حسین علوی: یوکیا آمانو به ایران آمد. حرف و حدیث‌ها و شایعات و شنیده‌های فراوانی درباره ماموریت‌های آمانو در این سفر منتشر شده است و همه در انتظارند تا ببینند مدیرکل آژانس برای چه به ایران آمده است. به گزارش «وطن‌امروز»، دیدار روز گذشته آمانو با حسن روحانی البته تا حدودی ماموریت آمانو در این سفر را مشخص کرد! آنگونه که حسن روحانی به یوکیا آمانو گفته، دولت ایران در آستانه اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی است. او به آمانو گفت ایران پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا خواهد  کرد و در ادامه نیز از آمانو خواست او نیز درباره اقدامات ایران «منصفانه» قضاوت کند!  حسن روحانی در دیدار «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، وظایف این آژانس را مهم و پیچیده در عرصه فنی، حقوقی و سیاسی توصیف کرد و با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در 12 سال گذشته روابط گسترده‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته و همواره تلاش کرده این مناسبات، خوب، منظم و قانونی باشد، گفت: توقع ما از آژانس بیش از آن چیزی نیست که در اساسنامه آن آمده است و ما به دنبال خواسته‌ای بیش از قرارداد پادمان فی‌مابین ایران و آژانس نیستیم. رئیس شورایعالی امنیت ملی، افزود: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از یک طرف بر فعالیت‌ هسته‌ای کشورها نظارت می‌کند تا انحرافی در مسیر برنامه‌های صلح‌آمیز آنها ایجاد نشود و از طرف دیگر تلاش می‌کند تا کشورها از فناوری‌های پیشرفته صلح‌آمیز در عرصه هسته‌ای بهره‌مند شوند و ما امیدواریم این نهاد با انجام وظایفش، حرکتش را در ماه‌های آینده در زمینه کمک به پیشرفت علمی کشورها از جمله ایران افزایش دهد. رئیس شورایعالی امنیت ملی با اشاره به مذاکرات خوب ایران با کشورهای 1+5 ، از همه این کشورها به‌خاطر به‌کارگیری تمام توان خود در طول 2 سال مذاکرات که منجر به یک توافق مهم و تاریخی شد، قدردانی و خاطرنشان کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اجرای توافق نقش مؤثری خواهد داشت. او با ابراز خرسندی از اینکه ایران در مذاکرات با 1+5 در نهایت در زمینه مطالعات ادعایی به یک مدالیته برای توافق دست یافت و سندی نیز میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران امضا شد، نحوه همکاری دستگاه‌های مربوط در ایران با آژانس به منظور حل برخی مسائل باقیمانده را ارزشمند دانست و گفت: ما در اجرای برجام به طور داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا می‌کنیم و امیدواریم شما نیز منصفانه‌ بر اجرای توافق برجام نظارت داشته باشید.
نقشه‌راه پس از دیدار با روحانی امضا شد!
اظهارات آمانو در دیدار با روحانی نیز قابل تامل بود. مدیرکل آژانس در سخنانش تلویحا گفت نقشه‌راه، یعنی توافق محرمانه‌ای که او در روز جمع‌بندی برجام با علی‌اکبر صالحی امضا کرده بود؛ پس از دیدار چند روز قبل او با حسن روحانی نهایی شده بود! مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی  با ابراز خرسندی از گسترش همکاری میان ایران و آژانس پس از انتخاب دکتر روحانی به ریاست جمهوری ایران و انجام توافق برجام و امضای نقشه راه میان ایران و آژانس پس از دیدار اخیر با ریاست‌جمهوری کشورمان اظهار داشت: آژانس به دنبال شفاف‌سازی در مسائل و اجرای وظایف محوله است که می‌تواند پایه‌های خوبی برای همکاری بلندمدت باشد. وی با قدردانی از ترتیبات فراهم شده در جریان این سفر برای انجام مأموریت‌های آژانس اظهار امیدواری کرد گزارش کارشناسان آژانس در زمینه PMD هر چه سریع‌تر در چارچوب برجام، پس از توافق با کشورهای مذاکره‌کننده در شورای حکام ارائه شود. آمانو تأکید کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حرکت گام‌به‌گام، منظم و رو به جلویی در بررسی برنامه‌های مرتبط با ایران در نظر گرفته است و تلاش می‌کند با بی‌طرفی و تأکید بر حقایق گزارش خود را منعکس کند.
