گروه اجتماعی: سوء‌مدیریت و ناتوانی عربستان سعودی در برگزاری مناسک حج، عید قربان امسال را به قربانگاه بیش از 4 هزار مسلمان تبدیل کرد. پنجشنبه2 مهرماه سال جاری بود که بر اثر فقدان برنامه‌ریزی صحیح و اصولی برای مدیریت مناسک رمی‌جمرات در حج، فاجعه‌ای انسانی در صحرای منا رقم زد. فاجعه‌ای که با گذشت بیش از یک هفته از آن، همچنان درصدر اخبار مهم رسانه‌های داخلی و خارجی قرار دارد. در حقیقت بی‌تدبیری دولت عربستان برای انجام مراسمی چندهزارساله به 53 کاروان ایرانی آسیب رساند و 464 نفر از زائران را قربانی کرد تا کاروان‌های حج با سوغات غم به ایران مراجعت کنند. عمق این فاجعه و تعداد بالای کشته‌شدگان به حدی بود که براساس پیش‌بینی‌های علی جنتی، وزیر ارشاد آمار جان‌باختگان به 8 هزار نفر خواهد رسید. این درحالی است که طبق اطلاعیه روز پنجشنبه سازمان حج و زیارت، تعداد زائران ایرانی جان‌باخته در فاجعه منا 464 نفر اعلام شد.
پیگیری حقوقی و قضایی فاجعه منا
پیگیری حقوقی و قضایی فاجعه منا همچنان به عنوان یکی از مهم‌ترین مطالبات ایران و خانواده‌های قربانیان مطرح است.
حجت‌الاسلام و‌المسلمین سیدابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور با بیان اینکه پرونده حج تمتع امسال به هیچ‌وجه بسته نخواهد شد و باید کمیته حقیقت‌یاب به منظور بررسی فاجعه منا تشکیل شود گفت: حادثه مصیبت‌بار منا را تا رسیدن به نتیجه قطعی پیگیری خواهیم کرد. اما آنچه از همان ابتدای کار باعث گسترش ابعاد فاجعه و تالم بیشتر خانواده‌ها شد کارشکنی‌های پی‌درپی دولت آل‌سعود چه در زمان امدادرسانی و چه در در مراحل بعدی مانند انتقال اجساد و شناسایی قربانیان بود تا جایی که حتی رهبر انقلاب نیز در بیاناتی مهم این نکته را متذکر شدند و عواقب بدرفتاری با زائران ایرانی و نداشتن همکاری برای انتقال اجساد را به دولت آل‌سعود گوشزد کردند. پس از تاکید ایشان بر رعایت حقوق و احترام زائران و انجام مراحل انتقال پیکر جان‌باختگان، براساس اظهارات تمام مدیران و مسؤولان ایرانی که این روزها در مکه هستند، لحن گفتار و رفتار مسؤولان کشور عربستان تغییر کرد و آمادگی خود را برای همکاری در بخش‌های گوناگون اعلام کردند و برای تسهیل امور و اجابت خواسته‌های دولت ایران وارد عمل شده‌اند.
تغییر محسوس رفتار دولت عربستان
به اذعان بسیاری از کارشناسان، یکی از مهم‌ترین پیامدهای سخنان رهبر انقلاب تغییر رویه دولت عربستان بود به نحوی که شیوه برخورد و پیگیری‌های مدیران در مراحل اجرایی کار تغییر کرد. سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به تغییر رفتار و گفتمان مدیران سعودی بیان داشت: امیدواریم روند کند انتقال پیکر جان‌باختگان فاجعه منا به میهن اسلامی تغییر یافته و سرعت بیشتری پیدا کند و در روزهای نزدیک انتقال پیکرها عملی شود. اوحدی با تاکید بر اینکه وضعیت مجروحان ایرانی حادثه منا سامان پیدا کرده، گفته است: بیشتر زائران از مراکز درمانی مرخص شدند و تلاش می‌کنیم با نظارت مرکز پزشکی شرایط انتقال 12 زائر مصدوم حادثه منا را که همچنان تحت درمان هستند به ایران فراهم کنیم.
