مهدی مهدوی‌گرگانی: در دنیای سیاست بین‌الملل و روابط میان دولت‌ها معمولا رسم بر این است که بعد از وقوع تنش میان 2 کشور، مقامات‌شان تلاش می‌کنند با برگزاری دیدارهای مستقیم از افزایش تنش و تبدیل شدن آن به بحران جلوگیری کنند اما عرف دیپلماتیک دارای شرایط و مقتضیاتی است. به عنوان مثال بعد از ساقط شدن جنگنده «سوخو 24» روسیه توسط جنگنده‌های ارتش ترکیه، مقامات آنکارا بارها خواستار دیدار و گفت‌وگو با مقامات روس شدند اما مسکو به دلایل مختلف از پاسخ مثبت به این درخواست‌ها طفره رفت. در واقع دولت روسیه با رد درخواست مقامات ترکیه اعتراض و عصبانیت خود را از اقدام ترکیه نشان داد.
به دنبال افزایش تنش میان تهران و آنکارا به خاطر اختلافات طرفین بر سر نحوه برخورد با داعش و موضوع سوریه و هشدار «رجب طیب‌اردوغان» رئیس‌جمهور بیمار[روحی] به ایران درباره حمایت از روسیه در موضوع ساقط شدن جنگنده روسی، «اسحاق جهانگیری»، معاون اول رئیس‌جمهور و رئیس‌جمهوری ترکیه در حاشیه یک نشست منطقه‌ای در ترکمنستان دیدار و گفت‌وگو کردند. فارغ از اینکه این دیدار به درخواست کدام طرف انجام شده است، در این دیدار نکات دیگری نیز وجود داشت که برای ایرانی‌ها توهین‌آمیز و دور از شأن دولت جمهوری اسلامی ایران بود.
1- در تصاویری که از این دیدار منتشر شد متاسفانه شاهد چند بی‌حرمتی از سوی اردوغان در دیدار با معاون اول رئیس‌جمهور کشورمان از جمله نبود پرچم ایران در این دیدار، تفاوت صندلی‌ها، نحوه نشستن و حتی حالت چهره و ژست خاص اردوغان هنگام دست دادن با آقای جهانگیری بودیم. اردوغان در این دیدار به‌گونه‌ای رفتار کرد که نشان دهد از مواضع ایران در قبال کشورش راضی نیست و غیر از آنکه آن را به زبان آورد تلاش کرد با استفاده از زبان بدن نیز عصبانیت خود را نشان دهد. اردوغان در حالی دولت و مقامات ایران را هدف انتقادات خود قرار داد که دولتمردان و دستگاه دیپلماسی ایران طی این مدت نازک‌تر از گل به اردوغان و کابینه وی نگفته‌اند و همواره تلاش کرده‌اند با مماشات و چشم‌پوشی، از کنار اشتباهات و بی‌احترامی‌های ترکیه بگذرند. اردوغان همچنین در این دیدار از جهانگیری خواست از انتشار مطالب علیه خانواده وی در رسانه‌های ایران جلوگیری کند. بسیار بعید است اردوغان و مقامات دولت ترکیه از فضای حاکم بر سیاست داخلی و رسانه‌های ایرانی آگاه نباشند بنابراین به نظر می‌رسد اردوغان قصد داشته با استفاده از فرصت این دیدار و با توجه به سیاست سکوت و لبخند دولت و وزارت امور خارجه ایران، اعتراض و انتقاد خود را به گوش محافل سیاسی داخلی در ایران برساند.
2- اما فارغ از آنچه در دیدار میان اردوغان و جهانگیری گذشت، نفس پذیرفتن چنین دیداری در چنین شرایطی نه تنها توجیه دیپلماتیک ندارد بلکه منطقی هم به نظر نمی‌رسد.
دولت ترکیه در موضوع سوریه از ابتدا با ایران اختلاف داشت و در حالی که بعد از گذشت 5 سال از بحران سوریه حقانیت «بشار اسد» و مواضع ایران مشخص و
سیاست‌های اشتباه آنکارا در این زمینه محرز شده است اما همچنان از موضع قدرت درباره سوریه حرف می‌زند به‌گونه‌ای که انگار تمام پیش‌بینی‌ها و مواضعش درباره سوریه درست بوده است(!)