مأموریت: فراتر از پروتکل!
براساس اظهارات روحانی و آمانو، ماموریت مدیرکل آژانس برای نظارت بر اجرای تعهدات ایران در نقشه راه و برجام مشخص شد البته پیش از سفر آمانو به تهران، خبرگزاری‌های رویترز و آسوشیتدپرس در گزارش‌هایی حضور در پارچین و بازرسی از این مرکز نظامی و همچنین بازجویی از دانشمندان ایرانی را بخشی از ماموریت آمانو اعلام کرده بودند. براساس اظهارات حسن روحانی، به‌رغم مصوبه مجلس هفتم که اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را ممنوع کرده است، دولت یازدهم در آستانه اجرای پروتکل الحاقی است و براساس آن بازرسی‌هایی از مراکز نظامی ایران صورت خواهد گرفت که در این میان قطعا پارچین محل رفت و آمد بازرسان آژانس خواهد شد. اشاره آمانو به موضوع PMD نیز به همین خاطر است البته براساس مشاهدات موجود، تعهدات ایران در برجام و به صورت فنی در نقشه راه فراتر از پروتکل الحاقی است. یوکیا آمانو در نشست عمومی اخیر آژانس نیز به همین موضوع اشاره کرد و تصریح کرد رژیم بازرسی‌ها از ایران، فراتر از پروتکل الحاقی خواهد بود بنابراین سفر آمانو به تهران، آغاز اجرای رژیم ویژه بازرسی‌ها از ایران است و در این رژیم، بازجویی از دانشمندان ایرانی نیز مطرح است. هرچند سخنگوی سازمان انرژی اتمی آن را تکذیب کرده باشد.
کلاه سعدآباد!
اما آمانو درحالی بازرسی‌های خود را در ایران آغاز خواهد کرد که یک اظهارنظر قابل تامل حسن روحانی در دیدار طرفین، توجهات را به خود جلب کرده است، آنجا که روحانی با اشاره به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، از آمانو خواست آژانس نسبت به تعهدات ایران قضاوتی منصفانه داشته باشد! این اظهارنظر روحانی بدون تردید ماجرای مذاکرات سعدآباد و کلاهی که آژانس بر سر ایران گذاشت را یادآوری می‌کند! به گزارش «وطن امروز»، 29 مهرماه 83 حسن روحانی به همراه جواد ظریف و تعدادی دیگر از تیم مذاکره‌کننده دولت اصلاحات مقابل وزرای خارجه 3 کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه قرار گرفتند و بیانیه سعدآباد را امضا کردند. توافق سعدآباد اولین توافق از توافق‌های سه‌گانه حسن روحانی در پرونده مذاکرات هسته‌ای بود. بهانه این توافق، جلوگیری از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت بود و در حالی که ایران از اولین حقوق هسته‌ای خود نیز برخوردار نبود، متعهد به پذیرش رژیم عدم اشاعه و همچنین اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی شد. اما در کنار عدم‌ تعهد اروپایی‌ها به تعهدات ناچیز خود و تصویب قطعنامه‌های جدید علیه ایران در شورای حکام، آنچه سعدآباد را در ذهن مردم ایران باقی خواهد گذاشت، کاری بود که محمد البرادعی، مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر آقایان آورد. ماجرا مربوط به درخواست اروپایی‌ها برای توقف فعالیت‌های معدود هسته‌ای ایران بود.
