فرش دستباف بهعنوان یکی از صنایع دستی کردستان در حالی سالهای نه چندان دور اعتباری داشته که امروز به واسطه بیتوجهیها و برنامهریزی بهتر رقبا در حسرت نام و نشان گذشته خود است. کردستان یکی از مهدهای صنایع دستی کشور محسوب میشود که فرش دستباف این استان آوازه جهانی دارد و با سرمایهگذاری روی این بخش میتوان به ایجاد درآمد، اشتغالزایی و رونق اقتصادی استان کمک شایانی کرد. فرش دستباف استان کردستان به دلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب و بومی در سالهای نهچندان دور اعتباری جهانی داشت و هنوز هم فرشهای اصیل دستباف این استان در بازارهای مختلف جهانی اعتبار دارند. استان کردستان به واسطه شرایط مختلف جغرافیایی و اجتماعی مهد صنایعدستی بوده و این موضوع تا جایی پیش رفته که مردم ساکن در این استان در گذشتههای نهچندان دور تمام مایحتاج خود را تولید کرده و فرش دستباف نیز یکی از مهمترین تولیداتی بود که حتی در بعضی از مواقع باعث آوازه و شهرت این استان در جهان شد. رئیس خانه فرش استان کردستان در گفتوگو با مهر عنوان کرد: سالانه ۵۰۰هزار مترمربع فرش در کارگاه فرشبافی سنندج تولید میشود و بازار هدف اصلی تولیدات نیز کشور ایتالیاست. اشرف رستمپور اظهار داشت: در حال حاضر ۸۵ هزار کردستانی در حوزه فرش دستباف فعالیت دارند که از مجموع این تعداد ۲۲ هزار و ۵۰۰ نفر تحت پوشش بیمههای تامین اجتماعی قرار دارند. وی بیان کرد: کردستان در حوزه فرش دستباف یکی از برندهای جهانی است و ظرفیتهای لازم را هم دارد و باید مسؤولان در این حوزه به صورت جدیتر ورود پیدا کنند. رستمپور یادآور شد: تلاش در راستای شناسایی و ساماندهی فرشبافان واقعی از مهمترین اولویتهای خانه فرش استان است و در این راستا نیز سامانه و نرمافزار لازم تعریف شده است. وی ادامه داد: کاهش حمایت دولت از فرش عامل بزرگی در رکود این صنعت است و انتظار میرود مسؤولان حمایت بیشتری از این حوزه داشته باشند. رئیس خانه فرش استان کردستان گفت: متاسفانه حمایت دولت از صنعت فرش در سطح کشور کاملا حذف شده و این روند نیازمند بازنگری جدی است. رستمپور اظهار داشت: لیزینگ فرش از جمله مباحثی است که متاسفانه مورد بیمهری قرار گرفته و برای رفع مشکلات واحدهای تولیدی باید در بحث بازاریابی و سایر حمایتها نیز دولت ورود پیدا کند. وی بیان کرد: متاسفانه کشورهای رقیب در حوزه فرش برنامهریزیهای خوبی داشتهاند و بازارهای جهانی را با مدیریت درست به خود اختصاص دادهاند. رستمپور یادآور شد: در حال حاضر کشور ترکیه با شناسایی نیازهای کشور روسیه میلیونها دلار فرش را به بازار این کشور عرضه میکند و این یک تهدید برای فرش دستباف و اصیل ایران است. رستمپور اظهار داشت: حمایت از تولیدکنندگان فرش سنندج، پرداخت تسهیلات کمبهره به واحدهای تولیدی فرش و سایر برندهای استان میتواند در پویایی و توسعه این حوزه نقش بسزایی داشته باشد. رئیس خانه فرش استان کردستان بیان کرد: قیمت تمامشده هر مترمربع فرش در سال ۹۴ حدود ۵۰ میلیون ریال بوده و براساس سفارش مشتریان ظرفیت تولید فرش در ابعاد و اندازهها و شکلهای مختلف