جان آلترمن: یمن با مشکلات جدی مواجه است. جنبش حوثیها تحرکات خود را از سالها پیش شروع کرد. این گروه در مناطق شمالی یمن فعالیت داشت و به تدریج قدرت گرفت. به نظر من، حوثیها بیش از آنکه جنبشی دینی باشند، جنبشی فرهنگی هستند. عدهای میکوشند بگویند که مساله یمن، تقابل شیعه و سنی است اما واقعیت این است که چنین تنشهایی بین شیعیان و سنیهای یمن وجود نداشته است. این جنبش، خیزشی قومی علیه یورش عربستان سعودی به یمن است. این خیزش در گذشته در اعتراض به اقدامات علی عبداللهصالح، رئیسجمهور سابق یمن بود و بر همین اساس گفته میشد وی فردی فاسد است. درعین حال باید توجه داشت که یمن با مشکلات جدی اقتصادی مواجه است. آغاز بهار عربی از سال 2011 سبب شده است فضای سیاسی منطقه دوقطبی شود اما مشکل فضای دوقطبی سیاسی در یمن وجود ندارد. درواقع، در یمن چندین گروه و جریان وجود دارد. حوثیها در شمال یمن فعال هستند. جنبش اصلاح که ارتباطهایی با اخوانالمسلمین و عربستان سعودی دارد در مناطق مرکزی کشور فعال است. عناصر نظامی نیز در یمن فعالیتهای خودشان را دارند. جداییطلبان جنوب یمن نیز تحرکاتی بروز میدهند. القاعده شبهجزیره عربی نیز در بخشهایی از جنوب یمن فعال است. گروههای وابسته به داعش نیز در یمن در حال قدرت گرفتن هستند. قبایل یمنی نیز با هم ائتلافهایی تشکیل دادهاند تا فضا را تغییر دهند، بنابراین میبینیم وضع یمن بسیار شکننده و آسیبپذیر است. در کشوری همانند یمن که بسیار فقیر است، جذب شدن افراد به چنین گروههایی آسان است؛ دشمن از این فضا بهرهبرداری میکند.
مسائل یمن برای آمریکا نیز نگرانکننده است. یکی از این نگرانیها به قدرت گرفتن گروههای جهادی در یمن مربوط است. این گروههای جهادی برای آمریکا خطرناک هستند. القاعده شبهجزیره عربی عزم جدی خود را برای ضربه زدن به آمریکا اعلام کرده است. یکی دیگر از مسائل مربوط به یمن، بیاعتمادی یمن به عربستان سعودی است. این درحالی است که عربستان سعودی نزدیکترین متحد عربی آمریکا در منطقه است عربستان سعودی نگران تحولات یمن و تاثیر آن بر امنیت خودش است. البته این نگرانی از مدتها قبل نیز در عربستان سعودی وجود داشته است. یکی از علل اقدامات عربستان سعودی در یمن نیز دقیقا به علت همین نگرانیهای امنیتی از اوضاع یمن است. وضع تنگه بابالمندب در حاشیه یمن نیز برای کشتیرانی جهانی بسیار حائز اهمیت است. مشکل دیگر ناشی از تحولات یمن، سیل آوارگان یمنی است که با رفتن آنها به کشورهای دیگر، خطر افراطگرایی و شیوع بیماریها نیز دامنگیر کشورهای دیگر میشود. این وضع میتواند با انتقال مشکلات یمن به شاخ آفریقا سبب تشدید مشکلات این منطقه شود که همین حالا نیز بیثبات است.
عربستان سعودی مسائل یمن را از چشم ایران میبیند. به نظر عربستان سعودی، تحولات یمن گویای تلاش ایران برای اعمال نفوذ در شبهجزیره عربی است. عربستان سعودی با اقداماتش در یمن در تلاش است مانع تلاشهای ایران برای اعمال نفوذ در شبه جزیره عربی شود. بسیاری از کشورهای سنی منطقه به حوثیها به چشم گروهی بسیار شبیه حزبالله لبنان نگاه میکنند با این تفاوت که حوثیها رویکرد تهاجمی بیشتری دارند و اقدامات آنها در مقایسه با حزبالله با سرعت بیشتری به موفقیت رسیده است. با این اوصاف میبینیم که مشکل یمن ترکیبی از مسائل انسانی و مسائل سیاسی است. آوارگی بسیار گستردهای برای مردم آسیبپذیر یمن وجود دارد. پیشبینی میکنم مشکلات یمن بیشتر و بیشتر خواهد شد نه اینکه کمتر شود. همه طرفهای مطرح در یمن به دنبال کسب نفوذ و قدرت بیشتر هستند. هریک از آنها میکوشند از منظر جغرافیایی بر طرف دیگر غلبه پیدا کنند. در دنیای معاصر، جنگها بین دولتها نیست بلکه بین دولت از یک سو و نیروهای شبه دولتی یا بازیگران غیردولتی است. در چنین شرایطی، رسیدن به پیروزی دشوار است. درواقع، ارائه تعریف دقیق از پیروزی هم دشوار به نظر میرسد. در چنین شرایطی قرار است گفتوگوهای ژنو برای حل مناقشه یمن برگزار شود. این گفتوگوها با میانجیگری سازمان ملل متحد انجام میشود. به هرحال، تحولات این کشور با جمعیت
26 میلیون نفر برای خود یمن و منطقه بسیار حائز اهمیت است.
وبسایت مرکز مطالعات راهبردی و بینالمللی