آمد یا خیر. عدم موافقت ایران در صورت درخواست آژانس برای دسترسی به این مراکز موجب بحران خواهد شد. «دیوید آلبرایت» عضو موسسه علوم و امنیت بینالملل گفت مخالفت ایران موجب ملغی شدن توافق هستهای خواهد شد. ضمنا ایران خواستار کاهش فوری تحریمهاست اما دیپلماتهای درگیر در مذاکرات میگویند تا زمانی که آژانس درباره فعالیتهای ادعایی ایران گزارشی ارائه نکند امیدی نیست این تحریمها برداشته شود.
ایران از دادن اجازه به بازرسان آژانس برای دسترسی به اسناد، مقامات و مراکزی که آنها علاقهمند هستند خودداری کرده است.
آمانو در پاسخ به این سوال که آیا اجرای پروتکل الحاقی به تحقیقات آژانس کمک خواهد کرد یا خیر، گفت: «موفقیت این تحقیقات بستگی فراوان به سرعت و میزان همکاری ایران دارد».
آسوشیتدپرس