اننا گلزاوا*: حمایت آنکارا و واشنگتن از ترکمان‌های سوری در راستای مشارکت آنان در درگیری‌ها، نبرد با ارتش سوریه، اشغال بخشی از این کشور، مقابله با اقدامات مسکو و در نهایت تجزیه سوریه دنبال می‌شود. همزمان با پیشروی ارتش سوریه به سمت حلب در شمال این کشور، ترکمان‌های ساکن آن منطقه با پشتیبانی ترکیه و آمریکا به مقابله با ارتش سوریه پرداختند. با چنین رویکردی آنان با پشتیبانی ترکیه و آمریکا خواهان نبرد با ارتش رسمی سوریه و اشغال حلب برآمدند و آنکارا نیز در جهت مقابله با مسکو از گروه پان‌ترک‌ها حمایت می‌کند.  تکفیری‌های ترکمان‌ ساکن نقاط شمالی سوریه تحت پوشش جنگنده‌های ترکی «اف-16» و آمریکایی «اف-15» موفق‌ به تصرف 2 روستا- در اتحاد با داعش- شدند و این حرکتی در راستای اشغال شهر حلب است. چنین عملیاتی همزمان با عملیات‌های ارتش دولتی سوریه به وقوع پیوست که تحت پوشش هواپیماهای جنگی روسیه در مسیر این شهر هستند ضمن آنکه ترکیه پیش‌بینی کرده طی یک هفته پس از اشغال این منطقه، برای پناهندگان سوری از خاک خود فضای مناسبی به دست خواهد آورد و گام بعدی اعلام ممنوعیت پرواز در حریم هوایی آن منطقه خواهد بود.
***
پس از آغاز عملیات نظامی روس‌ها در سوریه، ترکیه مواضع خود در این کشور را به‌تدریج از دست می‌دهد و به این ترتیب تمام طرح‌ها و اهداف‌ آنکارا در معرض نابودی قرار دارند. دیر یا زود روسیه در برابر داعش پیروز خواهد شد در حالی که ترکیه سال‌هاست از آنها در جهت مبارزه با «کرد‌ها» و «بشار اسد» پشتیبانی می‌کرد، ضمن آنکه ایجاد منطقه حائل با حمایت کشورهای غربی هدف تقویت نفوذ ائتلاف غرب را دنبال می‌کند.
اگر آنها موفق شوند، نه‌تنها در بخش‌هایی از شمال و شمال غربی این کشور بلکه در تمام قلمروی سوریه نتیجه مطلوب به دست می‌آورند و ترکیه وضعیت سیاسی تازه‌ای به خود می‌بیند و حال آنکه تهدید جابه‌جایی توازن نیرو‌های نظامی و سیاسی و تجزیه سوریه به این امر منجر خواهد شد. تنها چند روز قبل آمریکا اعلام آمادگی حمایت از ایجاد منطقه حائل را اعلام کرد در صورتی که چندی پیش این کار را به‌رغم تقاضاهای ترکیه، حاضر نبود انجام دهد.  اگر ترکیه به پشتیبانی تکفیری‌های ترکمان‌ ادامه دهد، آنها مساله ایجاد منطقه خودمختار ترکمان را مطرح خواهند کرد- اما این اتفاق امکان‌پذیر نیست زیرا ترکمان‌های سوریه به صورت پراکنده در سراسر این کشور حضور دارند- یا حداقل درباره تأمین حقوق خود سر بر خواهند آورد که این حادثه به وحدت سوریه منجر نخواهد شد. در ضمن ترکیه برای شروع زورآزمایی با روسیه در سوریه آماده است به طوری که «احمد داوود‌اوغلو» نخست‌وزیر ترکیه حضور نظامیان روسیه در سوریه را تنها در چارچوب مقابله با داعش توجیه‌پذیر می‌داند. این بیانات همزمان با اتهامات به روسیه درباره انجام حمله‌های موشکی به مواضع ترکمان‌های سوری مطرح شده است که آنکارا براساس این واقعیت به شورای امنیت سازمان ملل شکایت نیز کرد، ضمن آنکه این مساله در صحبت تلفنی بین «فریدون سینیریلی‌غلو» وزیر خارجه ترکیه و وزیر خارجه آمریکا نیز عنوان شد.
