گروه سیاسی: جلسه کمیسیون ویژه بررسی برجام صبح دیروز در مجلس شورای اسلامی برگزار شد و همان‌گونه که پیش از این اطلاع داده شده بود، عباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی میهمانان کمیسیون بودند.به گزارش «وطن امروز»، این جلسه پس از تلاش اخیر حامیان دولت برای حاشیه‌سازی علیه کمیسیون ویژه بررسی برجام تشکیل شد و در ابتدای این جلسه نیز علیرضا زاکانی توضیحاتی درباره نحوه حضور خود در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری پنجشنبه ارائه کرد. اما عباس عراقچی دیروز در حالی به کمیسیون ویژه بررسی برجام رفت که تاکید اخیر رهبر معظم انقلاب درباره ضرورت تصمیم‌گیری مجلس درباره برجام، به عنوان تصمیم فصل‌الخطاب، تثبیت شده بود. عراقچی پیش از این بارها و حتی یک بار در کمیسیون ویژه بررسی برجام تاکید کرده بود که تصویب برجام در مجلس به مصلحت نخواهد بود. دیروز اما اعضای کمیسیون برجام در حالی منتظر توضیحات عراقچی درباره موضوعاتی مانند بازگشت‌پذیری تحریم‌ها و نیز موضوع محدودیت‌های موجود در قطعنامه 2231 بودند که معاون وزیر امور خارجه و نفر دوم در واقعه وین، یک بار دیگر و در کمال حیرت اعضای کمیسیون، باز هم بر موضع قبلی خود اصرار و تصریح کرد که تصویب برجام در مجلس به مصلحت نیست و او با این موضوع مخالف است. به گزارش
«وطن امروز»، این اظهارنظر مشکوک عراقچی در حالی است که حفره‌های خطرناکی مانند باقی ماندن چارچوب تحریم‌ها و نیز مکانیسم بازگشت‌پذیری تحریم‌ها باعث نگرانی‌های جدی در داخل کشور شده است و کارشناسان ضمن قدردانی از زحمات تیم مذاکره‌کننده، خواستار اصلاح و تمیز کردن متن از خطرات احتمالی هستند. به همین دلیل رهبر معظم انقلاب بر نقش‌آفرینی و تصمیم‌گیری مجلس نسبت به اصلاح این ایرادات برجام تاکید کرده‌اند. از سوی دیگر ورود مجلس به موضوع برجام باعث می‌شود این تعهدات بین‌المللی مجاری داخلی خود را نیز طی کند و قاعدتا در افکار عمومی دنیا این به عنوان یک حسن‌نیت جدی از سوی ایران تلقی خواهد شد. با این حال اما دولتی‌ها بارها مخالفت علنی خود را با این موضوع نشان داده‌اند و از سوی دیگر، اکنون و پس از تاکید صریح رهبر انقلاب، باز هم عباس عراقچی مأمور شده است تا مخالفت خود را با این موضوع نشان دهد. سیدحسین نقوی، سخنگوی کمیسیون برجام درباره اظهارات عراقچی در جلسه دیروز مجلس گفت: عراقچی با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری در ملاقات نمایندگان مجلس خبرگان با معظم‌له، تعبیر خودشان را از بیانات حضرت آقا بیان کردند و باز هم به‌عنوان نظر کارشناس «تصویب برجام در مجلس را صلاح ندانستند». وی گفت: عراقچی در ادامه به نقش مجلس اشاره و تصریح کرد مجلس به برجام اگر به‌عنوان یک معاهده نگاه نکند، نقش قوی‌تری می‌تواند ایفا کند. چون وقتی معاهده سند شود و به تصویب مجلس برسد، قانون می‌شود و خودمان را به دست خودمان ملزم کرده‌ایم. عراقچی در ارتباط با ابعاد حقوقی قطعنامه و برجام توضیح داد که شورای امنیت فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی را تحت فصل 7 منشور ملل‌متحد قرار داده بود.
