حسین کرمانی: کتاب ارزشگذاری خدمات سلامت که قطع ریشه زیرمیزی را به‌عنوان اولویت نخست خود هدف قرار داده، همزمان با طی شدن مراحل اجرایی خود با انتقادات فراوان روبه‌رو شده است. اگر تا پیش از این تنها پزشکان عمومی نسبت به اجرای تعرفه‌های سلامت گلایه داشتند این روزها با ورود پیراپزشکان و فعالان حوزه علوم آزمایشگاهی به جرگه گلایه‌مندان گام سوم طرح تحول سلامت، مثلث منتقدان این طرح کامل شده است.
 گام سوم طرح تحول
در پی اجرای طرح تحول سلامت در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، موضوع تعرفه‌های خدمات سلامت و ارزشگذاری آن مطرح شد که سرانجام آبان ماه سال گذشته وزیر بهداشت، کتاب ارزشگذاری خدمات سلامت را به‌عنوان گام سوم طرح تحول ابلاغ کرد. همزمان با اجرایی شدن این شیوه تازه از تعرفه‌های درمانی، پزشکان عمومی و پرستاران به‌عنوان اولین گروه‌هایی بودند که نسبت به تعرفه‌های تعیین شده انتقاد داشتند اما در مقابل مدیران و دست‌اندرکاران وزارت بهداشت عنوان کردند در حال بهبود شیوه اجرا هستند و هدف از اجرای کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت، رفع لکه سیاه زیرمیزی از جامه سپید جامعه پزشکان است، چرا که با واقعی شدن تعرفه‌ها بهانه کمبود دستمزد از عده قلیل پزشکان زیرمیزی‌بگیر گرفته می‌شود.
مسیر پردست‌انداز برای رسیدن به هدف
هر چند حذف پدیده زشت زیرمیزی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آرمان‌های جامعه پزشکی مطرح است و گام سوم طرح تحول نیز برای دستیابی به این مهم خیز برداشته اما به نظر می‌رسد نحوه اجرای این برنامه و نارضایتی بخش‌های گوناگون دست‌اندرکاران حوزه سلامت که هر بار از بلندگوی طیف خاصی از جامعه پزشکی پخش می‌شود دستیابی به اهداف تعیین شده برای این طرح را با مشکل مواجه کرده است. علاوه بر پرستاران و حتی پزشکان عمومی این بار عضو هیات مدیره انجمن علوم آزمایشگاهی ایران نیز نسبت به وجود چند نکته ابهام‌آمیز درباره این طرح و تغییرات سلیقه‌ای تعرفه‌های پزشکی زبان به گلایه گشوده است.
 ابهام در تعرفه‌های خدمات سلامت
در ارتباط با کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت، چند نکته ابهام‌آمیز وجود دارد که باعث شده عدالت بین رشته‌ای در پزشکی، نادیده گرفته شود. علی صادقی‌تبار، عضو هیات مدیره انجمن علوم آزمایشگاهی ایران با بیان این مطلب گفته است: همانطور که از اسم این کتاب بر می‌آید، ارزش خدمات سلامت نسبت به همدیگر سنجیده می‌شود و این نسبت در همه جای دنیا به دلیل اینکه خدمت واحدی ارائه می‌شود، یکسان است.  صادقی‌تبار ادامه داد: به طور مثال فرض کنید یک عمل سزارین
۱۰k باشد، یک عمل بزرگ‌تر مثل سرطان دستگاه گوارش k ۴۰ باشد، همه جای دنیا این رابطه یک به ۴ است و انتظار می‌رود این رابطه در درجه اول در کشور ما هم با ارزش‌های نسبی خدمات سلامت در همه جای دنیا برابر باشد.
تعرفه‌های فسادآور!
این در حالی است که عضو هیات مدیره انجمن علوم آزمایشگاهی ایران به مهر گفته است: اولین اعتراض و ایراد ما این است که این نسبت در کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت از سوی وزارت بهداشت رعایت نشده است. به عبارتی، نسبت خدمات، کارشناسی و درست دیده نشده است. در حالی که این نسبت در همه جای دنیا یکسان و برابر است. وی افزود: حرف ما این است که سیستم تعرفه‌گذاری نمی‌شود که اجبار کند هزینه تشخیص و درمان مردم باید از جیب بخش خصوصی داده شود. این کار غلطی است. اگر اجبار شود، به طور قطع یک جایی آسیب آن بروز خواهد کرد.
ضلع سوم مثلث منتقدان
جالب اینجاست که پیراپزشکان و پاراکلینیکی‌ها هم به نحو دیگری نسبت به شیوه عملیاتی شدن گام سوم طرح تحول سلامت اعتراض دارند.  عبدالرسول صداقت، عضو هیات مدیره انجمن رادیولوژی ایران با اشاره به اینکه طرح تحول کار بزرگی در حوزه سلامت است، بیان داشت: انتقاداتی به نحوه اجرای طرح تحول سلامت وارد است و مجمع انجمن‌های تشخیص پزشکی در راستای اعتراض به نحوه اجرای عدالت بین رشته‌ای در کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت تشکیل شده است. صداقت از حضور رشته‌های رادیولوژی، آزمایشگاهیان، پزشکی هسته‌ای، ایمونولوژی و آسیب‌شناسی در مجمع انجمن‌های تشخیص پزشکی خبر داد و افزود: متاسفانه از ابتدای اجرای طرح تحول نظام سلامت، بخش‌های پاراکلینیکی در مجموعه کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت جایگاهی نداشتند، به‌طوری که در سال ۹۳ اجازه قرار گرفتن در این کتاب را ندادند و اعلام کردند از ابتدای سال ۹۴، طرح برای این رشته‌ها اجرا می‌شود. وی با اعلام اینکه دولت در سال ۹۳ تعرفه K را برای رشته‌های پاراکلینیکی ۲۰ هزار تومان اعلام کرد، افزود: انتظار می‌رفت در سال ۹۴ با توجه به تاخیر 2 ماهه در اعلام تعرفه‌ها، شاهد افزایش تعرفه‌ها نسبت به سال قبل باشیم اما متاسفانه مواجه شدیم با کاهش قیمت K به ۱۷ هزار تومان.
 اما و اگر‌های گام سوم طرح تحول
با وجود این قبیل انتقادات درباره اجرای کتاب تعرفه‌گذاری خدمات سلامت دستیابی به هدف حذف زیرمیزی تا چه حد می‌تواند قابل تصور باشد، چرا که بدون شک همراهی پزشکان و پیراپزشکان برای این کار ضروری است اما وجود موضوعاتی مانند حقوق از دست رفته رشته‌های پاراکلینیکی و اختلاف بین ضریب K در رشته‌های بالینی و پاراکلینیکی که نارضایتی این گروه را به دنبال داشته است می‌تواند بیم افزایش پرداخت از جیب بیماران را در پی داشته باشد، چرا که بدون شک یکی از راه‌های جبران این کاستی‌ها تامین آن از طریق بیمار است. موضوعی که می‌تواند آتش زیر خاکستر زیرمیزی را شعله‌ور کند. به‌راستی با وجود این مسائل در کنار ضعف سازمان‌های بیمه‌گر که خود مثنوی هفتاد من است چه زمانی خیال جامعه از نوسان هزینه‌های درمان آسوده خواهد شد؟ و چه هنگام گلایه‌ها از تعرفه‌های درمانی و بی‌عدالتی در این حوزه به پایان می‌رسد؟