دیوید گاردنر: به نظر میرسد ترکیه تصمیم گرفته است سیاست خود را در قبال گروه داعش تغییر دهد. پس از آنکه یک عامل انتحاری این گروه ماه گذشته سبب کشته شدن 32 فعال اجتماعی جوان در یک مرکز فرهنگی کردها در نزدیکی مرز ترکیه و سوریه شد، حاکمان اسلامگرای ترکیه در نهایت متوجه تهدیدات جدی علیه خود شدند. از این رو، آنکارا نیروی هوایی خود را مأمور هدف قرار دادن مواضع داعش در شمال سوریه کرد. جنگندههای ترکیه مواضع شورشیان کرد در شمال عراق را هدف قرار دادند تا آنها نتوانند از شرایط پیشآمده به نفع خود بهرهبرداری کنند. ترکیه در نهایت با درخواست واشنگتن برای باز کردن پایگاه هوایی اینجرلیک به روی هواپیماهای جنگی آمریکایی با هدف حمله به مواضع گروه داعش موافقت کرد.مشکل موجود در چرخه سیاست داخلی ترکیه درباره داعش این است که افراد خارج از چرخه مقامات دولتی به دشواری میتوانند شرایط جدید را باور کنند. سیاست حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه کاملا تغییر یافته است. ترکیه به رویکرد تهاجم علیه داعش روی آورده است و در این میان نام رجب طیباردوغان بیش از همه مطرح میشود. پس از آنکه شهروندان ترکیه سبب شدند حزب عدالت و توسعه در انتخابات سراسری ماه گذشته اکثریت خود را از دست بدهد، به نظر میرسد اردوغان به فکر چاره افتاده است. او در تلاش برای مقابله با کردهاست زیرا ائتلاف حامی کردها سبب نقش بر آب شدن طرحهای اردوغان برای به دست آوردن اکثریتی قاطع به منظور سرمایهگذاری روی کرسی ریاستجمهوری خود و دریافت اختیارات بیش از اندازه شد. سیاست ترکیه در قبال سوریه و راهبردش در قبال کردها تغییر یافته است.
اوایل سال 2011 زمانی که شورشیان علیه بشار اسد رئیسجمهور این کشور قیام کردند، اردوغان - که در آن زمان نخستوزیر ترکیه بود- تلاش کرد از اسد بخواهد شیوه خود را تغییر دهد اما اسد نپذیرفت. اردوغان با خشم هر چه تمامتر به تحولات سوریه واکنش نشان داد. او مرزهای جنوبی ترکیه را روی داوطلبانی باز کرد که خواستار مبارزه با نیروهای وفادار به بشار اسد بودند. بدین ترتیب، ترکیه به مسیری برای انتقال تروریستها به سوریه تبدیل شد. سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه موسوم به «میت» (MIT) تسلیحات در اختیار شورشیان قرار داد. هدف از این اقدام کمک به گروه احرارالشام بود که یک گروه سلفی محسوب میشد. اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد گروه داعش و جبهه النصره - شاخه القاعده در سوریه که در حال حاضر با احرارالشام همپیمان شده است- از این تحولات به نفع خود بهرهبرداری کردند.
حتی پس از حمله داعش به عراق در تابستان گذشته، به نظر میرسید حزب عدالت و توسعه ترکیه از این موضوع زیاد خشمگین نیست. زمانی که داعشیها پاییز گذشته کوبانی را به محاصره خود درآوردند، رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه اعلام کرد تفاوتی بین داعش و حزب اتحاد دموکراتیک - همان جنگجویان کرد که در کوبانی در مقابل داعش مقاومت میکردند - وجود ندارد. با این حال، اردوغان به عنوان نخستوزیر ترکیه مذاکرات را با اعضای حزب کارگران کردستان یا همان پکک آغاز کرد تا به شورشهای 30 ساله آنها پایان دهد. او تلاش کرد این کار را با ایجاد فضای بازتر فرهنگی و سیاسی برای اقلیت کردهای ترکیه انجام دهد. بسیاری از کردهای ترکیه این احساس را دارند که همانند یک بازیچه با آنها رفتار شده است. آنها بر این باورند اردوغان این کار را با هدف افزایش آرای حزب عدالت و توسعه در انتخابات و تضمین جاهطلبیهای خود برای حکومت بر ترکیه انجام داده است. به همین سبب آنها حمایت خود را از حزب دموکراتیک خلق اعلام کردند و حزب عدالت و توسعه اکثریت خود را از دست داد. حزب دموکراتیک خلق ائتلافی حامی کردهاست که از حمایت لیبرالها و چپگراها برخوردار است. در بحبوحه این تحولات سیاسی، کردها و ترکهای مخالف حزب عدالت و توسعه همدست داعش قلمداد شدند. فراهم بودن شرایط برای انتقال تروریستها به سوریه از طریق ترکیه سبب به وجود آمدن فضایی برای ابراز همدردی با داعش و آسیب دیدن نظام پلیس، دادستانان و سازمانهای جاسوسی شد که به سبب اقدامات دولت علیه رقبا در اطراف خود تضعیف شده بودند. یکی از اعضای حزب عدالت و توسعه اعلام کرد: «فکر میکنم تا همین اواخر ارتباطاتی بین ترکیه و داعش وجود داشته است.» در پی حادثه شارلیابدو در ماه ژانویه در فرانسه، افرادی که با داعش ابراز همدردی میکردند مراسم یادبودی برای عاملان آن حمله در استانبول برگزار کردند. یکی از پایگاههای اصلی حامی داعش در ترکیه تنها چند روز قبل از بمبگذاری ماه گذشته در ترکیه تعطیل شد. تاکنون، واکنش غیرعادی دولت ترکیه به منتقدان سبب بروز سوالاتی شده است. «کان دوندار» یکی از نویسندگان روزنامه جمهوریت به جاسوسی متهم شد. جمهوریت همان روزنامهای است که خبر انتقال تسلیحات از سوی سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه را به شورشیان فاش کرد. افسر پلیسی که مانع انتقال این تسلیحات شد و دادستانی که پیگیر این پرونده بودند، در زندان به سر میبرند. «خدری گورسل» یکی از نویسندگان لیبرال در ترکیه هفته گذشته از روزنامه ملیت اخراج شد. علت اخراج او توئیتی اعلام شد که او در آن اعلام کرده بود اردوغان مسؤول خشونتهای داعش در ترکیه است. این در حالی است که طی 2 سال گذشته شمار زیادی از نویسندگان ترک شغل خود را از دست دادهاند.
حادثه بمبگذاری در ترکیه در نزدیک مرز شمال غربی سوریه رخ داد، یعنی از همان جایی که ترکیه برای گروه احرارالشام کمک ارسال میکرد. این حادثه در شرق رخ نداد، جایی که گروه داعش در حال مبارزه با شبهنظامیان حزب اتحاد دموکراتیک است. از نظر دولت ترکیه، داعش بد و داعش خوب وجود دارد. داعش خوب همان گروهی است که مانع عبور اعضای حزب اتحاد دموکراتیک از رود فرات میشود.
اما چنین تناقضاتی دوام نخواهد داشت. در ابتدا، جنگجویان کرد سوری که به سبب کمکهای پکک و حملات هوایی آمریکا تقویت میشدند از جمله موثرترین جنگجویان در مقابل گروه داعش بودند اما این بار ترکیه نیز به صف مبارزان با گروه داعش پیوسته است.
فایننشال تایمز