در کارگاههای استان کردستان وجود دارد که متاسفانه از این ظرفیتها بهرهبرداری نمیشود. رستمپور از دولت خواست با حمایت از بافندگان فرش زمینه ایجاد اشتغال را در سطح شهرها و روستاهای کشور فراهم کند و تاکید کرد با ۱۰۰ میلیون ریال تسهیلات بانکی میتوان در حوزه فرش دستباف یک شغل ایجاد کرد در حالی که در حوزه صنعت با یکمیلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال میتوان یک شغل ایجاد کرد و این نشان میدهد فرش دستباف ظرفیت بسیار خوبی برای ایجاد اشتغال دارد. وی یادآور شد: در حال حاضر متاسفانه مسئوولان از پتانسیل فرش دستباف غافل هستند در حالی که در کردستان به دنبال رفع بیکاری و ایجاد اشتغال هستند و به راحتی میتوانند با سرمایهگذاری در این حوزه به اهداف خود برسند. یک کارشناس فرش در گفتوگو با مهر، اظهار داشت: طرح، بافت و استفاده از مصالح و مواد اولیه مرغوب از جمله ویژگیهای اصلی و قابل توجه فرشهای تولیدی در استان کردستان است. سعید نظری افزود: مصالح مرغوب مورد استفاده در ساخت و تولید سبکهای مختلف فرش دستباف در استان کردستان شامل «چله و پو طبیعی» و استفاده از «پشم و رنگ طبیعی» برگرفته از گیاهان و رنگ برگ درختان در این منطقه در سالهای گذشته باعث شده بود شفافیت و همچنین رنگ و روی فرشهای استان جذابیت خاصی داشته و مشتریانی در کشور و سایر نقاط جهان داشته باشد. وی بیان کرد: یکی دیگر از ویژگیهای فرش دستباف تولیدی در استان کردستان طرحهای مورد استفاده در آن است و بیشتر طرحهای تولید فرش دستباف در استان تکرارشونده بوده و با توجه به این ویژگی امکان تقلب در تولید آن کاهش پیدا میکرده و از سوی دیگر باعث جذب مخاطب و مشتری میشد. گلاله محمدی فرشباف سنندجی که حدود
۱۰ سال است در این رشته فعالیت میکند، از عدم حمایتهای دولتی گلایه داشت و به مهر گفت: مهمترین مشکلات کارگاهها و مجتمعهای تولیدی فرش در کردستان نبود سرمایه در گردش و نبود نقدینگی برای تقویت و توسعه بخش تولید است.
مرگ تدریجی فرش دستباف در کردستان
یکی از بافندگان فرش دستباف استان کردستان اظهار داشت: هر روز صبح به عشق افزودن تارو پودی جدید و گلی دیگر پای دار قالی مینشینم و از این کار لذت میبرم. کبری معصومی افزود: وقتی میبینم که امروز چند رج بیشتر از دیروز بافتهام و با همین چند رج یکی دیگر از نقشهای زیبا مثل حوض و حتی ماهیهای آن پیدا و ظرافت فرش چند برابر میشود از این کار لذت میبرم. وی بیان کرد: در گذشته یکی از دلایل فرشبافی شاید جنبه اقتصادی آن بود و دلایل اصلی آن نیاز و خواسته خود زنان بود، چرا که بافت فرش با روح و جسم زنان کرد عجین شده بود. این بافنده میانسال یادآور شد: امروز سالهای زیادی از آن ایام میگذرد و این گذشت زمان ذرهای از انگیزهام برای بافتن طرح و نگار فرش کم نکرده است چون با هر گرهای که از قالی میبافم گرههای زندگیم را به دست فراموشی میسپارم. معصومی ادامه داد: بیشتر فرشهای بافتهشدهام نقشه بیجار بوده و برای کسی مثل من جدا شدن از دار قالی کار سخت و دشواری است و ترجیح میدهم تا زمانی که توانایی داشته باشم به این حرفه بپردازم.