فاجعه منا و بازار داغ شایعات
عملکرد ضعیف آل‌سعود و نبود شفافیت لازم در انعکاس اخبار این فاجعه باعث رونق بازار شایعات در فضای مجازی شده است تا جایی که رئیس سازمان حج و زیارت، ضمن تشریح آخرین وضعیت انتقال اجساد جان‌باختگان فاجعه منا، از مردم خواست به آمار و اخباری که از رسانه ملی منتشر می‌شود، اعتماد کنند. سعید اوحدی به برخی اخبار و گمانه‌زنی‌ها نظیر دستگیری و ربایش زائران که در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های مجهول‌الهویه منتشر می‌شود اشاره و خاطرنشان کرد: اخبار با شفافیت کامل از طریق رسانه ملی به اطلاع مردم می‌رسد.
تشخیص هویت جان‌باختگان در ایران
همچنین سیدحسن هاشمی، وزیر بهداشت نیز در صفحه اینستاگرام خود بر تاثیرگذاری سخنان رهبری در تغییر رفتار مدیران عربستان تاکید کرده است. وی که از فضای مثبت جلسات با مدیران عربستانی در اینستاگرامش گزارش داده از انجام جلسات متعدد با حضور مقامات ارشد
۵ وزارتخانه و امرای ارتش سعودی و خالد الفالح، وزیر بهداشت عربستان خبر داده است. به گفته وی، این جلسات فضای مثبتی داشته و آنها ضمن اعلام تسلیت پادشاه سعودی به رهبر انقلاب و دولت و ملت ایران، اطمینان دادند هیچ ایرانی در مکه دفن نشده و در انتقال جان‌باختگان به ایران تسریع خواهد شد. با توجه به وضعیت اسفبار فاجعه منا و زمانبر شدن جست‌وجوی قربانیان و آسیب‌دیدگی جدی برخی اجساد، کار تشخیص هویت آنها با دشواری همراه است و براساس آخرین تصمیمات قرار است از طریق آزمایش DNA کار تشخیص‌هویت در ایران پیگیری شود. آن‌طور که وزیر بهداشت گفته است تعطیلی طولانی مدت عید قربان در عربستان باعث کندی در شناسایی و انتقال پیکرهای جان‌باختگان فاجعه منا به کشور است. وزیر بهداشت با اعلام این خبر که پیکرهای شناسایی نشده جان‌باختگان در کشور آزمایش DNA می‌شوند، گفت: هویت جان‌باختگان حادثه منا که در کشور عربستان احراز نشده است پس از انتقال اجساد به ایران با آزمایش DNA مشخص خواهد شد.
احتمال افزایش آمار جان‌باختگان به 8 هزار نفر
از دیگر نکاتی که درباره فاجعه منا به چشم می‌خورد سرپوش گذاشتن دولت عربستان بر ابعاد فاجعه و آمارسازی و انتشار اعداد و ارقام غیرواقعی برای کوچک‌تر جلوه دادن این فاجعه انسانی است. برخی کارشناسان و تحلیلگران با توجه شرایط موجود آمار جان‌باختگان را بالاتر از آنچه سعودی‌ها اعلام کرده‌اند می‌دانند تا جایی که علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با محکوم کردن بی‌تدبیری مدیران دولت عربستان در حوادث مکه و منا گفته است: براساس آخرین آمار مدیران حج تعداد فوت شده‌های کشورمان در حادثه منا ۴۶۴ نفر است اما حوادث اتفاق افتاده بیشتر از آن است که اعلام می‌شود مانند تعداد حجاج فوت شده!جنتی تعداد حجاج فوت شده در این حادثه از کشورهای گوناگون دنیا را قریب به۸ هزار نفر پیش‌بینی کرد و یادآور شد: دولتمردان عربستان باید پاسخگوی این بی‌تدبیری‌ها باشند.