این اظهارنظر عجیب عراقچی از 2 نظر قابل بررسی است:
1- آنچه از وین به تهران آمده ایرادات خطرناکی دارد بنابراین مکانیسم و سازوکار اصلاح این ایرادات چیست؟ آیا واقعا تیم مذاکره‌کننده به ایرادات این متن واقف نیست؟ آیا آنچه آنها در وین توافق کرده‌اند باعث لغو تحریم‌ها می‌شود؟ و آیا آنها در برآوردهای خود به این موضوع توجه کرده‌اند که گنجاندن مکانیسم بازگشت‌پذیری تحریم‌ها چگونه از سرمایه‌گذاری در کشور جلوگیری می‌کند؟ بنابراین با توجه به اینکه مسیر اصلاح برجام بسته نشده، لذا زمان، زمان اصلاح این متن است و سازوکار قانونی آن نیز مشخص است. ورود مجلس به برجام با یک هدف اساسی شکل می‌گیرد و آن، لغو کامل تحریم‌هاست.
2- موضوع دوم نیز مربوط به یک استدلال عجیب است که می‌گوید مجلس به برجام ورود کند ولی آن را یک تعهد نبیند! خب در این حالت اساسا مجلس برای چه باید به برجام ورود کند؟ ورود مجلس زمانی است که تعهدی داده شده است. به همین دلیل واقع‌بینانه‌ترین اقدامی که باید برای برجام انجام داد، اصلاح و سپس قانونی کردن آن است. مخالفت صریح عراقچی با ورود مجلس به موضوع برجام در واقع مخالفت با اصلاح این متن است و قاعدتا این مخالفت شائبه برانگیز خواهد بود.
ادامه اظهارات عراقچی در کمیسیون ویژه بررسی برجام نیز تکرار همان مواضع گذشته بود و البته کمتر موقعی پیش آمده که در لابه‌لای اظهارات آنها درباره برجام، سوالات مهم پاسخ داده شود. سیدحسین نقوی، درباره دیگر اظهارات عراقچی در کمیسیون برجام، به فارس گفت: عراقچی همچنین عنوان کرد قطعنامه‌های قبلی ممکن است به لحاظ تحریم‌های اعمال‌شده، مهم نبوده باشند، ولی مجوزی بود برای اقدامات تحریمی سایر دولت‌ها مثل آمریکا و همپیمانان آنها و چنین اقدامات تحریمی آنها به سوی اجماع جهانی و تبعیت سایر کشورها از تحریم پیش می‌رفت ولی قطعنامه 2231، موضوع هسته‌ای را ذیل فصل 25 تعریف می‌کند. وی اظهار داشت: به گفته عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده کشور، خروج از ذیل فصل 7 یکی از دستاوردهای حقوقی قطعنامه 2231 است. نکته دیگر اینکه شورای امنیت در این قطعنامه، برنامه هسته‌ای ایران را با چشم‌انداز تجاری شدن آن مورد تایید قرار می‌دهد بنابراین برنامه هسته‌ای که تهدید علیه امنیت و صلح جهانی قلمداد می‌شد، حالا مورد تایید قرار گرفته و نه تنها اقدام علیه صلح و امنیت جهانی محسوب نمی‌شود، بلکه آن را مورد تایید قرار می‌دهد و کشورها تشویق می‌شوند با ایران و برنامه هسته‌ای آن همکاری کنند.
این ادعاهای عراقچی در حالی است که ایران هیچ‌گاه ذیل فصل 7 نبوده است با این حال مسؤولان وزارت خارجه بارها تاکنون این ادعا را مطرح کرده‌اند.
