امیره سمیر: بعد از گذشت بیش از 10 ماه از آغاز جنگ علیه داعش بحث درباره اهمیت منابع مالی که این گروه افراطی به دست می‌آورد آغاز شده است. داعش براساس برآورد دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا ثروتمندترین سازمان تروریستی جهان است. داعش که باید سلاح تهیه کند و برای هزاران جنگجوی محلی و خارجی خود که به صف این گروه پیوسته‌اند حقوق پرداخت کند روزانه درآمدی حدود 3 میلیون دلاری دارد. این گروه تروریستی همچنین برای خانواده افرادی که کشته می‌شوند مستمری پرداخت می‌کند و باید منابع لازم را برای اداره مناطق تحت کنترل خود تامین کند. این منابع مالی که کارشناسان، آن را میلیاردها دلار ارزیابی می‌کنند از کجا به دست می‌آید. داعش ابتدا می‌توانست روی پول طرفداران ثروتمند خود حساب باز کند که از گروه‌های تکفیری افراطی در جنگ علیه بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه حمایت می‌کردند. بخش بزرگی از هزینه‌های داعش را کشورهای حوزه خلیج‌فارس مثل قطر، عربستان سعودی و کویت تامین می‌کردند. «نبیل عبدالفتاح» متخصص گروه‌های اسلامگرا و معاون سابق مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام گفت: «کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در تامین منابع مالی این گروه تروریستی مشارکت دارند اما این کشورها از گروه‌های تکفیری مثل جبهه النصره، جیش‌الاسلام، احرارالشام و لواء توحید نیز حمایت می‌کنند که برخی فعالان این گروه‌های مسلح به داعش پیوسته‌اند. این موضوع اتهامات کشورهای غربی علیه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را مبنی بر حمایت مالی غیرمستقیم از تروریسم توجیه می‌کند.» کمک کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فقط درصد کوچکی از منابع مالی کلی داعش را تشکیل می‌دهد. داعش امروز از منابع مختلف درآمد به دست می‌آورد. نفت منبع اصلی درآمد این گروه را تشکیل می‌دهد. «ممدوح الشیخ» متخصص گروه‌های اسلامگرا گفت: «در حال حاضر به نظر می‌رسد نفت منبع اصلی این گروه تروریستی در عراق و سوریه است.» داعش تقریبا همه میادین نفتی و گازی سوریه را تحت کنترل دارد. به گفته «ژان شارل بیزار»
(Jean-Charles Bisard) متخصص فرانسوی تروریسم این گروه حدود 60 درصد تولید نفت سوریه و دست کم 10 درصد تولید نفت عراق را در اختیار دارد. داعش هر روز تا 40 هزار بشکه نفت تولید می‌کند و درآمد حدود یک میلیون و 200 هزار دلاری دارد. شرکت‌های خارجی مستقر در منطقه از رسیدن تولید روزانه به 90 هزار بشکه و فروش هر بشکه به قیمت 30 دلار خبر داده‌اند که معادل درآمد 2 میلیون و 700 هزار دلاری است. در بازار سیاه قیمت هر بشکه نفت به 20 دلار هم رسیده است. داعش نفت را در بازار سیاه به صورت مستقیم و با قیمت پایین به کشورهای همسایه می‌فروشد. «جانا هیباسکووا» (Jana Hybaskova) سفیر اتحادیه اروپایی در عراق اعلام کرد کشورهای اروپایی نیز از داعش نفت می‌خرند اما به فهرست این کشورها اشاره نکرده است.
دیگر منابع درآمدی
غارت بانک‌ها و تاسیسات نظامی در عراق و سوریه منبع درآمدی دیگر این گروه است. طرفداران داعش میلیون‌ها دلار پول نقد را همراه با تجهیزات و دارایی‌های بانک‌ها و تاسیسات نظامی سرقت کردند. ممدوح الشیخ گفت: «کار گروه‌های تروریستی در جمع‌آوری منابع مالی شبیه سازمان‌های مافیایی است. کاری برنامه‌ریزی و سازماندهی‌شده براساس ارعاب و خشونت». از طرف دیگر فروش غیرقانونی آثار باستانی از منابع دیگر کسب درآمد برای تروریست‌ها است. تکفیری‌ها در سوریه حدود 36 میلیون دلار از فروش آثار باستانی حدود 8000 ساله به دست آوردند. داعش همچنین در عراق 40 درصد تولید گندم و 53 درصد تولید جو را در اختیار دارد. ژان شارل بیزار گفت: «درآمد سالانه این گروه از منابع طبیعی حدود
2 میلیارد و 900 میلیون دلار است. این رقم بسیار مهم است چون داعش از منابع مالی مختلف برخوردار است در حالی که گروه‌های دیگر مثل القاعده چنین منابعی در اختیار ندارند.» داعش همچنین با گرفتن مالیات از شرکت‌ها و ساکنان مناطق تحت کنترل خود درآمد به دست می‌آورد. این گروه همچنین به شیوه‌های مختلف قاچاق متوسل می‌شود و میلیون‌ها دلار را از قاچاق انسان و باج به دست می‌آورد. به گفته شاهدان، داعش زنان و کودکان را به‌عنوان برده می‌فروشد. تکفیری‌ها همچنین میلیون‌ها دلار باج از خانواده‌ها و دولت‌های برخی گروگان‌ها دریافت می‌کنند. به گفته مقامات آمریکایی، برخی دولت‌ها برای آزادی اتباع خود باج 7 رقمی پرداخت کرده‌اند. شورای امنیت سازمان ملل متحد 15 اگوست 2014 قطعنامه 2170 را به اتفاق آرا و با هدف مقابله با فعالان تکفیری در عراق و سوریه با تهدید تهیه‌کنندگان سلاح و حامیان مالی داعش تصویب کرد. به‌رغم جنگ مستقیم و غیرمستقیم کشورهای غربی علیه داعش، این گروه موفق شده است از شیوه مالی کلاسیک به یک اقتصاد با ماهیت دولتی تبدیل شود. برای مقابله با این گروه قبل از هر چیز باید با رژیم‌های مستبد جنگید. ممدوح الشیخ با پیش‌بینی شکل‌گیری اقتصاد جدیدی به نام «اقتصاد تروریسم» گفت: «تروریسم به شیوه‌ای برای به دست آوردن ثروت هنگفت تبدیل شده است؛ منابع مالی جنبش‌های تروریستی در سال‌های اخیر بشدت افزایش یافته است».
هفته‌نامه فرانسوی الاهرام