روسیه نه‌تنها در جبهه سوری بلکه در سازمان ملل نیز تحت فشار قرار دارد، ضمن اینکه در شب 21 نوامبر شورای امنیت این سازمان قطعنامه مبارزه با داعش را که توسط فرانسه ارائه شد، تصویب کرد. در این قطعنامه «پاریس» خواستار مضاعف کردن تلاش‌ها جهت جلوگیری و سرکوب حملات تروریستی و تأمین مالی گروه‌های افراطی شده است.  مسکو نیز پیش‌نویس قطعنامه‌ای را درباره سوریه ارائه کرد اما این طرح از سوی اعضا در نظر گرفته نشد که «ویتالی چورکین» نماینده دائم روسیه در سازمان ملل با همتایان فرانسوی خود درباره توسعه این روند نیز اظهار داشت: ما دوست نداریم شاهد رقابت و نگاه دوگانه بین دیدگاه‌ها باشیم.  تلاش‌ برخی نمایندگان شورای امنیت سازمان ملل در جهت جلوگیری از پذیرفته شدن طرح مسکو برای مبارزه با تروریسم به‌عنوان طرحی ناکارآمد شایسته نیست و نمی‌توان مبارزه با تروریست‌ها را با رویکرد اشتباه پیش برد.
از طرفی «متیو رایکفارت» نماینده دائم انگلیس در سازمان ملل قطعنامه روس‌ها تا زمانی که نقش «بشار اسد» در فرآیند مبارزه با تروریسم برداشته نشود را غیرقابل قبول توصیف کرد.  این در حالی است که «جان لیولی‌دریان» وزیر دفاع فرانسه نیز اعلام کرد: به احتمال زیاد پاریس پس از حملات تروریستی متحد روسیه در غرب خواهد شد و برای مذاکرات با آنها آماده می‌شود چرا که نیروهای نظامی هوایی روسیه بر مواضع داعش ضربه‌های مؤثری وارد می‌کنند و این در حالی است که خود مسکو از دست این سازمان تروریستی بین‌المللی آسیب دیده است.  در همین حال «ریاض» نیز ضربه دیپلماتیکی را در سازمان ملل در قالب تصویب قطعنامه در کمیته حقوق بشر این سازمان علیه ایران و متحدانش وارد کرد. در این قطعنامه بدون اشاره آشکار به ایران و روسیه، حضور تمام نیروهای خارجی را بشدت محکوم کرده و خواهان توقف این فرآیند شده است.  با این وجود در پرتو چنین حوادثی، اتحاد ایران و روسیه رو به افزایش است، ضمن آنکه «ولادیمیر پوتین» برای اولین بار از سال 2007 به ایران آمد و دیدار رهبر ایران و رؤسای جمهوری اسلامی ایران و روسیه از برنامه‌های این سفر بوده است.  از طرفی پوتین در شهر «سوچی» در جنوب روسیه قرار بود با «عبدالله دوم» پادشاه اردن و «سلمان آل‌سعود» پادشاه عربستان‌سعودی دیدار کند که این ملاقات‌ها با وجود اعلام قبلی به تعویق افتاد.  اوباما در مالزی توانست با «دیمیتری مدودف» مذاکره کند اما نخست‌وزیر روسیه حین دیدار با «بان‌کی‌مون» گفت: مسکو در مبارزه با تروریسم نقش بسیار بزرگی را ایفا خواهد کرد.
* معاون رئیس اندیشکده
«گام‌های راهبردی روسیه»