گروه اجتماعی: این روزها با آمدن ایام محرم سراسر ایران جامه سیاه بر تن کرده و برای عزای سرور و سالار شهیدان آماده شده است. این در حالی است که امسال در پی فاجعه منا و جان‌باختن حدود 500 زائر ایرانی در عید قربان، روزها قبل از فرارسیدن ایام حزن ابا عبدالله(ع) بسیاری از شهرها سیاهپوش شد و کتیبه‌ها و بیرق‌های عزاداری بر سر در خانه‌ها نصب شده است. اما مطابق آیین و رسومی که به قدمت تدین ساکنان این سرزمین همه‌ساله و همزمان با ایام محرم در شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ ایران برگزار می‌شود امسال نیز صحنه عرض ارادت به سید و سالار شهیدان طی روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی به اوج خود می‌رسد.
گروه‌ها و دسته‌های گوناگون عزاداری به وسعت ایران در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی راهی کوی و برزن می‌شوند و برخی با نخل‌گردانی یا قومی با گروه شاخسی واخسی برای اقامه عزا بر سر و سینه می‌زنند اما برگزاری این مراسم به هر شیوه و طریق تنها برای انتقال پیام لبیک یا حسین(ع) و عشق میلیونی ایرانیان به خاندان پیامبر(ص) به سراسر جهان است.
حسینه اعظم زنجان تجلی ارادت خالصانه
یکی از پرشکوه‌ترین مراسم‌هایی که طی روزهای عاشورا و تاسوعای حسینی در ایران برگزار می‌شود گردهمایی عظیم عزاداران در حسینه اعظم زنجان است. عشاق
امام حسین(ع) با تعصب و غیرت خاصی همگی یکصدا و هماهنگ برای پاسخ به ندای سرور آزادگان عالم گردهم جمع می‌شوند. حضور خالصانه زنان و مردان عزادار در اجتماعی میلیونی به صحنه‌ای برای تجلی ارادت خالصانه به آل‌پیامبر(ص) تبدیل می‌شود و همنوایی با نوحه‌ها و مداحی‌های آذری در این مراسم از دیگر جاذبه‌های زنجان در ایام محرم است.
چارچوگردانی در استان فارس
در مرکز ایران و استان فارس نیز اسباب عزاداری و نماد عشق‌ورزی به سیدالشهدا(ع) از طریق چارچو و رسمی با عنوان چارچوگردانی هویدا می‌شود. در استان فارس و بویژه شهر استهبان نمادی از تابوت با عنوان چارچو ساخته می‌شود که به نشانه عزا و عمق ماتم شهادت امام سوم شیعیان در شهر چرخوانده می‌شود. البته باید به این نکته هم توجه داشت که اجازه این کار به همه افراد داده نمی‌شود بیشتر سادات یا افرادی که سابقه بیشتری در هیات‌ها و تکایا دارند با انجام تشریفاتی خاص یا حتی انجام غسل مجاز خواهند بود به زیر چارچو بروند.
گروه‌های شاخسی واخسی آذری‌ها
در همین حال آذری‌ها هم برای انجام مراسم در ایام محرم رسم و رسوم خاص خود را دارند. آذری‌زبان‌ها با راه‌اندازی دسته‌های شاخسی واخسی(شاه‌حسین وای‌حسین) برای اقامه عزای سیدالشهدا(ع) راهی خیابان‌ها می‌شوند و به خواندن مرثیه و شعر در مدح سالار شهیدان و یارانش می‌پردازند که این مراسم در ظهر روز عاشورا به اوج خود می‌رسد و دسته‌های عزاداری پس از طی مسافتی طولانی خود را به خیمه‌های آتش‌زده رسانده و در سوگ واقعه کربلا می‌نشینند. همچنین مراسم تشت‌گردانی یا تشت‌گذاری هم از دیگر برنامه‌هایی است که آذری‌ها به یاد سقای دشت کربلا برگزار می‌کنند.
نخل‌گردانی در یزد
یکی از جلوه‌های عزاداری خالصانه و البته سنتی ایران به پا داشتن مراسم نخل‌گردانی است که در برخی استان‌های کویری کشور انجام می‌شود این مراسم که در شهر یزد سابقه چندین و چند ساله دارد با تزئین و پوشاندن تنه درخت نخل به شیوه‌ای خاص انجام می‌شود که با همدلی و همراهی اهالی از کمک مالی گرفته تا تزئین آن صورت می‌گیرد. این مراسم از دیرباز نزد یزدی‌ها مرسوم بوده است و جذابیتی خاص دارد. «نخل» به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می‌شود که در دستجات عزاداری چرخوانده می‌شود.
سقایی همدانی‌ها در روز عاشورا
از دیگر رسوم کهنی که هنوز در غرب ایران و در همدان پابرجاست آیین سقایی است. در همدان مردانی سیاهپوش که لباسی سنتی و خاص را بر تن دارند با سر دادن نوای حزن‌انگیز به عزاداری در خیابان‌ها می‌پردازند. این افراد که خود را مرید
عباس بن‌‌علی(ع) می‌دانند با آداب و رسومی خاص در شهر به راه می‌افتند و پیران و بزرگ‌ترها کشکول و جوان‌تر‌ها هم جام‌های برنجی به‌دست می‌گیرند و به یاد لب‌های تشنه شهید کربلا در بین عزاداران آب توزیع می‌کنند.