معاون عمرانی استاندار قم با تأکید بر اینکه احیای بافت فرسوده در قم باید با تغییر نگاه صورت بگیرد، گفت: نباید نگاه اقتصادی در عرصه احیای بافت فرسوده حاکم باشد. محسن بهشتی در گفتوگو با مهر با اشاره به اینکه یکششم شهر قم بافت فرسوده و سکونتگاه غیررسمی است، اظهار داشت: معمولا در بحث شهرسازی بافت فرسوده را بیشتر با نگاه کالبدی میبینند که این موضوع اشکالاتی ایجاد کرده است. وی با اشاره به خصوصیاتی که در یک بافت برای قرار گرفتن در فهرست بافت فرسوده در نظر گرفته میشود، افزود: نفوذپذیری بافت یکی از این خصوصیات است یعنی بافتهایی که تردد خودرو در آن امکانپذیر نباشد. به گفته سرپرست ادارهکل راهوشهرسازی استان قم، عدم استحکام و ریزدانگی از دیگر خصوصیات بافت فرسوده است. وی ادامه داد: همه اینها ویژگیهای کالبدی است اما نباید نگاه فرهنگی و اجتماعی را در این عرصه نادیده گرفت. بهشتی با اشاره به اینکه در بحث بافت فرسوده شهر قم نیاز به بازآفرینی پایدار شهری داریم، ابراز داشت: در این تعریف مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دیده شده است. وی افزود: در رویکرد جدید ما به میزان درآمد خانوادهها و معضلات اجتماعی و فرهنگی که در یک بافت وجود دارد هم توجه میکنیم. معاون عمرانی استاندار قم نامگذاری بافت فرسوده برای این مناطق شهری را یک نامگذاری بد توصیف کرد و گفت: طرحهای شهرسازی ما این بافتها را ناجوانمردانه جراحی و سبک زندگی مردم در آنها را دچار چالش کرده است. وی اظهار داشت: به عنوان مثال طرحهای منطقه عمار یاسر انسجام محلات قدیمی را از بین برد و بلوار شهید روحانی هم چنین شرایطی دارد. این پروژهها برای ساکنان قدیمی این بافتها مشکلاتی ایجاد کرده، چرا که نگاه ما در اجرای آنها ترافیکی است نه شهرسازی. بهشتی معتقد است آسیبهایی در این نوع نگاه به بافت ناکارآمد شهری به وجود میآید که از آسیبهای قبلی بدتر است. در واقع این بازگشاییها در بافت فرسوده برای مردم شهر اثرات مثبتی داشته اما زندگی ساکنان این مناطق را با مشکلاتی روبهرو کرده است. وی با اشاره به انجام مطالعاتی براساس نگاه اجتماعی و شهرسازی به بافت ناکارآمد شهری اظهار داشت: این مطالعات به درون بافت توجه دارد و محله باغ پنبه را به عنوان محله پایلوت در این عرصه در نظر گرفتهایم. سرپرست ادارهکل راه و شهرسازی با اشاره به اینکه نباید نگاه اقتصادی در عرصه احیای بافت فرسوده حاکم باشد، گفت: وقتی به یک یا چند خانه، تراکم میدهیم برج دیدهبانی در محله ایجاد میشود و افراد اصیل و بومی فراری میشوند. بهشتی افزود: میشود شهر را طوری ساماندهی کرد که هم با نگاه اقتصادی باشد، هم فرهنگی و... و این در شهرهای دیگر اتفاق افتاده است.
2 هزارهکتار بافت فرسوده در قم
بنا به این گزارش، یکی از مهمترین تهدیدات استان قم وجود نزدیک به 2 هزار هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد شهری است که موجب به وجود آمدن مشکلات اجتماعی و اقتصادی فراوان شده است. در حقیقت استان قم پس از خراسان جنوبی، فرسودهترین استان کشور است. یکششم بافت مسکونی در قم بافتی است که از نظر استانداردهای معماری و شهرسازی، رفاه عمومی، شاخصهای مدیریت بحران و... نمره قبولی نمیگیرد. اسمش را گذاشتهاند بافت ناکارآمد شهری. مناطقی از شهر که یا بافت قدیمی و فرسوده شده است یا بافت جدید فرسوده ساختهشده. این آمار را سیدحسن رضوی، معاون برنامهریزی استانداری قم اعلام میکند. براساس اطلاعاتی که او ارائه میدهد 78 درصد ساختمانهایی که در استان ساخته میشوند غیرمستحکم بوده و 30 درصد واحدهای مسکونی فرسوده هستند. رضوی میگوید در سطح کشور به طور میانگین 24 درصد واحدهای مسکونی طبق تعریفی که وجود دارد، فرسوده شناخته میشوند. اینکه معضل بافت فرسوده یکی از مشکلات جدی استان است، موضوعی نیست که از نظر مسؤولان و مردم دور مانده باشد. طبق آماری که وزارت راهوشهرسازی اعلام کرده است، شهر قم 12 هزار هکتار بافت مسکونی دارد که از این مقدار، 2 هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد است. تمام این عددها نشان میدهد در زمینه ساختوساز غیرمطمئن و وجود بافت ناکارآمد وضعیت نگرانکنندهتر از آن است که بتوانیم دست روی دست گذاشته و منتظر معجزه بمانیم. سناریوهای مختلفی در زمینه بافت فرسوده وجود دارد که شاید نتوان هیچ یک را بهراحتی رد کرد یا پذیرفت. یکی از راهحلها حمایت از مردم برای نوسازی در این بافت است که با توجه به مشکلات خدماتی موجود و تعطیل شدن روند اعطای تسهیلات، چندان آسان به نظر نمیرسد و باید برای ساماندهی این شهر اقدامات لازم بهکار گرفته شود.