برایان کاتولیس: اگر توافق هستهای ایران بدون هیچ مانع عمدهای پیش برود، هند یکی از معدود کشورهایی است که روابط عمیق با کشورهایی دارد که بشدت با یکدیگر دشمنی و خصومت دارند. وارد شدن در جغرافیای سیاسی خاورمیانه بزرگ که هندیها آن را به عنوان غرب آسیا میشناسند، میتواند موقعیت منطقهای هند را تقویت کند. در حالی که واشنگتن خود را برای هفتهها بحث و جدل درباره توافق هستهای ایران آماده میکند، هندیها امیدوارند این توافق بتواند منافع انرژی و تجاری این کشور را افزایش دهد و منجر به همگرایی بیشتر منطقهای شود. هند با ایران، اسرائیل و بسیاری از کشورهای مهم عضو شورای همکاری خلیجفارس، روابط بازرگانی و اقتصادی دارد و در حال حاضر نیز به دنبال تقویت این روابط است. مقامات دولتی، تحلیلگران سیاست خارجی و خبرنگاران در دهلینو درباره حمایت هند از توافق هستهای ایران و اینکه این توافق ممکن است چه تاثیری بر روابط ایران با همسایگانش داشته باشد، با من گفتوگو کردند. هند روابط تاریخی و اقتصادی دیرینهای با ایران دارد و اسرائیل، یکی از بزرگترین تامینکنندگان تسلیحات نظامی هند است. اقدام اخیر هند در رای ممتنع دادن به قطعنامه فلسطین، روابط اسرائیل و هند را نزدیکتر کرده است به طوری که مقامات اسرائیل، آشکارا از هند به دلیل این حمایت دیپلماتیک تشکر کردند. در همین حال، میلیونها هندی در کشورهای شورای همکاری خلیجفارس همچون عربستان سعودی کار میکنند که این کشورها درباره ابعاد منطقهای توافق هستهای با ایران تردید دارند. سیاست خارجی بسیار فعال «نارندرا مودی» نخستوزیر هند، باعث شده است بتواند با همه اینها ارتباط برقرار کند. برخی از تلاشهای دولت او برای تعامل با مجموعهای از کشورها در سراسر جهان، ناشی از رقابت دیرینه هند با چین و پاکستان دو رقیب عمده این کشور است. اما هند نیز در حال حاضر گامهایی برای تبیین یک استراتژی برداشته است که کمتر به این رقبای خود واکنش نشان دهد و بیشتر به دنبال بهرهبرداری از فرصتهایی باشد تا نقش خود را در این منطقه گسترده، بازتعریف کند.
تا چندین سال، هند به ایران به عنوان تامینکننده کلیدی انرژی وابسته بود، ولی تحریمهای بینالمللی روابط تجاری ایران را محدود کرد و موجب شد دهلینو به دنبال تامینکنندگان انرژی در میان کشورهای حاشیه خلیجفارس باشد. با توجه به چشمانداز نزدیک برداشته شدن تحریمها، هند به دنبال این است که روابط تجاری خود را در زمینه انرژی با ایران بازسازی کند. به همین دلیل هیاتی از مدیران ارشد شرکتهای هندی، قرار است این هفته به تهران سفر کند. اگر ایران به تعهدات خود در این توافق پایبند باشد، این احتمال وجود دارد که بار دیگر به عنوان شریک کلیدی طرحهای هند برای متنوع کردن منابع انرژی خود ظاهر شود.
بازرگانی و تجارت منطقهای، حوزه دیگری است که نشان میدهد هند به دنبال سرمایهگذاری در زمینههایی است که با توافق هستهای به روی جهان باز شده است. هند گامهایی برای سرمایهگذاری در بندر چابهار در جنوب ایران برداشته است. توسعه روابط تجاری از طریق این بندر، میتواند برای هند راهی ارتباطی برای دسترسی به افغانستان و آسیای میانه به وجود آورد، بدون اینکه از بابت همسایه خود، پاکستان نگران باشد. این مسیر میتواند جایگزینی برای قطب منطقهای در بندر گوادر در پاکستان باشد، جایی که چین بیشترین سرمایهگذاری را در آن انجام داده است. «مایکل کوگلمن» (Michael Kugelman) و «تانوی مادان» (Tanvi Madan) کارشناسان اقتصادی گفتهاند این درهای باز اقتصادی میتواند تاثیرات ژئواستراتژیک بسیار زیادی داشته باشد.تا زمانی که ایران به تعهداتش در توافق هستهای عمل کند، هند میتواند از این قضیه نفع ببرد و به همین دلیل تصور این مساله سخت است که هند از اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران حمایت کند. به همین دلیل است که «سندی برگر» مشاور سابق امنیت ملی آمریکا این دیدگاه را که اعمال تحریمهای بیشتر منجر به دستیابی به توافق بهتری میشد، رد کرده و آن را گزینهای گمراه کننده توصیف میکند. «سوزان رایس» مشاور امنیت ملی آمریکا نیز وقتی گفت توافق هستهای ایران، اجماع بینالمللی جدیدی به وجود آورده است و اگر کنگره بخواهد رای منفی به آن بدهد، این وضعیت منجر به فروریختن ساختار تحریمها خواهد شد، به هند اشاره کرد. وی اظهار داشت: کشورهایی مثل هند و ژاپن که برای اجرای این تحریمها هزینه اقتصادی پرداختند، دیگر احساس نخواهد کرد مجبور به انجام چنین کاری هستند. ایران هم در آن موقع میگوید: نگاه کنید! ما توافق هستهای را امضا کردیم. ما آماده هستیم وظیفه خود را انجام دهیم، ولی حالا که هیچ چشماندازی از برداشته شدن تحریمها وجود ندارد، ما هم میخواهیم برنامه نامحدود هستهای خود را ادامه دهیم». به این ترتیب میتوان گفت اگر کنگره آمریکا توافق هستهای را رد کند، هرگونه تلاش آمریکا برای اعمال مجدد تحریمها علیه ایران به دنبال اجماعی که بعد از این توافق به وجود آمده است در نهایت ممکن است منجر به انزوای آمریکا در جامعه بینالمللی شود، نه ایران».
وال استریت ژورنال