دولت درباره لغو تحریم‌ها منفعل است
مجلس بر بررسی برجام در قالب لایحه اصرار دارد. برخلاف دولتی‌ها که نماینده آنها برخلاف مصالح کشور باز هم از مخالفت با بررسی برجام در مجلس می‌گوید؛ نمایندگان مجلس در انتظار لایحه برجام هستند. حسین نجابت یکی از اعضای کمیسیون ویژه برجام مجلس شورای اسلامی دراین‌باره اظهار داشت: از ابتدای تشکیل کمیسیون ویژه برجام مجلس، نظر اعضا بر این بود که به استماع دیدگاه‌های متنوع پرداخته تا امکان قضاوت وجود داشته باشد. وی محور عملکرد این کمیسیون را بررسی کارشناسانه متن برجام عنوان کرد و افزود: محوریت کار این کمیسیون کاملا کارشناسی است نه سیاسی و جناحی؛ از ترکیب اعضا نیز مشخص است بر مبنای بررسی دقیق و کارشناسانه شکل گرفته است. نجابت به بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع اعضای مجلس خبرگان اشاره کرد و ادامه داد: فرمایشات ایشان این مساله را تقویت می‌کند که دولت برجام را به‌صورت یک لایحه تقدیم مجلس شورای اسلامی کند تا روند قانونی خود را طی کند. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: چگونگی رسیدگی به لایحه برجام و تصمیم‌گیری درباره آن در جلسات کمیسیون ویژه بررسی می‌شود. اسماعیل کوثری، دیگر عضو کمیسیون برجام نیز گفت: رهبر معظم انقلاب سال گذشته و اوایل امسال که بحث توافق لوزان مطرح شد چند نکته را بسیار صریح و شفاف در جمع کارگزاران مطرح و به عنوان خطوط قرمزی برای تیم مذاکره‌کننده کشور مشخص کردند. با وجود اینکه تیم مذاکره‌کننده کشور عنوان کردند بعضی مواضع را رعایت کردیم ولی در عمل این‌گونه نبود و در اصل این مواضع رعایت نشد. عضو کمیسیون ویژه برجام مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح کرد: در بحث تحریم‌ها مقام معظم رهبری تاکید بر لغو یکباره آنها داشتند ولی در متن برجام و بررسی بند بند آن نه تنها کلمه لغو به میان نیامده بلکه بحث این است که ابتدا باید راستی‌آزمایی شده و پس از مدت‌ها اگر تشخیص دادند تعلیق شود. کوثری در ادامه این مطلب گفت: لذا رهبر معظم انقلاب بسیار تحمل کردند تا شاید تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای یا رئیس‌جمهور موضوع لغو تحریم‌ها را مطرح کرده و با مسؤولان سیاسی آمریکا مقابله به مثل کنند. وی با انتقاد از عدم عملکرد مناسب در راستای بیانات رهبر معظم انقلاب از سوی برخی مسؤولان کشور گفت: از آنجایی که مسؤولان آنگونه که باید در جهت این بیانات عمل نکردند لذا مقام معظم رهبری خودشان به صورت مستقیم وارد شده و در حضور نمایندگان مجلس خبرگان بحث برجام و تحریم‌ها را مطرح کردند. کوثری با انتقاد از سخنان رئیس‌جمهور تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب احساس مسؤولیت کردند تا هم مردم در جریان کامل موضوع قرار گرفته و هم مجلس شورای اسلامی وظیفه خود بداند به طور جدی به موضوع برجام رسیدگی کرده و آن را مورد ارزیابی قرار دهد.
پژوهشکده شورای نگهبان: برجام باید در مجلس تصویب شود
روز گذشته پژوهشکده شورای نگهبان با انتشار گزارشی به لزوم تصویب برجام توسط مجلس اشاره کرده و به ابهاماتی که درباره صلاحیت خانه ملت وجود دارد، پرداخته است. به گزارش میزان به نقل از روابط‌عمومی شورای نگهبان، این گزارش که «بررسی ابعاد حقوقی برجام در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران» نام دارد، برنامه جامع اقدام مشترک را از منظر حقوقی مورد تحلیل قرار داده است. در این گزارش پس از بررسی ماهیت حقوقی برجام، به لزوم تصویب آن توسط مجلس شورای اسلامی اشاره شده و این موضوع از منظر حقوقی مورد واکاوی قرار گرفته است. در ادامه این گزارش، به ابهاماتی که درباره صلاحیت مجلس شورای اسلامی وجود دارد پرداخته شده و به اشکالات حقوقی صلاحیت مجلس دراین‌باره پاسخ داده شده است. ارتباط برجام با قطعنامه سازمان ملل، صلاحیت شورایعالی امنیت ملی در ورود به برجام، بررسی داوطلبانه بودن تعهدات، خلاف قانون اساسی بودن عمل به برجام درصورت عدم تصویب آن توسط مجلس شورای اسلامی، تاثیر عنوان برنامه جامع اقدام مشترک در ماهیت حقوقی آن، دلیل عدم تصویب برجام توسط پارلمان سایر کشورهای طرف مذاکره، بررسی عدم امضای برجام توسط رئیس‌جمهور یا نماینده قانونی وی، امکان تصویب برجام از طریق ارائه طرح توسط نمایندگان درصورت عدم ارائه لایحه توسط دولت و حدود صلاحیت مجلس شورای اسلامی در بررسی و تصویب برجام از جمله موضوعاتی است که در این گزارش از منظر حقوقی مورد کنکاش قرار گرفته است.