سعید ملکی: پدیده «انقلاب»1 را باید یکی از بحث‌برانگیزترین و در عین حال نادرترین پدیده‌های اجتماعی به شمار آورد. «چیستی» انقلاب»، «چرایی» و «چگونگی» وقوع این پدیده از جمله مباحث پرمناقشه‌ای است که تاکنون هیچگونه وحدت نظری در رابطه با آنها در میان اندیشمندان علوم سیاسی و اجتماعی به وجود نیامده است. در این میان چیستی انقلاب را باید در مرتبه‌ای بالاتر از دیگر مباحث مورد ارزیابی و تدقیق قرار داد البته بحث بر سر چیستی انقلاب تنها ناظر به تفاوت این پدیده با پدیده‌های مشابهی چون «کودتا»، «شورش» و «اصلاحات» نیست2 بلکه در سطوحی کلان‌تر چیستی انقلاب به «ذات» این پدیده و اساساً «دائمی» بودن یا نبودن این پدیده می‌پردازد.
در این رابطه تاکنون 2 دیدگاه اصلی مطرح شده است. نگرش اول با اعتقاد به اینکه انقلاب‌ها با ساقط کردن نظام‌های سیاسی پیشین و ایجاد نظام سیاسی مطلوب انقلابیون به پایان خود رسیده‌اند، برآنند اساساً نباید انقلاب را امری دائمی برشمرد. در این نگرش رسالت اصلی انقلاب‌ها ساقط کردن نظام سیاسی پیشین و ایجاد یک نظام سیاسی جدید است. بنابراین در این نگاه انقلاب تنها ابزاری برای رسیدن به اهداف دیگری چون قدرت سیاسی است.
نگرش دوم با تاکید بر دائمی بودن انقلاب بر آن است اساساً انقلاب امری دائمی و همیشگی است و نمی‌توان و نباید آن را در ساختارهای سیاسی ایجادشده در دوران پس از انقلاب محدود کرد. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، رهبر حکیم انقلاب اسلامی به عنوان یکی از معتقدان اصلی این نگرش در دیدار اخیرشان با فرماندهان سپاه3 انقلاب را حقیقتی ماندگار و دائم و «صیرورت و تحولی عمیق و پایان‌ناپذیر» خواندند و افزودند: «برخلاف تصورات و القائات اتاق‌فکرهای بیگانه که در داخل هم عده‌ای آنها را تکرار می‌کنند، انقلاب تمام‌شدنی نیست و تبدیل آن به «جمهوری اسلامی» به معنایی که آنها فکر می‌کنند امکانپذیر نخواهد بود.» حضرت معظم‌له در توضیح این امر ضمن تاکید بر آنکه دائمی بودن انقلاب در راستای رسیدن به هدف و آرمان «حیات طیبه» است، فرمودند: «حرکت به سمت این جامعه آرمانی، حرکتی مستمر و در واقع صیرورت و تحول دائم به سمت پروردگار است.»
ایراد این بیانات مهم آن هم در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی موضوع دارای اهمیتی است که نیاز به تبیین دارد. یکی از موضوعاتی که از ابتدای انقلاب و بویژه توسط لیبرال‌های پیرو نگرش دائمی نبودن انقلاب مطرح می‌شد، آن بود که با وجود یک نیروی نظامی به نام «ارتش» دیگر نیازی به ایجاد نیروی دیگری به نام سپاه نیست. این ادعاها در حالی مطرح می‌شد که در پیش‌نویس قانون اساسی نیز نامی از سپاه برده نشده بود البته در زمان بررسی قانون اساسی نمایندگان مجلس با تاکید بر نقش و جایگاه اساسی این نهاد به بررسی و واکاوی جایگاه آن در قانون اساسی پرداختند. با بحث‌های صورت پذیرفته در نهایت با عنایت به تفاوت کارکردی میان ارتش و سپاه این نهاد با تاکیدات مکرر حضرت امام خمینی جایگاه خود را به عنوان نهادی نظامی برای پاسداری از اسلام و انقلاب در قانون اساسی پیدا کرد.
امام خمینی(ره) ضمن تاکید بر لزوم تداوم سپاه پاسداران و نقش فعال آن در آینده انقلاب اسلامی در یکی از آخرین پیام‌های‌شان در سال 67 در این رابطه فرمودند:
«به طور جد و اکید می‌گویم انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی و نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که بحق بزرگ‌ترین سنگرهای دفاع از ارزش‌های الهی نظام ما بوده و خواهد بود... روزهای حساس و تعیین‌کننده‌ای در پیش‌رو داریم و انقلاب اسلامی، هنوز سال‌ها و ماه‌های تعیین‌کننده دیگری خواهد داشت که واجب است پیشکسوتان جهاد و شهادت در همه صحنه‌ها حاضر و آماده باشند و از کید و مکر جهانخواران و آمریکا و شوروی غافل نمانند.»4
توجه به محتوای این پیام بنیانگذار عظیم‌الشأن جمهوری اسلامی و نیز فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری در جمع فرماندهان سپاه در رابطه با دائمی بودن انقلاب اسلامی، حکایت از نامحدود بودن حیطه ماموریتی سپاه پاسداران از 3 منظر زمان، مکان و موضوع دارد.
بنابراین با توجه به دائمی بودن انقلاب اسلامی، فعالیت سپاه پاسداران به عنوان پاسدار اصلی انقلاب محدود به زمان، مکان و موضوع خاصی نیست بلکه سپاه باید در هر لحظه، در هر مکان و در هر موضوع مدافع ارزش‌های انقلاب اسلامی باشد. بنا بر این برخورد با هر آن پدیده‌ای که با ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی در تعارض باشد جزئی از ماموریت این نهاد به حساب می‌آید. لذا ماموریت‌های سپاه محدود به زمان جنگ، درون مرزهای کشور و مسائل نظامی- امنیتی نیست.
........................................................................
پی‌نوشت
1- Revolution
2- به رغم ارائه تعاریف متعدد از پدیده انقلاب در یک معنا می‌توان به آن پدیده اجتماعی که منجر به تغییر و تحول بنیادین و اساسی در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و ایدئولوژیک یک جامعه با مشارکت مردم همراه با خشونت گردد، عنوان انقلاب داد. به قول علامه شهید آیت‌الله مطهری انقلاب یعنی دگر شدن، یعنی تبدیل شدن به موجود دیگر
3- دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با رهبر حکیم انقلاب/ 25 شهریور
4- پیام حضرت امام خمینی به مجمع بزرگ فرماندهان (26 شهریور 67)، صحیفه نور، ج 21، ص 19