گروه اقتصادی: عضو هیأت علمی دانشگاه علامه با بیان اینکه رکود در کشور به قدری است که موجودی انبارها در بالاترین سطح خود در ۵ سال اخیر قرار دارد، گفت: آنهاییکه وعده دادند 2 هفتهای سازمان مدیریت را احیا میکنند، برای این کار ۱۸ ماه زمان گذاشتند! این درحالی است که دولت اکنون به دنبال کشاندن برنامه ششم تا انتخابات ریاستجمهوری ۹۶ است! فرشاد مومنی، اقتصاددان و عضو هیاتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با «نسیم» با انتقاد از دید کمی دولتمردان یازدهم در مسائل اقتصادی اظهار کرد: تفاوت میان رشد و توسعه از مسائل ابتدایی اقتصاد است که متاسفانه در کشور ما مورد توجه قرار نمیگیرد، به شکلی که هدف نهایی اقتصاد ما به دلیل سازه ذهنی خاصی که در نظامبندی مسؤولان وجود دارد، خود رشد اقتصادی در نظر گرفته میشود. وی بر همین اساس گفت: بنابراین شاهد این هستیم که آقای نوبخت اعلام میکنند برای رسیدن به رشد اقتصادی 8 درصدی در برنامه 5 ساله توسعه کشور، باید سالی
200 میلیارد دلار داشته باشیم، در حالی که این نگاه ایشان غلط است، زیرا در یک اقتصاد توسعهنیافته رانتی مانند اقتصاد ما کیفیت رشد از اندازه رشد مهمتر است و در الفبای توسعه همواره گفته میشود که تحول کیفی مبنای اصلی توسعه است.این اقتصاددان با اشاره به نگاه غلط دولتمردان به برنامهریزی در اقتصاد گفت: در دوران وفور درآمدهای ارزی چه در دوران قبل انقلاب و چه بعد از انقلاب طوری درآمدهای ارزی را مصرف میکنیم که همه میگویند هر چه فریاد دارید، بر سر نفت بکشید و در دوران کاهش درآمد نفتی نیز میگوییم ما که پول نداریم، پس برای چه باید برنامه بریزیم.
برخی در اوج بحران نرخ بهره را بالا بردند
مومنی با انتقاد از بالا بودن نرخ سود بانکها خاطرنشان کرد: کسانی که تورم را بهانه بالا بردن نرخ بهره کردند، الان که تورم یکسوم شده چه منطقی را بهانه میکنند؟ آنهایی که قدرت جریانسازی در ایران دارند و ما خیلی محترمانه و در کلیت به آنها غیرمولدها میگوییم، در سال
91 موجی راه انداختند که تمام گرفتاریها در ایران به این دلیل است که نرخ بهره در شرایطی که تورم بالاست، پایین است و همان موقع در اوج آن بحران فشار آوردند و نرخ بهره را 10 درصد بالا بردند. وی افزود: در شرایط پیچیده کنونی ایران شما چه نرخ بهره را بالا ببرید و چه آن را پایین بیاورید، آنهایی که دسترسی به منابع دارند، چه نرخ بهره بالا برود و چه پایین بیاید سود میبرند، در هر حال قربانی عمده این ساخت نهادی عامه مردم و تولیدکنندهها هستند.
