گروه سیاسی: گزارش یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شد! به گزارش «وطن امروز»، همه در ایران در انتظار یک گزارش منصفانه بودند تا با استناد به آن، شورای حکام پرونده PMD را برای همیشه مختومه اعلام کند. ایران طی 2 سال گذشته دسترسی‌های بی‌سابقه‌ای را برای آمانو و بازرسانش فراهم کرد. دروازه همه تاسیسات هسته‌ای ایران به روی آمانو و کارمندانش باز شد حتی آنها توانستند به تاسیسات نظامی پارچین نیز راه یابند و از آنجا نیز بازرسی کنند. دسترسی به پارچین این انتظار ایران از آمانو را پررنگ‌تر کرد که گزارشی منصفانه درباره ادعای پی‌ام‌دی منتشر کند!
ایران انتظار داشت گزارش آمانو سلامت برنامه هسته‌ای ایران در شرایط فعلی را تایید کرده و همچنین بی‌اساس بودن اتهام تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای در سال‌های 2002 تا 2003 را رد کند! براساس مطالعات ادعایی، ایران به تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای و استفاده از چاشنی‌های انفجاری با قدرت بالا بین سال‌های 2002 تا 2003 متهم شده بود!
در واقع انتظار ایران از آژانس، تایید سلامت برنامه هسته‌ای ایران از ابتدا بود! بویژه اینکه برجام و عقب‌نشینی بی‌سابقه ایران از حقوق هسته‌ای خود، در واقع صورت مساله پرونده هسته‌ای ایران را بسته است به همین خاطر، دلیلی برای مطرح بودن یا اثبات ادعاهای گذشته علیه ایران وجود ندارد. گزارش یوکیا آمانو شامگاه چهارشنبه به وقت ایران منتشر شد! و متاسفانه به‌رغم پیش‌بینی‌های داخلی، او اتهام آمریکا به ایران مبنی بر تلاش برای ساختن سلاح هسته‌ای بین سال‌های 2002 تا 2003 را تایید کرد! البته وی در این گزارش پا را از اتهام آمریکایی‌ها فراتر نهاد و به‌رغم آنکه اتهام آمریکا مربوط به بازه زمانی بین سال‌های 2002 تا 2003 بوده است؛ آمانو مدعی شد این تلاش‌ها تا سال 2009 ادامه داشته است! یوکیا آمانو در این گزارش به جزئیاتی از ساختار و روند و حتی نام پروژه‌های ادعایی برای آزمایش چاشنی‌هایی با قدرت بالا و همچنین استفاده از نمک سبز برای تولید اورانیوم اشاره کرده است. او با نام بردن از برخی دانشمندان صنعت دفاعی کشورمان مدعی شده است تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای در پارچین صورت گرفته و تا سال 2009 ادامه داشته است اما پس از سال 2009، انحرافی در این زمینه مشاهده نشده است! آمانو در این گزارش نوشته است: آژانس، ارزیابی کرد قبل از پایان 2003، یک ساختار سازمانی در ایران وجود داشته که برای هماهنگی طیفی از فعالیت‌های مربوط به توسعه وسیله انفجاری هسته‌ای مناسب بوده است. اگرچه برخی فعالیت‌ها بعد از سال 2003 انجام گرفت اما این فعالیت‌ها بخشی از تلاش‌های هماهنگ نبوده است. مدیرکل آژانس به موضوع چاشنی‌های انفجاری نیز اشاره کرده و نوشته است: تولید چاشنی‌های امن و سریع‌العمل و تجهیزات مناسب برای روشن کردن چاشنی‌ها، جزء مرکزی یک برنامه برای تولید یک وسیله انفجاری هسته‌ای از نوع انفجار از داخل است. قبل از نوامبر 2011 آژانس اطلاعاتی داشت که نشان می‌داد ایران در سال‌های 2003- 2002 چاشنی‌های سیم پل انفجاری و یک توانمندی انفجار با ولتاژ بالا را ایجاد کرد که ترکیب این دو به چندین چاشنی این امکان را می‌داد تا به طور همزمان در کمتر از میکروثانیه جرقه زده شود. در ادامه این گزارش آمده است: در جریان نشست‌های سال 2014 براساس چارچوب همکاری، ایران اطلاعاتی در اختیار آژانس قرار داد که نشان می‌داد در دسامبر 2000 وزارت دفاع ایران تصمیم گرفت تدابیر و نیازمندی‌های امنیتی برای عملیات‌های خاص را بهبود دهد که شامل مواد منفجره متعارف
