لویی شاربونو و پریسا حافظی: «جان کری» وزیر خارجه آمریکا طی چند روز اخیر به «محمدجواد ظریف» همتای ایرانیاش گفته بود در صورتی که تهران خواستار دستیابی به توافق است، باید به پرسشهای مطرحشده درباره اینکه آیا تحقیقات اتمی پیشین این کشور، مربوط به مسائل تسلیحاتی بوده است یا نه پاسخ دهد. این موضوع در حالی مطرح شد که کری چندی پیش در میان مقامات ارشد کشورهای غربی اعلام کرد آمریکا تاکید چندانی بر فعالیتهای گذشته ایران ندارد. این موضوع، تعجب مقامات کشورهای غربی را در پی داشت. کری افزود: آمریکا درباره فعالیتهای گذشته ایران، «آگاهی مطلق» دارد، در عوض، درباره این موضوع به آینده چشم دارد. مقامات ارشد کشورهای غربی در این باره ابراز نگرانی کردند که کری از این خواسته مهم مطرح شده در گفتوگوها، عقبنشینی کرده است. این در حالی است که تهران، همواره به این درخواست مطرح شده بیتوجهی نشان میداد. این مقامات ارشد همچنین اعلام کردند کری درباره دانش آمریکا درباره فعالیتهای هستهای گذشته تهران اغراق میکند و این کار را با هدف کمک به دستیابی به یک توافق به هر قیمتی انجام میدهد. پس از آنکه کری این سخنان را در تاریخ 16 ژوئن مطرح کرد، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این باره گفت از سخنان این دیپلمات ارشد آمریکایی سوءتعبیر شده است. وی همچنین این دیدگاه را منتفی دانست که واشنگتن، از خواستههای پیشین خود در این باره کوتاه آمده است که تهران باید درباره گذشته فعالیتهای هستهای خود شفافسازی کند. این در حالی است که 2 مقام ارشد کشورهای غربی که خواستند نامشان فاش نشود در گفتوگو با خبرگزاری رویترز اعلام کردند تکذیب این سخنان کری توسط وزارت خارجه آمریکا آنها را چندان ترغیب نکرده است. یک تن از این مقامات در این باره گفت: «من در این باره تردید دارم که وی (کری) به صورت تصادفی، پنجرهای را در موضع مذاکره خود با ایرانیها گشوده باشد». منتقدان عقیده دارند مشارکت فشرده کری در این گفتوگوها حاکی از آن است که وی به دنبال دستیابی به توافق است و این موضوع نشاندهنده اشتیاق وی به دستیابی به توافقی است که ایرانیها ممکن است از آن بهرهبرداری کنند و امتیاز بگیرند. تلاش برای کنترل این آسیبها فراتر از حد معمول کنفرانسهای مطبوعاتی روزانه وزارت خارجه آمریکا بود به گونهای که طی آن خبرنگاران، «جان کربی» سخنگوی جدید وزارت خارجه را به مدت چند روز بشدت مورد انتقاد قرار دادند. این مقامات ارشد افزودند کری در تماسهای تلفنی خود با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اطمینان حاصل کرد وی (ظریف) این تصور را نخواهد داشت که واشنگتن دست از سر ایران برداشته است.
یک منبع آگاه غربی نزدیک به جریان مذاکرات در این باره به خبرگزاری رویترز گفت: «کری با ظریف تماس گرفت و به او گفت گذشته (فعالیتهای هستهای ایران) از اهمیت برخوردار است و آمریکا بر این موضوع تاکید دارد که مساله ابعاد نظامی احتمالی باید در مذاکرات حل و فصل شود».
یک مقام ارشد ایرانی در این باره گفت کری طی روزهای اخیر چندین بار با ظریف گفتوگو کرد. یک مقام ارشد دیگر ایران در این باره به خبرگزاری رویترز گفت: «کری با ظریف گفتوگو کرد و در آن، موضع خود را تصحیح کرد. وی به آقای ظریف گفت درباره سخنان او سوءتفاهم شده است و فعالیتهای گذشته (ایران)، اهمیت دارد و باید شفافسازی شود.» وی افزود: «او (کری) همچنین گفت ایران باید درباره فعالیتهای گذشته خود همه مسائل را ابراز کند. این موضوعی است که مورد بحث قرار دارد». یک مقام ارشد آمریکایی نیز این موضوع را تایید کرد که کری با ظریف گفتوگو کرده است اما این موضوع را تکذیب کرد که موضع آمریکا درباره لزوم شفافسازی ایران درباره فعالیتهای هستهای گذشته این کشور تغییر کرده است.