رکود بهقدری است که موجودی انبارها در بالاترین سطح خود در 5 سال اخیر قرار دارد
این اقتصاددان با بیان اینکه متأسفانه در دولت یازدهم که بسیار تمایل دارند بگویند که اوضاع، زیادی خوب است، رکود به قدری است که موجودی انبارها در بالاترین سطح خود در 5 سال اخیر قرار دارد. مؤمنی ادامه داد: در شرایطی که کشور با بحران حاد در میان تولیدکنندگان روبهرو است همین میزان تولید نیز فاقد تقاضای مؤثر است، بنابراین ایران در حال حاضر در شرایط بحران تقاضای مؤثر به سر میبرد. وی اظهار داشت: با کمال تأسف به صورت نظاموار اراده جدی برای برخورد برنامهای با مسائل کشور مشاهده نمیشود. کل ماجرای بازگرداندن سازمان مدیریت و برنامهریزی به یک نشست چنددقیقهای نیاز داشت، اما در همین حد آنهایی که وعده 2 هفتهای داده بودند، عملا 18 ماه زمان نیاز داشتند تا این نشست و برخاست را انجام دهند! وی تصریح کرد: چنانچه به مصاحبه معاون اول رئیسجمهور پس از آن جلسه مراجعه کنید، خیلی شفاف به این عدم تمایل جدی و عمیق به برخورد برنامهای برای حل مسائل آگاه میشوید.
مؤمنی در ادامه گفت: دولت محترم بنایشان بر این است که لایحه برنامه ششم را اسفندماه به مجلس بدهند، این معنایش این است که ما تا اسفند سال بعد هم برنامهای نخواهیم داشت، مگر اینکه تدبیری اندیشیده شده باشد. وی عنوان کرد: اسفند سال آینده ما با چه شرایطی روبهرو هستیم؟ در آستانه انتخابات ریاستجمهوری؛ آن زمان دیگر کسی دل و دماغ اجرا و جدی گرفتن برنامه توسعه را نخواهد داشت. مؤمنی بیان داشت: از نظر من این برخورد سهلانگارانه که زمان را از ما میگیرد و منابعمان را هدر میدهد، امروز نسبت به هر روز دیگر حتی در ربع قرن اخیر برایمان بیشتر مسالهسازی میکند و امیدوارم همه ما در حد توان خود بتوانیم دولت را متقاعد کنیم که با این برخورد نرم و غیرشفاف در زمینه برنامهگریزی، کشور راه به جایی نخواهد برد. وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر این سخنان من منعکس شود بلافاصله میگویند که 39 شورای برنامهریزی راه انداختیم و ستاد برنامه هم فعال است اما به دلیل مسائلی که مطرح کردم شرایط ما خطیرتر از آن است که تنها به حفظ ظاهر بپردازیم.
انتقاد از حرفهای کلیشهای
فرشاد مومنی، اقتصاددان همچنین چندیپیش در مصاحبهای گفت: یک مساله حیرتانگیز آن است که با وجود این شرایط خطیر، شکل برخوردی که با این شرایط پیچیده از سوی سازمان برنامهریزی مشاهده میشود بهگونهای است که گویی ما در شرایط عادی و آرام قرار داریم و با همان شیوهها که بارهاوبارها آزموده شده و نافرجامبودن آنهم محرز شده است، خود را سرگرم کردهاند. به طوری که گویی توانایی و تمایلی برای فهم بایستههای شرایط کنونی و تمهید مقدمات لازم برای تغییر آن روند مشاهده نمیشود؛ مثلا سخنگوی دولت که ریاست سازمان برنامهریزی را برعهده دارد، چندیپیش در یکی از صحبتهای عمومی با تکرار یک کلیشه بارها شکستخورده باز اعلام کرد که برای دستیابی به رشد متوسط 8 درصدی در سال، طبق برنامه ششم حدود 1000 میلیارد دلار ارز موردنیاز است. چقدر غمانگیز است؟ به هر حال این دولت براساس نقد عملکرد دولتی است که با وجود انواع مشکلات، بر سر کار آمد، ولی حالا که روی این صندلی نشستند دوباره روی همان کلیشهها تأکید میکنند. این اقتصاددان میگوید، متأسفانه ما همچنان در این سطح با نقشآفرینی دلارهای نفتی در ذهن مسؤولان کشور مواجه هستیم. میبینیم که همراه با این سازههای ذهنی فاقد وجاهت علمی اصرارهای غیرمتعارفی وجود دارد تا ساختارهای نهادی ما نیز دستنخورده باقی بماند.