عبدالباری عطوان*: انتشار ۶۰ هزار سند در مرحله نخست انتشار نیم میلیون سند دیگر که ویکی‌لیکس در اختیار داشته و از آرشیو وزارت خارجه و وزارت کشور عربستان و نیز سرویس اطلاعاتی آن به دست آورده است، در زمانی صورت گرفت که عربستان در شرایط سختی به سر می‌برد، زیرا از هر طرف تیرها به سمت آن نشانه رفته و با مشکلات زیادی دست به گریبان است. این اسناد در شرایطی برملا شد که عربستان در یمن وارد جنگی شده است که به نظر می‌رسد پایان داشته باشد و در سوریه نیز از نظر سیاسی و مالی خود را در تنگنا قرار داده و در زمینه‌های مختلف نیز با ایران وارد کشمکش شده و با گروه‌های افراط‌گرا نظیر داعش و القاعده نیز روبه‌رو شده است. مسؤولان عربستان در قبال رسانه‌ها و مطبوعات عرب و غیرعرب حساسیت زیادی دارند و از انتشار اخبار درباره برخی مسائل سیاسی که انتشار آن به مذاقشان خوش نمی‌آید، به مرز جنون می‌رسند. اسنادی که ویکی‌لیکس فاش کرده است به مثابه زلزله تمام عیار بوده و از میزان اعمال سانسور عربستان بر رسانه‌ها تا پیش از این حکایت دارد، زیرا در پی افشای آن رسانه‌های جهانی و نیز تعداد اندکی از روزنامه‌های عرب به این خبر پرداخته‌اند. در این میان مسؤولان سعودی به شهروندان درباره اطلاع یافتن از این اسناد که به گفته آنان «جعلی» است هشدار داده درحالی که ویکی‌لیکس صدها هزار سند آمریکایی را نیز فاش کرد بدون اینکه وزارت خارجه این کشور این اسناد را ساختگی بداند بلکه درباره عوامل افشای این اسناد و نیز ویلیام آسانژ، موسس ویکی‌لیکس به اتخاذ اقدامات قانونی رو آورد. آیا توطئه‌ای علیه عربستان در کار است؟پاسخ مثبت است. به عبارت بهتر همانطور که عربستان علیه دیگران توطئه کرده و وارد جنگ رسانه‌ای، سیاسی و نظامی شده و در مسائل داخلی دیگران دخالت می‌کند، طبیعی است که در مقابل اگر شرایط فراهم باشد علیه آن نیز دسیسه‌چینی شود. نکته قابل ملاحظه اینکه وزارت خارجه عربستان تقریبا یک ماه پیش اعتراف کرد آرشیو آن از سوی ارتش سایبری یمن هک شده است و چه بسا همین موضوع در پس دستیابی ویکی‌لیکس به این اسناد یا استعفا یا برکناری سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان که بیش از 40 سال این پست را در اختیار داشت، نقش داشت. هرچند مهارت بسیار بالای یمنی‌هایی که در بهترین دانشگاه‌های غربی در رشته‌های مهندسی الکترونیک تحصیل کرده‌اند، غیر قابل انکار است اما  بی‌تردید طرف‌های دیگری که تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای در اختیار دارند در پس هکرهای یمنی قرار دارند.
امپراتوری رو به فرسایش سعودی
چه بسا دستیابی به اسرار محرمانه عربستان و سایر کشورهای عربی خلیج‌فارس موجب شود کشورهای مزبور در سیاست‌های قدیمی خود درباره توسل به پول برای سرکوب و سانسور رسانه‌ای تغییر ایجاد کنند، زیرا دنیا به دهکده کوچکی تبدیل شده است و تکنولوژی جدید رسانه‌ای و وسایل ارتباط اجتماعی مانند فیسبوک، توئیتر، واتس‌آپ و... نقش و ساختار ارتباطات گروهی را  تغییر داده و صدها هزار سایت و وبلاگ تاسیس شده است. از سوی دیگر عربستان نیز مانند سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس برای خود امپراتوری رسانه‌ای بزرگی را تشکیل داد که شعبه‌های متعددی دارد تا با استفاده از قدرت مالی بر افکار عمومی جهان عرب تسلط داشته باشد اما نقشه سیاسی و رسانه‌ای پس از انقلاب‌های مردمی در برخی کشورهای عربی دستخوش تغییر شد. به عبارت بهتر باید گفت در کنار وسایل ارتباط اجتماعی، شبکه‌های تلویزیونی نیز در بسیاری از کشورهای عربی رو به پیشرفت نهاد تا جایی که در کشورهایی مانند تونس، لیبی، مغرب، الجزایر، یمن، مصر و اردن دیگر مردم برای دریافت اخبار و پیگیری برنامه‌های سیاسی فقط به شبکه‌های الجزیره و العربیه مراجعه نمی‌کنند. هنوز ترس و وحشت مسؤولان سعودی «بسته اسناد جدید» و اسراری است که در دل خود جا داده تا جایی که چه بسا چیزی که اکنون برملا شده است فقط آغازی باشد که می‌توان آن را شبیه پیش غذا دانست. نکته قابل ملاحظه اینکه سیاست سعودی شیوه قدیمی یا همان گفت‌وگو و احترام به منافع دیگران و عزت ملی و شخصی آنان کنار گذاشته شده و به جای آن رویکرد تقابل در پیش گرفته شد، بدون اینکه پیش از ورود به جنگ بررسی علمی و عمیقی درباره آن انجام شود. چه بسا بخش مثبت که از درز این اسناد پنهان مانده، این است که برای یک شهروند عادی دهلیزهای ناپیدای دیپلماسی عربی و شیوه فعالیت آن و نیز ابزارها و راهکارهای آن را برملا کرد، زیرا این مسائل از موارد ممنوعه بوده و جزو «جعبه سیاه» بودند.
* سردبیر روزنامه رای‌الیوم