این مقام ارشد آمریکایی افزود: «آمریکا همواره موضع خود را در خصوص ابعاد نظامی احتمالی به وضوح اعلام کرده و این موضع تغییری نکرده است.» وی ادامه داد: کری همچنین پیش از عزیمت به وین برای شرکت در گفتوگوها با ایران، با وزرای خارجه فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه و چین دیدار یا گفتوگو کرد. وی افزود: کری همچنین با مقامات ارشد اسرائیل و عربستان سعودی در این خصوص در تماس بوده است. این مقام آمریکایی گفت: «در برخی از این گفتوگوها، به موضوع ابعاد نظامی احتمالی نیز پرداخته شد اما تمرکز گفتوگوها بر این موضوع نبود». مقامات ارشد کشورهای غربی نزدیک به روند مذاکرات در این باره اعلام کردند بخت موفقیت در این مذاکرات، بیشتر از احتمال شکست آن است. تهران داشتن هرگونه جاهطلبی درباره ساخت تسلیحات اتمی را تکذیب کرده است اما در عین حال با درخواستهای سازمان ملل متحد مبنی بر متوقف کردن برنامه غنیسازی اورانیوم و سایر فعالیتهای هستهای حساس مخالفت کرده است. مقامات ارشد آمریکایی پیشتر نیز اعلام کرده بودند ایران باید به تمام درخواستهای مطرحشده توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره فعالیتهای هستهای گذشته خود که ممکن است به تحقیق درباره تسلیحات اتمی مرتبط باشد، پاسخ دهد. همچنین براساس موافقتنامه هستهای بالقوه با ایران، برخی از کاهش تحریمهای این کشور منوط به پاسخ دادن به این پرسشها خواهد بود. تهران اعلام کرده است شواهد ارائهشده توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ساختگی است. مقامات ارشد ایران همچنین بر این موضوع تاکید دارند که برنامه هستهای این کشور صلحآمیز است. از میان 6 کشور قدرتمند مذاکرهکننده با ایران، فرانسه از نزدیکترین موضع به اسرائیل و عربستانسعودی برخوردار است. اسرائیل و عربستان، دشمنان منطقهای ایران هستند که با امضای توافق هستهای این کشور مخالفند. آنها از این موضوع نگران هستند که توافق با ایران به صورت موثر، به این کشور حق ادامه ساخت تسلیحات هستهای را بدهد، حتی با آنکه فعالیتهای هستهای حساس این کشور به مدت یک دهه محدود شود. بنا به گفته یک دیپلمات ارشد فرانسوی، کری پیشتر به «لوران فابیوس» وزیر خارجه فرانسه تضمین داد آمریکا، موضع خود را درباره ابعاد نظامی احتمالی فعالیتهای هستهای ایران تلطیف نکرده و سخنان «کری» دچار سوءتعبیر شده است. این دیپلمات ارشد گفت: «اگر قرار باشد بدانیم ایران ممکن است به چه چیزی دست پیدا کند، آنگاه لازم است بدانیم ایران در گذشته چه اقداماتی انجام داده است». وی افزود: «پاریس و واشنگتن نیز دیدگاه مشترکی در این باره دارند». گروهی از مشاوران امنیتی عمده در آمریکا از جمله 5 تن از مشاورانی که در دوره نخست ریاستجمهوری اوباما دارای سمت بودند، در نامهای سرگشاده در این باره هشدار دادند که توافق مورد گفتوگو با ایران، ممکن است چنان ضعیف باشد که نتواند پادمانهای کافی را تامین کند. این موضوع باعث اطمینانخاطر آن دسته از دیپلماتها و کارشناسانی خواهد شد که در این باره نگران هستند که ناتوانی در حل این مشکل میتواند باعث از بین رفتن توانایی آژانس بینالمللی انرژی اتمی در نظارت بر پیروی ایران از هرگونه توافق به دست آمده با این کشور شود. این موضوع همچنین میتواند باعث کاهش اعتبار آژانس بینالمللی انرژی اتمی شود. «اولی هاینونن» کارشناس مسائل هستهای در دانشگاه هاروارد و معاون پیشین رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی در این باره پیشبینی کرد مساله ابعاد نظامی احتمالی، آخرین پرسشی است که در فرآیند مذاکرات باید حل و فصل شود. وی همچنین افزود: این موضوع را نمیتوان جارو و زیر فرش پنهان کرد.
وی گفت: «ایران علنا یک کشور در آستانه هستهای شدن است بنابراین نمیتوانید مساله تسلیحاتی شدن آن را صرفا فراموش کنید. لازم نیست تمام جزئیات پیچ و مهرههای برنامه قبلی ایران را بدانید اما باید بدانید آنها تا چه مرحلهای پیش رفتهاند».
مقامات نزدیک به فرآیند گفتوگوها اعلام کردند 6 کشور قدرتمند مذاکرهکننده با ایران، این کشور را تحت فشار قرار دادهاند تا از مانعتراشی برای آژانس بینالمللی انرژی اتمی جلوگیری کند. این در حالی است که این کشورها اعلام کردند احتمالا موضوع افشای کامل هر گونه فعالیت هستهای مخفیانه احتمالی ایران مطرح نخواهد شد تا بدین ترتیب، بخت دستیابی به یک توافق تاریخی از بین نرود.
رویترز