بن وایت: روز پس از توافقنامه هستهای میان ایران و 1+5 در وین، «ایان آوستین» نماینده حزب کارگر در پارلمان انگلیس، «فیلیپ هاموند» وزیر خارجه کشورش را متهم کرد که از توافقنامهای مطلقا بد حمایت کرده که باعث ناامیدی کامل تلآویو شده است. پاسخ هاموند خیلی جالب بود. او گفت: «سوالی که ما باید بپرسیم این است: تلآویو از چه توافقی خوشش میآید؟»
البته پاسخ این است که اسرائیل هیچ توافقی را با ایران نمیخواهد بلکه میخواهد بحران هستهای همیشه باقی بماند که به نظر من به نفع منطقه و منافع ما نیست. در واقع وزیر خارجه محافظهکار انگلیس به پارلمان کشورش میگوید اسرائیل دنبال رویارویی همیشگی با تهران است. چنین موضعگیریای نشان میدهد منافع استراتژیک انگلیس با اسرائیل متفاوت است.
قضیه توافقنامه هستهای ایران و پاسخ وزیر خارجه انگلیس، دستکم نشان میدهد روابط اسرائیل با متحدان سنتیاش به سمتی میرود که دچار مشکل میشود. نابرابری میان واکنش اسرائیل از یک طرف و سیاستمداران غربی از طرف دیگر نشاندهنده شکاف عمیق و طولانیمدت میان دو طرف است. در اسرائیل نه فقط نتانیاهو و اعضای کابینه او، بلکه شخصیتهای کلیدی مخالف دولت اسرائیل نیز در انتقاد از این توافقنامه صحبت کردند. «اسحاق هرتزوگ» این توافقنامه را بد خواند و گفت منافع امنیتی اسرائیل را به خطر میاندازد. در غرب فقط سیاستمداران و مقامات نبودند که نظری مثبت درباره توافقنامه داشتند بلکه اکثر تحلیلگران و اندیشکدههایی که در زمینه سیاست خارجی مطالعه دارند، از این توافقنامه حمایت کرده و آن را مثبت ارزیابی کردهاند. یک مقام آمریکایی- که خواست نامش فاش نشود- در گفتوگو با «هاآرتص» با اشاره به حرفهای هاموند تاکید کرد: «نتانیاهو چیزی کمتر از تسلیم شدن ایران و برچیده شدن کامل برنامه هستهای این کشور را نمیخواهد به همین علت هم با هرگونه توافق هستهای مخالف است». حتی اوباما در کنفرانس خبری در کاخسفید ادعای نتانیاهو را به تمسخر گرفت که گفته بود ایران دنبال این است که کل جهان را به کنترل خود درآورد.
«جان کری» وزیر خارجه آمریکا نیز این حرف را که میشد توافق بهتری به دست آورد، رد کرد. اوباما نیز قصد خود را برای مقابله با تلاشهای اسرائیل و لابی اسرائیلی برای فشار بر کنگره به منظور ابطال این توافقنامه، اعلام کرد.
پیشبینی میشود موضعگیری درباره اسرائیل به مسالهای حزبی در آمریکا تبدیل شود که میتواند بر نتیجه انتخابات آینده ریاستجمهوری این کشور تاثیر بگذارد. تابستان گذشته «فرانک لونتس» مشاور سابق کابینه اسرائیل درباره نحوه دفاع از شهرکهای یهودینشین در کرانه باختری، نظرسنجیای انجام داد که نشان میداد میزان حمایت از اسرائیل در میان دموکراتهای آمریکا بشدت کاهش یافته است. برای مثال 47 درصد آنها بر این باورند اسرائیل رژیمی نژادپرست است. 13 درصد جمهوریخواهان نیز همین نظر را داشتهاند. به باور لونتس این نظرسنجی شاهد خوبی است که نشان میدهد اسرائیل دیگر نمیتواند ادعا کند از حمایت هر دو حزب در آمریکا برخوردار است. نظرسنجی ماه آوریل بلومبرگ نیز همین روند را نشان میدهد. نظرسنجی مشابه یک سال پیش گالوپ که در زمان عملیات «لبه محافظ» اسرائیل علیه نوار غزه، انجام شد نشان داد 51 درصد بزرگسالان آمریکایی زیر 30 سال حمله اسرائیل به غزه را غیرقابل توجیه دانستند، در حالی که فقط 25 درصد آن را توجیهپذیر میدانستند. ناراحتی رهبران اروپایی از سیاستهای اسرائیل در گسترش شهرکهای یهودینشین در مناطق اشغالی فلسطین، هر روز آشکارتر میشود و آنها با صراحت بیشتری در انتقاد از این مساله صحبت میکنند.
منابع سیاسی ناشناس در اسرائیل به «یدیعوت آحارونوت» گفتند انتقاد وزیر خارجه جمهوری چک نشان از جایگاه اسرائیل در اتحادیه اروپایی دارد و دوستان ما نیز این تنش را احساس میکنند و آنها تلاش میکنند با صراحت درباره مشکلی که وجود دارد صحبت کنند و در واقع جمهوری چک دیگر از ما حرفشنوی ندارد و از ما پول نمیگیرد.
حتی «هاموند» وزیر خارجه انگلیس در سفر 16 جولای خود به اسرائیل در کنفرانس خبری با نتانیاهو تاکید کرد خطر زیادی وجود دارد که جایگاه اسرائیل در افکار عمومی سراسر جهان بیش از این سقوط کند. به علاوه حمایتها از اتحادیه اروپایی برای پافشاری بر تعهداتش به حقوق بشر و استقلال فلسطین افزایش یافته است بویژه اینکه در عمل این اتحادیه دیگر جلوی اقدامات تنبیهیای را که مستقیما مصونیت اسرائیل را هدف قرار میدهد، نمیگیرد. اگرچه غیرممکن نیست که این روندها را برعکس کرد اما با توجه به رویکردهای بنیادین و افراطی در سیاست اسرائیل، چنین کاری بعید است.
در هر حال اینها همگی نشانههایی از بدتر شدن روابط درازمدت میان اسرائیل و متحدان غربی آن است به طوری که حتی سناتور «دیان فاین استاین» که از حامیان اسرائیل است، به نتانیاهو درباره تخریب خانههای فلسطینیان، آواره کردن آنها و غصب زمینهای بیشتری از آنها هشدار میدهد.
پایگاه اینترنتی «میدل ایست آی»