عبدالباری عطوان*: ولید المعلم، وزیر خارجه سوریه تنها برای اجرای طرح‌های مهم سیاسی یا مقدمه‌سازی تصمیمات راهبردی عازم مسکو می‌شود. سوالی که اکنون مطرح می‌شود این است که علت سفر غیرمنتظره المعلم به مسکو چیست و چرا با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه این کشور دیدار فوری داشت؟ مساله این‌بار دستیابی به راه‌حل سیاسی برای بحران سوریه مرتبط نیست، بلکه از این موضوعات مهم‌تر است؛ زیرا سران روسیه به اطلاع ولید المعلم رسانده‌اند که موازنه‌های سیاسی و نظامی نه‌تنها درباره سوریه بلکه درباره ائتلاف‌های منطقه در شرف تغییر است، چون گروه داعش ثبات منطقه را متزلزل کرده است و اقدامات این گروه کشورهای منطقه را وادار کرد درباره اولویت‌بندی خود تجدیدنظر کنند. مهم‌ترین نکته‌ای که از دیدار ولید المعلم با سران روسیه می‌توان دریافت در سخن پوتین درباره طرح جدید روسیه مطرح شد. روسیه در این طرح تلاش می‌کند ریاض و دمشق را برضد تشکیلات تروریستی داعش وارد ائتلافی کند و احتمال می‌رود ترکیه و اردن نیز به این ائتلاف ملحق شوند. البته رئیس‌جمهور روسیه امکان ندارد طرح تشکیل ائتلاف چهارجانبه بین سوریه، عربستان، ترکیه و اردن را پیشنهاد کند و سوریه را متقاعد کند وارد این ائتلاف جدید شود، مگر اینکه از قبل درخواست رسمی و جدی از این 3 کشور دریافت کرده باشد. از سوی دیگر، یوگنی لوکیانوف، معاون شورای امنیت ملی روسیه از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس خواست برای باقی ماندن بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه دعا کنند، چون وی تنها کسی است که می‌تواند جلوی گسترش دامنه نفوذ گروه تروریستی داعش را بگیرد. هیچ چیزی در مسکو اتفاقی رخ نمی‌دهد و اظهارات مهم مرد شماره 2 شورای امنیت ملی روسیه مقدمه‌ای برای طرح جدید روسیه بود. احتمال می‌رود انفجارهای اخیر کویت، تونس و فرانسه که داعش مسؤولیت آن را به عهده گرفت تاییدکننده صحت پیش‌بینی‌های یوگنی لوکیانوف باشد، بویژه اینکه بیشتر شواهد حاکی از آن است که انفجارهای دیگری در راه است و احتمال می‌رود بحرین هم ایستگاه بعدی باشد. ترکیه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس بویژه عربستان سعودی از اقدامات تروریستی داعش در کویت و تونس نگران و دستپاچه شده‌اند. پیشروی نیروهای کرد سوریه - که روابط نزدیکی با حزب کارگران کردستان ترکیه دارند - و تهدیدهای رجب طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه مبنی بر مداخله نظامی جهت جلوگیری از تشکیل حکومت کردی در سوریه، ترکیه را در برابر گزینه‌های دشواری قرار می‌دهد، زیرا اکنون امنیت ملی این کشور در خطر افتاده است. بدین ترتیب ترکیه 2 گزینه پیش رو دارد؛ یا اینکه با تروریست‌های داعش ائتلاف کند یا با نظام حاکم بر سوریه وارد ائتلاف شود. به احتمال زیاد ترکیه گزینه دوم را انتخاب کند و بعید نیست که آنکارا از مسکو خواسته باشد در این زمینه کمک کند. منافع در ترسیم سیاست کشورها حرف اول را می‌زند از این‌رو احتمال دارد که دشمنان دیروز همپیمان شوند و در برابر داعش مبارزه کنند، بویژه اینکه ائتلاف بین‌المللی به ریاست آمریکا نتوانست این گروه را از بین ببرد. اگر این ائتلاف جدید در منطقه شکل بگیرد ماموریت آن آسان نخواهد بود و احتمال می‌رود در کنار حملات هوایی نیروهای زمینی هم وارد عمل شوند. سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا ترکیه، اردن و عربستان سعودی نیروهایی را اعزام می‌کنند تا در کنار ارتش سوریه بجنگند در حالی که قبلا این نیروها در برابر ارتش سوریه می‌جنگیدند؟ در همین حال، تکلیف نیروهای مخالف مسلح سوریه چیست که از 4 سال پیش برای سرنگونی نظام حاکم می‌جنگیدند؟ کشورهای عربی به آزمایشگاه خونینی تبدیل شده‌اند و عرب‌ها در آن نقش موش آزمایشگاهی را دارند.
*تحلیلگر برجسته  جهان عرب