عبدالباری عطوان: احمد داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه روز دوشنبه اعلام کرد که ترکیه به سوریه دیگر تبدیل نخواهد شد و داعش اولین مظنون در بزرگ‌ترین انفجار تروریستی و انتحاری در تاریخ ترکیه است که تجمع حزب خلق دمکراتیک ترکیه را در نزدیکی ایستگاه مرکزی قطار در آنکارا هدف قرار داد و در نتیجه به کشته شدن 128 نفر و زخمی شدن
500 تن دیگر منجر شد.  داووداوغلو در بخش اول سخنانش دچار اشتباه شد زیرا واقعا ترکیه به سوریه دیگر تبدیل نخواهد شد بلکه چه‌بسا به بدتر از سوریه تبدیل شود و آن زمانی است که این کشور به رویکرد سیاسی کنونی خود ادامه دهد که پیامدهایی برای آن خواهد داشت.  اگر نگوییم همه عوامل و مؤلفه‌هایی که سوریه را به وضع کنونی رسانده است در ترکیه نیز وجود دارد باید بگوییم بیشتر چنین عوامل و عناصری در این کشور وجود دارد، عواملی مانند شکنندگی بافت طایفه‌ای و نژادی ترکیه، وجود فساد و جنگ داخلی (با کردها) در این کشور، وجود توطئه‌های غربی و شرقی علیه آن، تنگ‌نظری نظام حاکم ترکیه و رویکرد طایفه‌گری اسلامی آنها. اگر کسی به مراحل آغاز بحران سوریه و انفجارهای انتحاری و نقض حریم هوایی سوریه و دخالت‌های بیگانه در این کشور نگاه کند، صحت سخنان ما را در می‌یابد.  شاید اقدام داووداوغلو در نشانه رفتن انگشت اتهام به سوی داعش درباره انفجار آنکارا تاحدودی درست باشد، البته هنوز این گروه مسؤولیت این انفجار را بر عهده نگرفته است، همان‌طور که مسؤولیت انفجار مشابه گذشته را در باشگاه فرهنگی کردها در منطقه سوچی در نزدیک مرزهای سوریه که به کشته شدن 33 نفر منجر شد برعهده نگرفت. نقاط مشترک مختلفی بین 2 حمله انتحاری وجود دارد. اولین نقطه مشترک این است که در هر 2 انفجار تجمع کردها هدف قرار گرفت. دومین نقطه مشترک این است که در هر 2 انفجار از یک نوع مواد منفجره استفاده شد. سومین نقطه مشترک دیگر نیز این است که براساس تحقیقات اولیه عاملان هر دو انفجار 2 برادر بودند. اگر اطلاعات اولیه درباره اینکه داعش عامل انفجار آنکاراست تایید شود، این بدان معناست که این گروه خواسته است پیام خونین و شدیدی به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بدهد با این محتوا که آتش‌بس «اعلام نشده» که تقریبا از یک سال و 6 ماه پیش بین 2 طرف وجود دارد، پایان یافته است. زمانی ‌که در تهیه کتاب خود درباره داعش با یکی از منابع نزدیک به داعش گفت‌وگو می‌کردم درباره علت احترام ترکیه به چنین آتش‌بسی پرسیدم که کاملا شفاف گفت: «ما به آنها به طور واضح پیام داده‌ایم به هر‌گونه تحرک آنها علیه خود جواب سختی خواهیم داد که همان هدف قرار دادن ثبات ترکیه و صنعت گردشگری این کشور است که سالانه 30 میلیارد دلار برای آنها درآمد دارد. دقیقا نمی‌دانیم آیا انفجار آنکارا عملی کردن این تهدید بود یا خیر اما می‌توانیم بگوییم روابط بین ترکیه و داعش طی ماه‌های اخیر دچار شکاف‌های عمیقی شده و ممکن است در نهایت به فروپاشی این روابط منجر شود و می‌توان علت‌های آن را نیز به شرح زیر یافت: اول، حمایت ترکیه از گروه «احرار الشام» و شاخه نظامی آن «جیش الفتح». این گروه یکی از دشمنان سرسخت داعش است و خبرهایی وجود دارد مبنی بر اینکه عناصر داعش عامل ترور خالد السوری یکی از مهم‌ترین سرکرده‌های جیش الفتح بودند و طی روزهای گذشته نیز مناطق شمال غربی سوریه شاهد درگیری‌های سختی بین دو طرف بود. دوم، اعتراض مقامات ترکیه به تمرکز حملات هوایی روسیه به گروه‌های به اصطلاح «میانه‌رو جهادی» مانند احرار الشام، جبهه النصره و ارتش آزاد، به گونه‌ای که– گفته می‌شود- از 70 حمله هوایی روسیه فقط 2 حمله هوایی پایگاه‌های داعش را هدف قرار داد. سوم، اقدام نیروهای امنیتی ترکیه در بازداشت خشونت‌بار ترک‌های حامی داعش که آنها را «شبکه‌های مخفی» نامید و شمار آنها نیز به هزار نفر رسید. این اقدام ترکیه در چارچوب توافق مقامات این کشور با آمریکا درباره مشارکت در جنگ علیه این گروه در مقابل موافقت با اقدام ترکیه در ساخت منطقه حائل در خاک سوریه بود. انفجار آنکارا به لحاظ شمار زیاد قربانیان و نیز به لحاظ زمان وقوع آن، شدیدترین ضربه به حزب عدالت و توسعه به ریاست اردوغان رئیس‌جمهور این کشور است بویژه اینکه 18 روز قبل از برگزاری انتخابات پارلمانی در این کشور روی داد. شمار دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی اردوغان زیاد شده است اما اضافه شدن داعش به فهرست این دشمنان خطر بزرگی برای آنکارا به شمار می‌رود زیرا این گروه در همجواری ترکیه قرار دارد و علاوه بر آن دارای پایگاه در داخل ترکیه به لحاظ عقیدتی است.
*تحلیلگر برجسته مسائل منطقه‌ای