گروه بین‌الملل: در پی سرنگونی یک جنگنده روسیه توسط ارتش ترکیه و توصیف این اقدام به عنوان خنجر زدن از پشت، تنش میان 2 کشور در حال بالا گرفتن است و دو طرف اقداماتی را علیه یکدیگر آغاز کرده‌اند که به نظر می‌رسد روسیه در این زمینه دست بالا را دارد. برخی اقدامات روس‌ها در ارتباط با ترکیه بازتاب گسترده‌ای در محافل رسانه‌ای داشت. اولین اقدامی که از سوی روسیه صورت گرفت اعلام خبر استقرار سامانه دفاع موشکی پیشرفته
اس-400 در پایگاه روسیه در سوریه است. با توجه به قرائن موجود و هزینه‌های بالای سیاسی و اقتصادی مداخله نظامی، بعید است وضعیت 2 کشور به سوی جنگ پیش برود. همچنین عصر چهارشنبه، سفارت ترکیه در مسکو از سوی شهروندان خشمگین روسیه که به سرنگونی هواپیمای این کشور معترض بودند، مورد حمله قرار گرفت. متعاقب این اقدام، وزارت خارجه ترکیه سفیر روسیه در آنکارا را فرا خواند و اعتراض ترکیه به این اقدام روسیه را به وی ابلاغ کرد.
وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد به سفیر روسیه اعلام شده آنکارا به حمله به سفارت ترکیه در مسکو و نیز فشارهایی که علیه شرکت‌های اقتصادی و تجاری ترکیه در روسیه اعمال می‌شود، بسیار معترض است و آن را غیرقابل قبول می‌داند. در گام بعدی، وزارت خارجه روسیه روز پنجشنبه از شهروندان خود خواست با توجه به ادامه تهدیدات تروریستی در ترکیه، از سفر به آن کشور بپرهیزند و درصورت حضور در آن کشور هرچه سریع‌تر به کشورشان بازگردند که این امر می‌تواند ضربه سنگینی به اقتصاد گردشگری این کشور وارد کند. از سوی دیگر، منابع روسی، دیروز گزارش کردند اداره مهاجرت فدرالی روسیه 39 بازرگان ترکیه‌ای را در جریان حضور آنان در یک نمایشگاه کشاورزی در شهر کراسنودار جنوب روسیه به اتهام نقض قوانین مهاجرت بازداشت کرد. به گفته منابع محلی شهر کراسنودار، این افراد به‌عنوان گردشگر و بدون ویزا به روسیه وارد شده‌اند و پرداختن آنان به امور تجاری جرم محسوب می‌شود. اتباع ترکیه برای ورود به‌عنوان گردشگر به خاک روسیه به ویزا نیاز ندارند ولی در صورتی که قصد انجام اعمال تجاری، بازرگانی یا فعالیت‌های شغلی داشته باشند، حتما باید قبلا نهادهای ذی‌ربط روس را در جریان قرار داده و ویزا دریافت کنند. افراد بازداشت شده به جرایم نقدی و اخراج از روسیه محکوم می‌شوند. از سوی دیگر، دیمیتری مدودف، نخست‌وزیر روسیه نیز به کابینه خود دستور داده اقداماتی را علیه آنکارا آغاز کنند که از جمله آنها تحریم واردات مواد غذایی از ترکیه و مشارکت در پروژه‌های اقتصادی مشترک است. وزیر اقتصاد روسیه نیز اعلام کرد کشورش تحریم‌های اقتصادی گوناگونی را علیه ترکیه وضع کرده که از مهم‌ترین آنها محدودیت در صادرات گاز به ترکیه است. وی گفت تحریم‌ها همچنین خطوط هوایی، مناطق آزاد تجاری مشترک، بخش کشاورزی و بخش صنعت را نیز شامل می‌شود و همکاری در این زمینه‌ها متوقف یا با محدودیت‌های جدی مواجه خواهد شد. همزمان، وزیر کشاورزی روس‌ها قطع واردات یک محصول کشاورزی پرمصرف یعنی «گوجه‌فرنگی» ترکیه‌ای را خواستار شده و پیشنهاد داده مصرف بازار داخلی کشورش از طریق واردات از ایران و مراکش تأمین شود. تحلیلگران سیاسی می‌گویند تنش‌های ایجاد شده در روابط 2 کشور علاوه بر به‌خطر انداختن میلیاردها دلار از مبادلات بازرگانی 2 کشور، درگیری‌های سوریه را وارد پیچیدگی‌های بیشتر خواهد کرد. ترکیه در حال حاضر بیشترین صادرات کالا را به روسیه انجام می‌دهد؛ به علاوه، 2 کشور برنامه‌هایی برای ایجاد یک خط لوله گاز جدید و انجام مبادلات اقتصادی در زمینه مواد غذایی و گردشگری دارند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، 2 ماه پیش در دیدار با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود پیش‌بینی کرده بود حجم مبادلات بازرگانی آنکارا و مسکو در 8 سال آینده 3 برابر شده و به رقم 100 میلیارد دلار خواهد رسید؛ پیش‌بینی‌ای که در سایه تحولاتی که از روز سه‌شنبه در روابط 2 کشور آغاز شده، اکنون در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
تاوان تکفیری‌های پان‌ترکیست
در ارتفاعات شمال سوریه نزدیک به لاذقیه تروریست‌های ترکمان تاوان قتل یکی از 2 خلبان سوخوی سرنگون شده روسی و همچنین بالگرد امدادرسان به آنها را می‌دهند. از روز چهارشنبه تلفات تکفیری‌ها در منطقه به سبب شدت و وسعت حملات روس‌ها بشدت در حال افزایش بوده است. گروه‌های تکفیری ترکمان از نخستین روزهای قدرت گرفتن داعش در سوریه متحد پنهان آن بوده و در عین حال به بهانه ادعاهای پان‌ترکیستی اردوغان مستقیما تحت حمایت ارتش ترکیه هستند. گزارش‌های متعددی وجود دارد که این تکفیری‌ها در قتل هم‌قوم‌های ترکمان شیعه و سنی‌شان در عراق و سوریه نقش داشته‌اند. تروریست معروف ترکیه‌ای معروف به ابو ترکی در نبردهای جبال ترکمان کشته شد.
پوتین منتظر عذرخواهی اردوغان
رئیس‌جمهور روسیه، پنجشنبه گفت روسیه هنوز هیچ‌گونه عذرخواهی یا پیشنهاد پرداخت غرامت از طرف ترکیه به خاطر ساقط کردن جنگنده روس دریافت نکرده است. پوتین تاکید کرد کوتاهی برخی کشورها و حمایت مستقیم آنها از تروریست‌ها منجر به ظهور داعشی شد که یک پدیده ترسناک است. همزمان، رئیس‌جمهور ترکیه که گفته بود «ناتو باید پاسخ روسیه را بدهد» ولی حمایت چندانی از طرف غربی‌ها ندید در واکنش به گفته‌های رئیس‌جمهور روسیه که عذرخواهی ترکیه به دلیل شلیک به سمت سوخو 24 را خواستار شده بود، گفت: «این روس‌ها هستند که باید از ما عذرخواهی کنند». اردوغان در این باره گفت: «این ما نیستیم که باید عذرخواهی کنیم بلکه آنان که حریم هوایی ما را نقض کردند (باید عذرخواهی کنند). خلبانان ما فقط به وظیفه خود عمل کردند.»