گروه اقتصادی: پس از توافقات هسته‌ای ایران انتظار از بازار ارز کاهش قیمت‌ها بود اما افزایش نرخ‌های ارز به همه این خوش‌خیالی‌ها پایان داد. کارشناسان معتقدند بازیگر اصلی بازار ارز بانک مرکزی است و این سوال را می‌پرسند که آیا دولت با محوریت این بانک برای جبران کسری بودجه عمدا روی به گرانی ارز آورده است؟ بنا به گفته مقامات بانک مرکزی، یکی از افتخارات این بانک در دو سال و نیم گذشته تثبیت وضعیت نرخ ارزها در بازار آزاد بویژه نرخ دلار بود اما در روزهای اخیر نرخ ارزها بویژه قیمت ارزهای اصلی مانند دلار روندی تصاعدی در پیش گرفته و به یکباره افزایش چشمگیری یافته است، به طوری که این نرخ در آخرین معاملات خود قیمت ۳۵۰۰ تومان را تجربه کرد. افزایش عمدی قیمت دلار توسط دولت و بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه، موضوعی است که همواره در دوران‌های مختلف مطرح بوده و بارها بانک مرکزی نسبت به اینکه به صورت عمدی قیمت‌ها را افزایش می‌دهد یا دستکاری می‌کند، متهم شده است، اگرچه این بحث همیشه از سوی مقامات بانک مرکزی و مسؤولان دولتی تکذیب شده است اما این بار به نظر نمی‌رسد دلیل افزایش قیمت دلار در بازار چیز دیگری غیر از این باشد و این سوال مطرح است که آیا بانک مرکزی نرخ دلار را عمدا افزایش داده و بالا نگه داشته است؟ کمااینکه مدیران بانک مرکزی همواره مطرح می‌کنند که بازار ارز و قیمت‌ها همیشه تحت نظارت و کنترل آنهاست و اجازه افزایش قیمت‌ها را نمی‌دهند اما این بار قیمت‌ها به‌راحتی و به صورت تدریجی در حال افزایش است و به نظر نمی‌رسد بانک مرکزی قصدی برای کنترل نوسانات و افزایش قیمت‌ها داشته باشد تا اینکه نرخ دلار در بازار در حول و حوش ۳۵۰۰ تومان تثبیت شود. از طرفی برخی از اقتصاددانان به کسری بودجه دولت اشاره می‌کنند و می‌گویند که به دلیل اینکه بازار ارز در انحصار بانک مرکزی است، این بانک به‌راحتی می‌تواند نرخ ارز را آن طور که می‌خواهد، تغییر دهد. این در حالی است که دولت در شرایط فعلی با کاهش قیمت نفت و برخی مسائل دیگر، با کسری‌های بودجه کلان مواجه است اما در نقطه مقابل این روزها موضوع ساماندهی صرافی‌ها از طریق افزایش سرمایه آنها مطرح است و مقاومت‌هایی از طرف برخی صرافی‌ها صورت گرفته است. برخی از این صرافی‌ها تلویحا مطرح کرده‌اند که برای مقابله با بانک مرکزی نرخ دلار را افزایش می‌دهند، این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی افزایش قیمت ارز توسط صرافی‌ها امکان‌پذیر نیست و بازار ارز و کنترل نرخ‌ها در اختیار و انحصار بانک مرکزی است. در اصل گذر نرخ دلار از قیمت‌های تثبیتی در 2 سال اخیر کمی تامل‌برانگیز است، اگرچه دلایلی از جمله افزایش تقاضا به دلیل سفر حج و غیره هم مطرح است اما اینگونه موارد نمی‌تواند منجر به جهش یکباره نرخ‌ها در بازار ارز شود. همچنین دولت با کاهش قیمت نفت در شرایط فعلی روبه‌رو است و نرخ آن در هر بشکه به حدود ۴۶ دلار رسیده است، این عامل هم تاثیر بسزایی در قیمت ارز دارد و هرچه نفت بیشتری فروخته شود، میزان موجودی دلار در بازار افزایش می‌یابد و همین موضوع باعث کاهش تقاضا شده و قیمت آن روند نزولی را طی می‌کند اما اکنون با کاهش قیمت نفت و همچنین تحریم‌ها شاهد کمبود دلار و افزایش تقاضا در بازار هستیم.  