مذاکرات سعدآباد دنبال می‌شد و تیم ایرانی از پذیرش تعلیق خودداری می‌کرد؛ قرار بود پس از مذاکرات آنها به دیدار رئیس‌جمهور بروند اما وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه اعلام کردند دیدار با خاتمی منوط به پذیرش تعلیق از سوی ایران است. یوشکا فیشر، وزیر خارجه آلمان در کتاب خاطرات خود این موضوع را اینگونه روایت کرد: «در گفت‌وگوهای اولیه و مقدماتی ما ۳ وزیر خارجه کشورهای اروپایی و نماینده ایران، همواره تاکید می‌کردیم بدون توقف فعالیت‌های اتمی ایران، توافقی بین ما حاصل نخواهد شد. ایرانی‌ها حاضر به تعلیق فعالیت نبودند. گفت‌وگوهای ما به نقطه‌ای رسید که ما به ایرانی‌ها گفتیم بدون قبول توقف فعالیت‌های اتمی راه‌حل مناسبی حاصل نخواهد شد و ما بدون معطلی خواهان رفتن به فرودگاه و بازگشت به کشورهای خود هستیم. این گفته‌های ما منجر به قطع جلسه شد. ایرانی‌ها با دستپاچگی شروع به تلفن زدن کردند و بالاخره در این باره هم به توافق رسیدیم». ایران در سعدآباد تعلیق را پذیرفت اما قرار شد این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد که این توافق را تفسیر می‌کند. به عبارتی تفسیر آژانس از «تعلیق» مبنای اقدامات ایران شود. حسین موسویان از اعضای تیم مذاکره‌کننده سابق، درباره این موضوع توضیح جالبی می‌دهد. موسویان می‌گوید: آقای روحانی توی ملاقات خصوصی از آقای البرادعی سوال کرد «این تعلیقی که شما می‌گویید، یعنی چی؟ آقای البرادعی به آقای روحانی گفت فقط مواد به سانتریفیوژها وارد نشود، یعنی تعلیق». ایران تعلیق را پذیرفت اما البرادعی تفسیری غیر‌ از آنچه به روحانی گفته بود از تعلیق ارائه کرد. قطعه، مونتاژ، تولید سانتریفیوژ، حتی ساخت و ساز، تحقیقات، اصفهان و... ذیل تفسیر البرادعی قرار گرفت. به عبارتی تیم مذاکره‌کننده ایرانی به گمان آنکه تعلیق فقط مربوط به عدم تزریق گاز به سانتریفیوژها است، آن را پذیرفت اما آژانس در تفسیر خود از تعلیق که مبنای توافق سعدآباد قرار گرفته بود؛ همه فعالیت‌های هسته‌ای ایران را متوقف کرد! به عبارتی البرادعی یک کلاه گشاد بر سر ایران گذاشت و رئیس دولت وقت هم بعدها به این اقدام البرادعی اعتراض کرد و گفت کار البرادعی «خلاف اخلاق» بود!
عبرت بگیرید!
اکنون باز هم تاریخ در حال تکرار است. باز هم آقای روحانی در مقابل طرف غربی نشست و مذاکره کرد و باز هم این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که مبنای توافق قرار گرفته است. متاسفانه در وین هم همانند 11 سال قبل، هیچ تمهیدی برای این موضوع اندیشیده نشد و باز هم دست آژانس برای هرگونه قضاوت درباره روند اجرای تعهدات ایران باز است! و این موضوع در اظهارات دیروز حسن روحانی با یوکیا آمانو نیز به وضوح آشکار بود. روحانی گفت ایران پروتکل را اجرا می‌کند و در مقابل تنها از آژانس خواست «منصف» باشد! یعنی قضاوت منصفانه‌ای از تعهدات ایران انجام دهد! این اظهارنظر آقای روحانی به معنای آن است که هیچ تدبیری برای جلوگیری از سوءاستفاده آژانس نشده است و تکرار آنچه البرادعی در سعدآباد بر سر ایران آورد؛ باز هم محتمل است! یعنی هیچ‌کس نمی‌تواند به صراحت مدعی شود آمانو آنچه البرادعی با ایران کرد را انجام نمی‌دهد! البته اظهارات اخیر آمانو در نشست عمومی شورای حکام و این جمله تاریخی او که «نمی‌توانم درباره صلح‌آمیز بودنبرنامه‌های احتمالی ایران که آژانس از آنها اطلاع ندارد، گزارش دهم!»، به خوبی نشان می‌دهد این کوچولوی ژاپنی براساس چه برنامه‌ای در حال پاییدن برنامه هسته‌ای ایران است!