تولید شده از چاشنی‌های امن‌تر بود. ایران اعلام کرد کار مقدماتی روی چاشنی‌های سیم پل انفجاری توسط یک گروه صنعتی وابسته به وزارت دفاع انجام شد پس از آن در سال 2002 کار بیشتر انجام شد که به تولید موفق چاشنی‌های سیم پل انفجاری منجر شد. ایران به آژانس ویدئوی فعالیت‌های آزمایشگاهی انجام شده را نشان داد، ویدئویی که ایران اعلام کرد مرتبط به صنعت هوافضای آن بود. آژانس خاطرنشان می‌کند ایران توضیحی برای فعالیت‌هایی که اطلاعاتی از اقداماتش در دوره سال‌های 2000 تا 2003 دریافت شده، ارائه نکرده است. آمانو در این گزارش همچنین نوشته است: همانطور که قبلا گزارش شد، در ارتباط با آزمایش هیدرو دینامیک، آژانس از اعضای خود اطلاعاتی را که در آن تصاویر ماهواره‌ای نیز موجود بود دریافت کرد که براساس آن ایران در مجتمع نظامی پارچین در سال 2000 یک سیلندر بزرگ را نصب کرده است. اطلاعات دیگر نشان دادند ایران سیلندر مطابق پارامترهای محفظه شلیک ماده انفجاری که در اطلاعات منتشره کارشناسان خارجی ذکر شده است را طراحی کرده که در آن تا 70 کیلوگرم ماده انفجاری لازم برای انجام آزمایش (هیدرودینامیک) جا می‌گیرد. این اطلاعات نشان می‌دهد ایران در ابتدا محفظه‌ای را نصب کرده سپس ساختمانی را در اطراف آن بنا کرده است البته این ساختمان تا اواخر سال 2003 مورد استفاده قرار گرفته بود. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خاتمه، گزارش خود درباره اتهام تلاش ایران برای ساخت سلاح اتمی را اینگونه جمع‌بندی کرده است: ارزیابی کلی آژانس این است که طیفی از فعالیت‌های مرتبط با توسعه دستگاه‌های انفجاری هسته‌ای به‌عنوان تلاش‌های هماهنگ قبل از سال 2003 در ایران انجام شده است. همچنین اقدامات دیگری نیز بعد از سال 2003 انجام شده است. آژانس همچنین ارزیابی کرد که این فعالیت‌ها از مطالعات علمی و امکان‌سنجی و کسب ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خاص فنی مربوط فراتر نرفته است. آژانس هیچ نشانه معتبری از فعالیت‌های مرتبط با توسعه یک دستگاه انفجاری هسته‌ای بعد از سال 2009 در ایران پیدا نکرده است.
بدتر از برجام
به‌رغم انتظارات، یوکیا آمانو بی‌سابقه‌ترین یا به عبارت دقیق‌تر، بدترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را علیه ایران منتشر کرد!
آمانو در این گزارش اتهام آمریکا مبنی بر تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای را تایید کرد! تاکنون در هیچ یک از گزارشات آژانس، این ادعای آمریکا تایید نشده بود و صرفا آژانس این اتهامات را مطرح می‌کرد اما به‌رغم مذاکرات هسته‌ای منتهی به برجام و نیز دسترسی‌های بی‌سابقه‌ای که ایران به آمانو داد، او در نهایت اتهام آمریکا را در گزارش آژانس تایید کرد! به اعتقاد کارشناسان، این گزارش در حقیقت برای بی‌اعتبار کردن مواضع ایران ارائه شده است چراکه به‌رغم یک دهه تاکید ایران مبنی بر نبود برنامه هسته‌ای نظامی در ایران، اما آمانو به قطعیت این برنامه که همان ادعای آمریکا در پی‌ام‌دی است را تایید کرده است! این در شرایطی است که ایران براساس برجام، یک عقب‌نشینی بی‌سابقه از حقوق هسته‌ای خود داشته و صنعت هسته‌ای خود را به حالت تعلیق درآورده است! در حقیقت با گزارش آمانو، آنچه رخ داده، تقویت ادعای آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران است! یعنی آمانو هر آنچه آمریکا طی یک دهه گذشته علیه برنامه هسته‌ای ایران مطرح کرده است را تایید کرد! بر این اساس، موضع دولت آمریکا در موضوع نحوه مقابله با ایران هسته‌ای نیز تقویت شده است! آمریکایی‌ها اکنون مهر تایید آژانس بر دشمنی و تقابل کاخ سفید با برنامه هسته‌ای ایران را دریافت کرده‌اند! آنها می‌گویند براساس گزارش آمانو، بنیان و فلسفه تحریم‌ها منطقی بوده است و بر همین اساس، آنها بر این باورند برجام یک اقدام تنبیهی و مجازات علیه برنامه هسته‌ای ایران است! در واقع با گزارش آمانو، اکنون این ارزیابی تقویت شده است که ایران به دلیل انحراف برنامه صلح‌آمیزش به سمت سلاح هسته‌ای، با فشار بین‌المللی مواجه شد و برجام نیز یک مجازات برای جلوگیری از تکرار چنین انحراف‌هایی خواهد بود. به معنای دقیق‌تر، گزارش آمانو، صلاحیت ایران برای داشتن یک برنامه صلح‌آمیز مطابق ان‌پی‌تی، حتی پس از 15 سال دوره برجام را نیز زیر سوال می‌برد!