به هر حال کارشناسان اقتصادی بر این عقیده هستند که یکی از عاملان افزایش قیمت ارز خود دولت با محوریت بانک مرکزی است که بازار ارز را به صورت انحصاری در اختیار دارد. چند روز پیش خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی ایران هم موضوع دستکاری نرخ ارز در بازار به صورت عمدی توسط بانک مرکزی را گوشزد کرد و نسبت به تبعات این اقدام هشدار داد. وی با اشاره به دخالت دولت در بازار ارز، تاکید کرد: قیمت ارز اکنون در بازار دستکاری می‌شود و این بازار نیست که قیمت ارز را تعیین می‌کند؛ در نتیجه فاصله میان ارز آزاد و مبادله‌ای بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ تومان به‌وجود می‌آید.  وی اظهار داشت: در این میان، دولت مجبور است گام بعدی را برداشته و در تعرفه‌ها دخالت کند بنابراین آنها را دستکاری می‌کند، بالا و پایین می‌برد و در این حین، فساد شکل می‌گیرد، چراکه رانت توزیع می‌شود، پس دستگاه‌های نظارتی باید ورود کنند. روز گذشته هم ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی ضمن اشاره به این نکته که در 4 ماه نخست سال ١٣٩٤ نسبت به دوره مشابه سال قبل، دامنه نوسان نرخ ارز ٧٠ درصد کاهش یافته است، سیر افزایش قیمت دلار را انکار کرد و گفت به دلیل تخلیه حباب‌های قبلی موجود در نرخ ارز، بازار کشش افزایش نرخ را ندارد.  وی در‌ عین‌ حال به صورت ضمنی وجود هرگونه دستکاری در قیمت‌ها را منکر و مدعی شد که این نرخ امروز را ما تعیین نکرده‌ایم و در بازار و حسب نیروهای طبیعی و درونی فعال در عرضه و تقاضای ارز شکل گرفته است. همچنین صمد کریمی مدیر اداره صادرات بانک مرکزی درباره علت روند افزایشی نرخ ارز در بازار داخلی گفت: ما از سال ۹۲ تاکنون شاهد ثبات نسبی نرخ ارز در کشور هستیم اما در سال ۹۴ همگرایی بین نرخ بازار بین‌بانکی و نرخ بازار آزاد دیده می‌شود.  وی افزود: در ۲۳ تیر نرخ بازار آزاد به ۳۲۱۲ تومان رسید ولی بعد از آن شاهد روند فزاینده در نرخ ارز هستیم که در واقع به نرخ قبل از توافق برگشت و علت آن افزایش تقاضای واقعی، افزایش تقاضای سفته‌بازی، احتیاطی و تبدیل دارایی و افزایش حجم معاملات فردایی است که عمدتا توسط بازارسازهای غیررسمی صورت می‌گیرد به طوری که حجم معاملات کاغذی رکورد شکسته و در برخی روزها به ۴ میلیون دلار رسیده است.  وزیر اقتصاد نیز با تاکید بر اینکه نوسانات روزهای اخیر در بازار ارز و رسیدن قیمت دلار به ۳۵۰۰ تومان، نگران‌کننده نیست، گفت: کسری بودجه نداریم و متمم هم نمی‌دهیم.  علی طیب‌نیا در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسش مهر، نوسانات روزهای اخیر در بازار ارز را عادی دانست و گفت: این نوسانات نگران‌کننده نیست. نوساناتی که در 2 سال اخیر وجود داشته، نوسانات محدود بوده است. نوسانات قیمت ارز در هر اقتصادی در حد محدود وجود دارد و این امری طبیعی است اما به هرحال علت نوسانات اخیر ارزی را باید از رئیس کل بانک مرکزی سوال کنید، چراکه هر کسی باید در حوزه تخصصی خود صحبت کند. وزیر امور اقتصادی و دارایی درادامه گفت: ما کسری بودجه نداریم.