علی‌اکبر عباسی: هرچند بعد از خرداد 92 و با روی‌کار آمدن دولت یازدهم، اصلاح‌طلبان تلاش‌های زیادی کردند تا پیروزی «حسن روحانی» را به نام خود ثبت و اینگونه وانمود کنند که روحانی پیروزی‌اش در انتخابات را مدیون آنهاست؛ اما در همان زمان هم، قابل پیش‌بینی بود که ائتلاف افراطیون دوم‌خردادی با فردی با سابقه سیاسی حسن روحانی نمی‌تواند دوام زیادی داشته باشد. این‌روزها و در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی، شکاف‌ها بین اصلاح‌طلبان و حامیان دولت یازدهم شدت گرفته و زمزمه‌های جدایی آنها هرازگاهی از رسانه‌های 2 طرف به گوش می‌رسد. جدایی‌ای که البته ممکن است هزینه‌هایی را برای هر 2 طرف به همراه داشته باشد؛ اما به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از عوامل و انگیزه‌ها، این جدایی را اجتناب‌ناپذیر کرده است. در واقع انگیزه‌هایی در دولت وجود دارد که آنها را به سمت جدا کردن مسیرشان از اصلاح‌طلبان سوق می‌دهد و عواملی هم هست که موجب جدایی اصلاح‌طلبان از دولت می‌شود. البته نکته قابل‌توجه این است که در فرآیند جدایی، موقعیت برای هر 2 جریان یکسان نیست؛ چراکه به نظر می‌رسد دولتی‌ها علاقه بیشتری دارند تا مسیرشان را از اصلاح‌طلبان جدا کنند، اما شرایط برای اصلاح‌طلبان به مراتب سخت‌تر است.
عواملی که فاصله گرفتن اصلاح‌طلبان از دولت را موجب می‌شود:
1- عدم تناسب روحیه و خاستگاه سیاسی دولت و شخص رئیس‌جمهور با روحیات و منش سیاسی اصلاح‌طلبان از جمله عواملی است که موجب شده حسن روحانی فرد موردنظر اصلاح‌طلبان نباشد. این مساله بویژه با توجه به اولویت‌های متفاوت 2 جریان، قابل توجه است. به طوری که اولویت روحانی و طیف سیاسی وی مسائلی مانند توسعه و سیاست خارجی است، اما اولویت اصلاح‌طلبان مسائل مربوط به سیاست داخلی و فرهنگی است.
2- عدم برآورده شدن مطالبات اصلاح‌طلبان توسط دولت روحانی از دیگر عواملی است که انگیزه آنها جهت جدایی از دولت را افزون می‌کند. در واقع هرچند روی‌کارآمدن دولت یازدهم موجب شد، اصلاح‌طلبان از انزوایی که در گذشته به آن دچار بودند، تا حدی خارج شوند؛ اما آنها معتقدند روحانی آنگونه که باید به خواسته‌ها و مطالبات‌شان توجه نکرده و خواسته‌هایشان در این دولت برآورده نشده است.
3- اعتقاد اصلاح‌طلبان به اینکه دولت یازدهم فاقد پایگاه اجتماعی مستقل است و روحانی برای موفقیت‌های آینده‌اش به اصلاح‌طلبان نیاز دارد، عامل دیگر موثر در این روند است. در واقع این نوع نگاه اصلاح‌طلبان به دولت موجب شده تا آنها در قبال دولت سهم‌خواهی داشته باشند و به تبع آن بیش از پیش موجب فاصله گرفتن آنها از دولت شود.
4- اما یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب شده تا جریان اصلاحات از دولت روحانی بیشتر فاصله بگیرد، عملکرد ناکارآمد دولت در 5/2 سال گذشته بویژه در عرصه اقتصادی و معیشتی است. عملکرد دولت یازدهم به‌گونه‌ای نبوده است که بتوان از آن دفاع کرد و این موضوع از جمله عواملی است که موجب شده جریان اصلاحات فاصله خودش را با دولت حفظ کند؛ چراکه اصلاح‌طلبان معتقدند، نباید هزینه ناکارآمدی‌های دولت را آنها بپردازند و به دنبال این هستند تا خود را از ضعف‌های دولت تبرئه کنند.
اما مجموعه‌ای از عوامل نیز وجود دارد که انگیزه‌هایی را در دولتی‌ها ایجاد کرده تا نسبت خودشان را با اصلاح‌طلبان مشخص کنند:
1- زیاده‌خواهی و سهم‌خواهی‌های اصلاح‌طلبان از دولت، از جمله عواملی است که موجب نارضایتی دولتی‌ها شده و آنها را به این نتیجه رسانده که بیش از این نباید به اصلاح‌طلبان میدان بدهند.
2- نوع کنش سیاسی اصلاح‌طلبان و عملکرد افراط‌گونه این طیف سیاسی و سبک مواجهه آنها با حاکمیت، عامل دیگری است که روحانی و دولتش را جهت فاصله گرفتن هرچه بیشتر از جریان اصلاحات اقناع می‌کند.
3- حسن روحانی به‌خوبی تنش‌ها و اقدامات افراطی اصلاح‌طلبان را به یاد دارد و می‌داند کسانی که زمانی طرح عبور از خاتمی را طرح کردند، قرار نیست تا آخر با روحانی بمانند. سابقه اصلاحات و نوع مواجهه آنها با هاشمی رفسنجانی موجب شده تا روحانی هیچ‌گاه به این طیف اعتماد نکند و حسن روحانی به‌خوبی نسبت به این موضوع واقف است که تمسک امروز اصلاح‌طلبان به وی و دولتش نه از روی اعتقاد که از روی استیصال این جریان است و اگر زمانی آنها از وضعیت بحران‌زده کنونی خارج شوند، دیگر قرار نیست برای روحانی و امثال وی تره خرد کنند.
4- دولت یازدهم و حسن روحانی به دنبال شرایطی هستند که در بستر آن شرایط، بتوانند اهداف موردنظرشان را پیش ببرند، لذا شخصیت و منش سیاسی فردی چون «علی لاریجانی» و بویژه سابقه عملکرد وی در مجلس در جریان تصویب برجام، روحانی را به این نتیجه رسانده که فردی چون او بیش از هرکس دیگری می‌تواند دولت یازدهم را در اجرای برنامه‌هایش یاری کند.
5- و نکته مهم اینکه، حسن روحانی به‌خوبی از شرایط بحرانی این روزهای اصلاح‌طلبان آگاه است و می‌داند در شرایط کنونی، اوضاع در اردوگاه اصلاح‌طلبان به‌گونه‌ای نیست که ائتلاف وی با آنها، بتواند آورده قابل‌توجهی برای روحانی و دولت یازدهم داشته باشد.