براساس مصوبه بررسی موافقتنامه هسته‌ای ایران در کنگره آمریکا، رئیس‌جمهور باید ظرف مدت 5 روز از زمان دستیابی به موافقتنامه با ایران توافقنامه مورد‌نظر را به همراه توافق‌های فنی و اصولی مربوط به اجرا در اختیار کنگره قرار دهد. پس از آن، دوره 60 روزه برای کنگره به منظور بررسی این موافقتنامه و رای‌گیری درباره آن آغاز می‌شود. دولت آمریکا تاکنون این موافقتنامه را در اختیار کنگره قرار نداده و این بدین معنی است که کنگره دست‌کم تا 15 سپتامبر برای بررسی و رای‌گیری درباره آن فرصت خواهد داشت. رئیس‌جمهور آمریکا اوایل امسال تلاش کرد کنگره را به طور کامل از این روند کنار بزند اما سپس موافقت کرد تا زمانی که کنگره برای متوقف کردن چنین موافقتنامه‌ای به دوسوم آرا نیاز دارد، آن را بررسی کند. اکنون وی عملا در تلاش برای اجتناب از چنین چیزی است. سناتور «باب کورکر» رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا و سناتور
«بن کاردین» (Ben Cardin) از اعضای بلندپایه این کمیته در نامه‌ای مشترک به اوباما از او درخواست کرده بودند رای‌گیری در سازمان ملل متحد را تا پس از بررسی این موافقتنامه توسط کنگره به تعویق بیندازد. در این نامه آمده است: «مصوبه بررسی موافقتنامه هسته‌ای ایران، لایحه‌ای است که 98 سناتور و 400 عضو مجلس نمایندگان از آن حمایت کردند و شما نیز آن را امضا کردید. براساس این مصوبه کنگره 60 روز فرصت دارد موافقتنامه هسته‌ای با ایران را بررسی کند». اما اوباما اعتنایی به آنها نکرد و برجام در سازمان ملل تصویب شد.
«اد رویس» (Ed Royce)، رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا و «مایکل مک‌کال» (Michael McCaul)، رئیس کمیته امنیت داخلی مجلس نمایندگان نیز در نامه‌ای مشترک به اوباما نوشته بودند: «کنگره باید این موافقتنامه را پیش از هرگونه اقدام سازمان ملل متحد، بررسی کند». در این نامه آمده است: «هرگونه تلاش مورد حمایت آمریکا برای لغو تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران پیش از آنکه کنگره مفاد این موافقتنامه را بررسی کند، باعث تضعیف مسؤولیت‌های نظارتی ما می‌شود همچنین نقض روح مصوبه سال 2015 مربوط به بررسی موافقتنامه هسته‌ای با ایران است که شما [اوباما] نیز آن را امضا کردید. فرصت 60 روزه و تشریفات کنگره باید پیش از اقدام شورای امنیت عمل شود. اوباما ماه مه، مصوبه بررسی موافقتنامه هسته‌ای ایران را امضا و سپس ماه جولای درباره برنامه جامع اقدام مشترک مذاکره کرد.
در برجام بر ارائه قطعنامه‌ای جدید به شورای امنیت سازمان ملل متحد بلافاصله پس از پایان مذاکرات به منظور تصویب آن بدون تاخیر تاکید شده است ولی به مصوبه‌ای که رئیس‌جمهور آمریکا آن را امضا کرده هیچ اشاره‌ای نشده است. این موافقتنامه‌ای است که رئیس‌جمهور جرأت ندارد اجازه دهد کنگره آن را براساس روال عادی خود بررسی کند. اگر این موافقتنامه به عنوان یک پیمان در اختیار کنگره قرار گیرد برای تصویب به دوسوم آرا نیاز دارد که احتمالا تصویب نمی‌شود. یکی از پیامدهای تاخیر در ارائه این موافقتنامه به کنگره این است که دوره بررسی کنگره برای مدت دست‌کم تا یک هفته پس از بازگشت نمایندگان از تعطیلات تابستانی خود که از 10 آگوست تا 7 سپتامبر است، پایان نخواهد یافت.
باراک اوباما می‌تواند با استفاده از اختیارات اجرایی خود و بدون نیاز به تایید کنگره برخی تحریم‌ها علیه ایران را کاهش دهد و برای لغو دیگر تحریم‌ها نیز با اتحادیه اروپایی و شورای امنیت سازمان ملل متحد همکاری کند. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین می‌تواند با استفاده از اختیارات خود برخی تحریم‌های موجود علیه ایران را به حالت تعلیق درآورد. اوباما همچنین می‌تواند دستورات جدیدی را برای فراهم شدن زمینه داد و ستدهای مالی که براساس قانون فعلی ممنوع است، صادر کند. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین قادر است به‌راحتی نام برخی اتباع و شرکت‌های ایرانی را از فهرست تحریم‌ها خارج کند و این بدین معنی است که آنها دیگر در معرض تحریم‌ها قرار نخواهند داشت.اما تنها کنگره است که می‌تواند به تحریم‌های قانونی خود علیه ایران پایان دهد و این تحریم‌ها شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران است، زیرا در این تحریم‌ها بخش انرژی، بانک مرکزی و بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران هدف قرار گرفته است.
مجله کامنتری