مدتی بود که لبنان از صحنه حوادث خبرساز لبنان خارج شده بود اما در آخرین روز مرداد بار دیگر در راس اخبار رسانههای منطقه و جهان قرار گرفت. تسنیم به بررسی شکلگیری جنبش موسوم به «گندتان درآمده» و یورش آن به ساختمانهای ریاست جمهوری و پارلمان و همچنین از سرگیری درگیریها بین نیروهای وابسته به جندالشام و جنبش فتح در اردوگاه عین الحلوه پرداخته است. هواداران این جنبش با الهام از بحران زباله که در روزهای اخیر بر بیروت سایه افکنده است، فساد در این کشور را به زباله تشبیه کردهاند که سیاستمداران این کشور را آلوده کرده و اکنون به تعبیر اعضای این جنبش اعتراضی مسؤولان و سیاستمداران این کشور نیز همانند زباله گند زدهاند. اما درباره عوامل موثر بر شکلگیری این اعتراضات میتوان گفت که 2 دسته از علل را میتوان در این زمینه موثر ارزیابی کرد.
نخست عللی که از فضای عمومی لبنان و از رکود سیاسی حاکم بر این کشور ناشی میشود که به علت توافق نکردن احزاب و گروههای سیاسی بر سر نامزد رئیسجمهور، برگزار نشدن انتخابات پارلمانی به علت توافق نکردن درباره قانون انتخابات حاصل شده و خود موجبات ایجاد خلأ و رکود فعالیتها را در خیلی از بخشها پدید آورده است.
دسته دوم به عللی مربوط میشود که خاص شکلگیری جنبش اعتراضی موسوم به «گندتان درآمده» است که در فراهم کردن بستر این اعتراضات موثر بوده و اساسا میتوان آن را به علت شتابزا تعبیر کرد. در تئوریهای مربوط به جنبشهای اجتماعی علت یا علل شتابزا به عوامل و متغیرهایی گفته میشود که نقش جرقه را در آغاز یک انفجار اجتماعی بازی میکند و اگر چه نقش و اندازه آن به لحاظ حجمی کوچک به نظر میرسد اما آثار و پیامدهایی که به دنبال میآورد به مراتب گستردهتر است. از این دید انباشت زباله در بیروت را میتوان به عامل شتابزا تشبیه کرد.
بررسیهای موجود حاکی از این است که تا پیش از این مسؤولیت جمعآوری زبالههای بیروت برعهده یک شرکت وابسته به جریان المستقبل به رهبری سعد حریری است که از عوامل عربستان به شمار میرود اما این شرکت چند هفته است که فعالیت خود را به حالت تعلیق درآورده و شرکت دیگری نیز یا به دلیل رکود حاکم بر دولت یا به دلایلی که هنوز معلوم نیست به سرعت جایگزین نشده و لذا انباشت زباله آن هم در گرمای تابستان صدای اعتراض مردم و جوانان را درآورده و آنها را به سمت نهادهای ریاست جمهوری و پارلمانی کشانده است.
معترضان غافل از عربستان
هر چند نمیتوان از نقش مسؤولان دولتی لبنان در بروز و ادامه خلأ سیاسی و بحرانهای اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن غافل شد اما آنچه در این میان قابل تامل است اینکه نمیتوان از نقش و دخالت بازیگران آشوبسازی همچون عربستان در این قضایا غافل شد. زیرا عربستان از یکسو مانع از این شده است که لبنان قبل از تعیین سرنوشت سوریه از خلأ سیاسی خارج شود و از دیگر سو همچنان که گفته شد مسؤولیت جمعآوری زباله برعهده یک شرکت وابسته به جریان المستقبل به ریاست سعد حریری بوده است.
همچنین جندالشام که یک گروه وابسته به آن آغازگر درگیریهای اخیر در اردوگاه عینالحلوه بوده از سوی بحیه حریری، دختر رفیق حریری نخستوزیر سابق پشتیبانی مالی میشود. این شاخصها به روشنی نقش عربستان را در آغاز و تداوم طولانی خلأ سیاسی در لبنان نشان میدهد و بر این واقعیت مهر تایید میزند که خروج لبنان از این وضعیت به تغییر رویکرد عربستان بستگی دارد.
جهتگیری رسانهها
نخست رسانههای وابسته به عربستان است که کوشیدهاند جنبش اعتراضی را مهار شده نشان دهند و در عین حال مانع از اوجگیری اعتراضات شوند.دوم رسانههای وابسته به محور مقاومت است که به طور ملایم از مطالبات و خواستههای جنبش اعتراضی جدید حمایت کرده و در عین حال اتخاذ سیاست سرکوب از سوی وزارت کشور را مورد انتقاد قرار دادهاند.
در این میان رسانههای قطر نقش آتش بیار معرکه را بازی کرده و کوشیدهاند به این جنبش دامن بزنند.