حجت‌الاسلام و المسلمین سید سعید لواسانی*: عُجب رذیله و پستی‌ای در درون انسان است که موجب تسلط شیطان و هلاکت او می‌شود. گفتیم ملاک عُجب آن است که انسان از خودش و کار خودش خوشش بیاید و همین دامگاه شیطان است. ملاکش هم روشن است؛ کسی که در درونش عُجبی نیست، هر تلاش و مجاهده‌ای که بکند باز می‌ترسد. «إنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا یَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِیراً» [انسان: 10] این کلام امیرالمومنین و فاطمه زهرا و حسنین علیهم‌السلام است که قرآن از زبان و قلب آنان نقل می‌کند که بعد از اینکه غذایی را که خود به آن محتاج بودند، 3 شب پیاپی به یتیم و مسکین و اسیر دادند، نه‌تنها کار خود را هیچ دیدند و منتظر پاداش و تشکری نشدند، بلکه گفتند: «بى‏گمان ما از پروردگارمان می‌ترسیم، روزى که تیره و بسیار سخت است». چقدر این حالت در ما وجود دارد؟  مگر خدا تفضلی فرماید و ما را از این رذیله نجات دهد. اینکه می‌بینیم پیامبر خدا و ائمه اطهار صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین با مقام عصمتی که دارند که هیچ گناه و خطایی در آستانه وجود آنان راه ندارد و با عبادات عجیب که فوق طاقت امثال ماست، اینگونه ناله می‌زنند و می‌ترسند و نگران هستند، دلیلش آن است که آنان خودشان و طهارت روحی‌شان و کارهای‌شان را به هیچ می‌انگارند، یعنی واقعاً اصلاً در پیشگاه عظمت الهی برای خود و کارهایشان حسابی باز نمی‌کنند، آن‌وقت است که با تمام وجود ناله می‌زنند و تضرع می‌کنند و در درگاه خدا کوچکی می‌کنند، زیرا حقیقت وجودی خودشان را که فقر محض است، می‌بینند: «یا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِید» [فاطر: 15] ما هم باید تا آخر عمر مراقب خودمان باشیم، اولاً همواره در پیشگاه خدا بنالیم و دعا کنیم و تضرع نماییم که ما را از عُجب و تسلط هواهای نفسانی و شیطان نجات دهد، ثانیاً دائماً کشیک نفس را بکشیم و اجازه جلوه‌گری و جلوه‌آرایی به آن ندهیم و ثالثاً تلاش کنیم ­ـ با تمام وجودـ  رذیله عُجب را در وجودمان ریشه‌کن کنیم، زیرا متاسفانه اکثر ما گرفتار هستیم، حتی اگر خودمان ندانیم. با این مقدمه مناسب است که مختصری درباره آثار شوم اجتماعی رذیله عُجب سخن گفته شود.  عُجب راه نفوذ و تسلط شیطان بر ماست. [الکافی:2/ 314] یعنی شیطان با این رذیله است که امکان می‌یابد قلب ما را تصرف کند.
وقتی چنین شد، عقل و خرد ما تباه می‌شود. امیرالمومنین علیه‌السلام می‌فرمایند: «عُجْبُ‏ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِه» [نهج‌البلاغه: 507]
«خودپسندی - عُجب انسان به خودش - یکی از حسدورزان به عقل اوست» که عقل او را تباه و نابود می‌کند.  آنگاه عقل معیار سنجش نیست، بلکه تابع هواهای نفسانی ماست. مسأله مهم اینکه اگر کسانی جزو کارگزاران نظام باشند، یا نخبه سیاسی و علمی باشند، یا نوعی مرجعیت اجتماعی داشته باشند و دچار عُجب باشند، 2 مشکل اساسی دارند: هم تحت نفوذ و تسلط شیطان هستند و هم عقل‌شان تباه است. در نتیجه آنان بهترین مجرای نفوذ و رخنه دشمنان در کشور و جامعه ما هستند. اگر بناست که ما دولت اسلامی را تحقق ببخشیم و جامعه را اسلامی کنیم، نیازمند مسؤولان و نخبگانی هستیم که از بند نفسانیت و عُجب رها شده باشند. اما کسانی که درون‌شان را عُجب و استکبار فراگرفته است، چه نسبتی با مدینه نبوی دارند؟ اگر بخواهیم اسلام در کشور و میان دولت و ملت ما پیاده شود، شرطش آن است که اسماء‌الله در جان ما تحقق یابد و این با بندگی حاصل می‌شود و بندگی یعنی خدابینی نه خودبینی که تحقق عُجب در جان ماست. دین خدا با اخلاص تحقق می‌یابد و چه فاصله بعیدی است بین آن و عُجب. بنابراین نفوذ دشمنان در کشور ما از همین رخنه است، یعنی رخنه‌ای که شیطان برای نفوذ و تسلط بر ما به کار می‌گیرد، دشمنان مستکبر بیرونی هم برای نفوذ و استحاله نظام و کشور ما به کار می‌گیرند. کارگزاران و نخبگانی که - بویژه تأکید می‌کنم کارگزارانی که در رده‌های بالای نظام مشغول هستند - بر خودشان عُجب دارند و از کارهای خودشان راضی هستند و کارهای خود را زیاد می‌پندارند و خطاهای خود را کوچک؛ بهترین و مستعدترین افراد برای نفوذ و تسلط شیطان بزرگ و استکبار در کشور و دولت و ملت ما هستند. این افراد هستند که نظام را از درون تهی و استحاله می‌کنند و خطرشان از هر سمی بیشتر است. چنان عُجب در این گروه‌ها که نوعی مرجعیت دارند، خطرناک است که بنیان جامعه را از هم می‌گسلد و همه مجاهدت‌ها و تلاش‌ها را خنثی می‌کند. این افراد وقتی در رذیله خود پیش بروند، نه تنها به کارها و سوابق خوب خود می‌نازند، بلکه بر رفتار ناشایست و خلاف‌ها و خطاهای خود هم شادمان می‌شوند و می‌نازند. آنان فساد در جامعه را  که فتنه 88 نمونه بارز آن بود، عین آزادی و دموکراسی و انقلابی‌گری می‌دانند و صیانت از حق مردم را عوام‌گرایی و استبداد! آنان چنان انسی با ویژگی‌های زشت گرفته‌ا‌ند که خود و اطرافیان‌شان را به دلیل این ویژگی‌ها مستحق مدح و ثنا می‌پندارند، زیرا گمان دارند هرچه می‌کنند، خوب است: «أَ فَمَنْ زُیِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً» [فاطر: 8] چرا آنان گمان می‌کنند که نیکوکردارند؟ زیرا شیطان بر آنان تسلط دارد: «وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ ما کانُوا یَعْمَلُونَ‏» [انعام: 43] این افراد بی‌چاره‌ترین افراد هستند، [نگا: چهل حدیث امام خمینی: 66 ـ 65] و بهترین طعمه برای استکبار جهانی تا در نظام و دولت و ملت ما نفوذ کند و نظام اسلامی را از درون بپوساند.
*امام جمعه شمیرانات