عراقچی در جریان بود؟
اما واکنش تیم مذاکره‌کننده ایرانی درباره گزارش آمانو نیز باعث حیرت ناظران و کارشناسان داخلی شد! در حالی که گزارش آمانو، ماهیت توافق هسته‌ای ایران و آمریکا را تغییر داد و موضوع از یک توافق به یک محاکمه تغییر محتوا داد؛ عباس عراقچی بلافاصله پس از انتشار گزارش آمانو، گفت: برجسته‌ترین بخش گزارش مدیرکل آژانس درباره مسائل گذشته و حال در بخش جمع‌بندی گزارش آمده که به صراحت می‌گوید آنچه درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران ادعا شده بود صرفا در حد یک مطالعه و موضوعات علمی بوده است! وی افزود: با وجود آنکه آمانو قبلا گفته بود گزارشش نه سیاه است، نه سفید اما از نظر ما به سمت سفید بیشتر گرایش دارد. بویژه جمع‌بندی این گزارش صراحتا وجود یک برنامه نظامی را رد می‌کند و راه را برای اینکه شورای حکام موضوع پی‌ام‌دی را خاتمه دهد، هموار می‌کند.
جرم ثابت شد؛ برجامش کنید!
واکنش‌ها به گزارش برجام قابل تامل بوده است. روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی با اشاره به گزارش آمانو نوشت: این گزارش حتی از گزارش اطلاعات ملی آمریکا در سال 2007 نیز تندتر است! به گزارش ایران هسته‌ای، دیوید سانگر، روزنامه‌نگار معروف آمریکایی و ویلیام جی براود در مقاله‌ای برای نیویورک‌تایمز نوشته‌اند: در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است ایران تا سال 2009 در زمینه طراحی سلاح هسته‌ای فعالیت می‌کرده است یعنی بیشتر از آن زمانی که نهادهای جاسوسی آمریکا و دیگر کشورهای غربی اعلام کرده بودند. در این گزارش که مبتنی بر پاسخ‌هایی است که ایران پس از دستیابی به توافق هسته‌ای با غرب در ماه ژوئیه ارائه کرده اینگونه نتیجه‌گیری شده است که تهران پیش از سال 2004 نمونه‌سازی رایانه‌ای یک وسیله انفجاری هسته‌ای را انجام داده است. پس از آن تلاش‌های خود را در دوره دوم ریاست جمهوری جورج بوش از سر گرفته و تا دوره اول ریاست جمهوری اوباما به این فعالیت‌ها ادامه داده است اما زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فهرست مبسوطی از تجارب ایران که با وسیله انفجاری هسته‌ای مرتبط بوده است، تهیه کرد، هیچ مدرکی که نشان دهد این تلاش‌ها در زمینه طراحی یک نقشه کامل برای ساخت بمب موفق بوده است، یافت نشد. وزارت خارجه آمریکا نیز سرمست از گزارش آمانو، نسبت به اجرای هرچه سریع‌تر برجام تاکید کرد. مارک تونر تلویحا تایید کرده پرونده پی‌ام‌دی بسته می‌شود. تونر گفت: ایران به تعهداتش براساس نقشه راه عمل کرده است. این موضع وزارت خارجه آمریکا درباره مختومه شدن پی‌ام‌دی در واقع بدین معناست که آنها با استناد به گزارش آمانو می‌گویند جرم ایران اثبات شد و برجام نیز به‌عنوان مجازات اعمال خواهد شد. در نتیجه پرونده مختومه است! کابینه رژیم صهیونیستی هم در واکنش به این گزارش تحقیقات عمیق برای کشف ابعاد مخفیانه برنامه هسته‌ای ایران را خواستار شد. دفتر نتانیاهو با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: بدون تحقیقات عمیق، جهان نخواهد فهمید برنامه هسته‌ای ایران تا چه مرحله‌ای پیشرفت داشته و وضع فعلی آن چگونه است.