در موضوع ساقط شدن جنگنده سوخو 24، به‌رغم اینکه شخص رئیس‌جمهوری ایران و وزارت امور خارجه مواضع کاملا بینابین و متعادلی اتخاذ کردند اما دولت ترکیه به صورت خیلی تند پاسخ داد و حتی مقامات ایرانی را به عدم رعایت ادب و دروغگویی متهم کرد. این در حالی است که دولت در واکنش به اظهارات مقامات ترکیه درباره هشدار به رئیس‌جمهوری ایران نیز کاملا خنثی و منفعل عمل کرد و تنها به انتشار یک بیانیه بسنده کرد که آن هم باز با واکنش تند نخست‌وزیر و وزیر خارجه ترکیه همراه شد.
علاوه بر اینها، دولت ترکیه با نزدیک شدن به آل‌سعود و صهیونیست‌ها طی ماه‌های اخیر تلاش کرده است نوعی اتحاد علیه ایران تشکیل دهد تا با استفاده از این ابزار، ایران و سیاست‌های ما در قبال مسائلی نظیر سوریه و عراق را تحت‌الشعاع قرار دهد. به دنبال افزایش تنش میان مسکو و آنکارا و تحت‌الشعاع قرار گرفتن صادرات گاز روسیه به ترکیه، آنکارا به سمت دشمن اصلی جهان اسلام یعنی اسرائیل رفت و با وجود اینکه می‌دانست ایران نسبت به این مساله و عادی‌سازی روابط جهان اسلام با صهیونیست‌ها بسیار حساس است اما در این برهه حساس دست دوستی به سمت تل‌آویو دراز کرد. اردوغان در این زمینه گفته: عادی‌سازی روابط بین ترکیه و اسرائیل فواید زیادی برای منطقه دارد!
دولت ترکیه همچنین در اقدامی که کاملا مغایر با سیاست‌های منطقه‌ای ایران است نیروهای نظامی خود را به خاک عراق اعزام کرد. ده‌ها نظامی ترک، روز جمعه 13 آذر با نقض آشکار تمامیت ارضی عراق، با تانک‌های خود نزدیک شهر موصل که در اشغال گروه تروریستی داعش است، قرار گرفتند و تاکنون نیز این نقض حاکمیت بغداد، با وجود اعتراض شدید دولت عراق و حتی شورای امنیت منفعل سازمان ملل، ادامه دارد! هرچند دولت ترکیه در توجیه اقدام مداخله‌جویانه خود مدعی شده است مربیان آموزش نظامی این کشور در یک پادگان در منطقه «بعشیقه» در حال آموزش نیروهای پیشمرگ کرد برای مقابله با داعش هستند(!) اما افشای روابط تجاری و اقتصادی ترکیه با داعش و خرید نفت از داعش نشان می‌دهد دولت اردوغان خیالات دیگری در سر می‌پروراند که یکی از آنها بی‌احترامی و دهن‌کجی به ایران و
سیاست‌های ما در عراق است.
3- در چنین شرایطی که مواضع دولت ترکیه علیه ایران هر روز تندتر می‌شود و
سیاست‌های این کشور کاملا در جهت عکس سیاست‌های ایران است این سوال مطرح می‌شود که برگزاری دیدار با مقامات ترکیه از چه منطقی پیروی می‌کند؟! دولت و دستگاه دیپلماسی ایران به جای اینکه پاسخ تندروی و اظهارات غیرمحترمانه مقامات ترکیه را با قاطعیت دیپلماتیک بدهند، با پذیرش دیدار با رئیس‌جمهوری ترکیه به اردوغان اجازه می‌دهند ضمن تکرار بی‌ادبی‌هایش؛ این بار در دیدار دومین مقام اجرایی کشور، مواضع ضدایرانی و غیرقابل قبول خود را تکرار کند و در واقع به طور ضمنی می‌پذیرند فرافکنی‌های مقامات ترکیه علیه ایران بجا و درست است!
با توجه به شرایط، این ایران است که دست بالا را در تحولات منطقه دارد. بنابراین دولتمردان ما باید از ترکیه طلبکار باشند و سیاست‌های آنها را به باد انتقاد بگیرند اما متاسفانه نوع رفتار مقامات دولت و وزارت امور خارجه ایران به گونه‌ای است که گویی ترکیه در مواضع خود بحق است.
به نظر می‌رسد دولت و دستگاه دیپلماسی برای ایجاد روابط مناسب دیپلماتیک با همسایگان و واکنش مناسب به چنین شرایطی دچار سردرگمی شده و توانایی پاسخگویی نسبت به دست‌درازی‌های آنان به عزت مردم ایران را ندارد و وقت آن رسیده است تغییرات اساسی در چنین رویه‌ای ایجاد کند؛ اگر برخی متوجه شوند!